زهرا حجازی، مصطفی قادری، علیرضا صادقی، پروین صمدی، زهرا نیکنام،
جلد 8، شماره 42 - ( 1-1400 )
چکیده
هدف پژوهش حاضر، استخراج مؤلفه‌ها و کنشگران برنامه درسی تربیت جنسی خانه – مدرسه است. روش تحقیق، سنتز آثار پژوهشی مرتبط در بازه‌های زمانی 2010 تا 2020 برگرفته از پایگاه‌های اطلاعاتی است. تعداد 376پژوهش علمی شناسایی و پس از بررسی‌های لازم، 19پژوهش به مرحله نخست سنتز وارد شدند که با استفاده از روش سنتزپژوهی ساسکویس، هان و رودلا ترکیبی بهینه از نتایج آنها ارایه گردید. استفاده از ارزیاب برای کدگذاری مجدد یافته‌ها، بیان شفاف آنچه انجام شده است و وجود شاخص های معین و قابل دفاع برای انتخاب مطالعات ورودی، جهت ارتقاء اعتبار پژوهش استفاده گردید. طبق یافته‌های حاصل، در برنامه درسی تربیت جنسی خانه- مدرسه مقوله‌های 12 گانه شناسایی گردید؛ شریان حیاتی سلامت و بهداشت؛ تعرض تا تجاوز: از پیشگیری تا درمان؛ رشد، نمو و بالیدگی انسان در چرخه عمر؛ شبکه ارتباطی انسانی: من به توان ما؛ مهارت‌های بهزیستن؛ ارزش‌مداری و نقش‌آفرینی معنویت؛ فعل جنسی؛ کیستی جنسی و جنسیت؛ شاهراه اطلاعاتی- رسانه‌ای؛ همدلی و همیاری سازمانی؛ حق در ترازوی عدالت و بازتاب هنجارهای فرهنگی- اجتماعی. از میان کنشگران برنامه درسی جهت سهم بری از مشارکت در برنامه درسی مذکور، به ترتیب معلم، والدین، دانش آموزان و سپس متخصصان و علمای دینی شناسایی شدند.
سجاد بهزادی، محمدصالح شکوهی بیدهندی،
جلد 9، شماره 43 - ( 10-1400 )
چکیده
امروزه توجه به کتاب‌های درسی به عنوان محور مکتوب و مدون تعلیم و تربیت از حیث توجه و پرداختن بر موضوعات و مولفه‌های شهروندی و به خصوص مشارکت شهروندی در کنار وجوه آموزشی و درسی، از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و جنبه مهمی از مدرسه کارآمد می‌باشد. لذا این پژوهش درصدد بررسی میزان توجه کتاب‌های درسی به آموزه‌ها و مهارت‌های مورد نیاز برای مشارکت شهروندی می‌باشد. پژهش حاضر توصیفی- تحلیلی و در راستای دستیابی به اهداف مدنظر، کتاب‌های مقطع ابتدایی سال تحصیلی 1399-1400 به عنوان جامعه آماری پژوهش به روش تحلیل محتوا مورد بررسی و دادهها با استفاده از روش آنتروپی شانون پردازش شده‌اند. یافته‌ها نشان می‌دهد که به طور کلی هشت مهارت پرسشگری، مشارکت در مباحث، گوش دادن به مباحث و درک موضوعات، مسئولیت‌پذیری، همکاری و کارکردن با دیگران، حس تعلق به مکان، آگاهی از حقوق و وظایف شهروندی و شناخت شهر و نهادهای مدیریت شهری به عنوان مهارت‌های مورد نیاز در ارتباط با آموزش و نهادینه‌سازی مشارکت شهروندی می‌تواند در دستورکار قرار گیرد. در این خصوص تاکید و توجه کتاب‌های درسی اغلب بر دو مهارت همکاری و کارکردن با دیگران و مشارکت در مباحث معطوف شده و سایر مهارت‌ها مورد بی‌توجهی قرار گرفته است.
- آمنه بابازاده، دکتر ابراهیم صالحی عمران، دکتر میمنت عابدینی بلترک،
جلد 11، شماره 45 - ( 9-1401 )
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی وضعیت موجود و مطلوب برنامه درسیِ آموزش برای دوره ابتدایی از منظر معلمان و تحلیل محتوای آن در کتاب‌های پایه ششم ابتدایی صورت گرفت. طرح پژوهش، کمی و روش پژوهش، توصیفی- پیمایشی؛ جامعه‌ی آماری شامل250 نفر معلمان ابتدایی شهر بابلسر بوده که بر اساس جدول مورگان، نمونه 148 نفر به روش نمونه‌گیری طبقه‌ای نسبتی، انتخاب گردید. ابزار در این بخش پرسشنامه محقق ساخته بوده که با CVR 70/0 و پایایی با ضریب آلفای کرونباخ بالای 92/0 مورد استفاده قرار گرفت. روش پژوهش در بخش دوم، تحلیل محتوا می‌باشد. جامعه‌ی آماری این بخش کتاب‌های پایه ششم ابتدایی در سال تحصیلی1400-1399 بوده که نمونه شامل تمامی کتاب های این پایه (قرآن، هدیه‌های آسمانی، مطالعات اجتماعی، نگارش، کار و فنآوری، تفکّر و پژوهش، فارسی و علوم) به استثناء ریاضی است. ابزار چک‌لیست با CVR، 90/0 و پایایی آن با ضریب توافقی، 77/0 مورد استفاده قرار گرفت. جهت تحلیل دادهها، از روش آنتروپی شانون استفاده گردید. یافته‌ها در بخش اول کمی نشان داد، سطح معناداری محاسبه شده بین دو وضعیت موجود و مطلوب 001/0 است (p < 0/05)؛ و در بخش تحلیل محتوا، درمؤلفه اقتصادی به شاخص «مصرف پایدار»، در مؤلفه اجتماعی به شاخص «بهداشت»، در مؤلفه فرهنگی به شاخص «میراث فرهنگی» و در مؤلفه زیست محیطی به شاخص «انرژی» بیشترین توجه صورت گرفته است. نتایج نشان داد، از نظر معلمان وضعیت موجود برنامه درسی آموزش برای توسعه پایدار به طور معناداری کمتر از وضعیت مطلوب است و جهت رسیدن به جایگاه مطلوب، باید برنامه درسی دوره ابتدایی مورد بازنگری قرار گیرد.
امیر سبزی پور، نازنین علمی، فهیمه دارابی،
جلد 13، شماره 47 - ( 12-1402 )
چکیده
پژوهش حاضر با هدف مقایسه اثر بخشی روشهای تدریس همیاری و کاوشگری بر یادگیری خودراهبر دانش آموزان دختر پایه پنجم شهرخرم آباد انجام شد. این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و ازنظر روش، نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری این پژوهش عبارت بود از تمامی دانشآموزان دختر پایه پنجم شهر خرمآباد که به صورت تصادفی انتخاب و در سه گروه (دو گروه آزمایش و یک کنترل) قرار گرفتند. از میان جامعه آماری تعداد 30 دانشآموز به روش نمونه‌گیری تصادفی انتخاب شدند، این 30 دانشآموز به روش نمونه‌گیری تصادفی در سه گروه جایی داده شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این پژوهش، پرسشنامه یادگیری خودراهبر و پروتکل آموزش کاوشگری در 10 جلسه 90 دقیقهای و پروتکل آموزش همیاری در 9 جلسه 90 دقیقهای بود. پردازش دادههای پژوهش با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی (تحلیل کوواریانس) انجام شد. نتایج نشان داد که روش تدریس همیاری و روش تدریس کاوشگری بر یادگیری خودراهبر دانش آموزان دختر پایه پنجم شهرخرم آباد تأثیر معناداری دارد.
آقای وحید احمدی، خانم راضیه حاجیان، خانم سعیده صالحی،
جلد 14، شماره 48 - ( 6-1403 )
چکیده
چکیده
هدف مطالعه حاضر مروری بر پژوهشهای انجام شده در حوزۀ تاریخی برنامه‌درسی ایران از سال 1372 تا 1400 است. جست‌وجوی مقالات در پایگاه‌های اطلاعاتی معتبر داخلی مجلات تخصصی نور (نورمگز)، مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، بانک اطلاعات نشریات کشور (مگیران) و پرتال جامع علوم انسانی انجام پذیرفت. کلیدواژه‌های جست‌وجوی عبارت بودند از: تاریخ برنامه‌درسی، ابعاد تاریخی برنامه‌درسی، برنامه‌درسی تاریخی. مقالات چاپ‌شده در فصلنامه‌های علمی و پژوهشی معتبر داخلی مورد تأیید وزارت علوم مورد بررسی قرار گرفتند. ارزیابی کیفی مقالات با استفاده از چک‌لیست صورت گرفت. در این مرور 40 مقاله شناسایی شد که بعد از بررسی عناوین، در نظر گرفتن معیارهای ورود و خروج و بررسی کامل مقالات، درنهایت 15 مقاله وارد مطالعه شد. پژوهشهای حوزۀ تاریخی برنامه‌درسی در ایران به دو دستۀ «پژوهشهای سنتی تاریخی برنامه‌درسی» و «پژوهشهای نوگرای تاریخی برنامه‌درسی» تقسیم‌بندی گردید. پژوهشهای سنتی تاریخی برنامه‌درسی، بیشتر به روند شکل‌گیری عناصر مختلف برنامه‌درسی با روش روایتی و نگرش قدیمی پرداخته‌اند. پژوهشهای نوگرای تاریخی برنامه‌درسی، با روش تاریخی نو و با استفاده از تحلیل و انتقاد، موضوع را بررسی کرده‌اند. ضمن بیان پژوهشهای هر دسته، توصیه می‌شود برای اقدام به پژوهشهای نظام‌مند در زمینۀ وقایع تاریخی برنامه‌درسی، فصلنامه تاریخ برنامه‌درسی راه‌اندازی شود؛ همچنین با توجه به تعداد معدود پژوهشهای تاریخی برنامه‌درسی در ایران، توجه بیشتر به پژوهشهای این حوزه ضرورت دارد.
دکتر فرشیده فتحی هفشجانی، دکتر آیت سعادت طلب،
جلد 14، شماره 48 - ( 6-1403 )
چکیده
پیشرفت فنآوری مانند هوش مصنوعی فرصتی را برای کمک به معلمان و دانشآموزان در حل و بهبود عملکرد تدریس و یادگیری فراهم میکند. از اینرو، هدف پژوهش کارکرد هوش مصنوعی در کیفیت بخشی تدریس در آموزش ریاضی به دانش آموزان است. پژوهش حاضر بر اساس نوع هدف بنیادی و از نظر رویکرد پژوهشی از نوع سنتز پژوهی انجام شده است. جامعه آماری اسناد و مدارک است که با جستجو در منابع کتابخانه ها و مقالات در در پایگاه های معتبر فارسی و لاتین 110 منبع (تمامی اسناد از سال 2013 تا 13 ژوئن 2024) حاصل شد. در بررسی نهایی مرتبط ترین منابع شامل 71 مقاله بود که مورد بررسی و استخراج مطالب در راستای تحقق هدف مطالعه حاضر قرار گرفت. جهت تجزیه وتحلیل داده ها، از روش تحلیل مضمون استفاده شد. یافته ها با دو مؤلفه اصلی شامل: غنیسازی محیط یادگیری ( با زیرمؤلفه های اعتلای دانش فردی، شخصی سازی یادگیری، حمایت های سازنده و انگیزشی، ایجاد شبکه های ارتباطی، تحلیل و ارزیابی عملکرد)؛ توانمندسازی حرف های معلم (با زیرمولفه های کمک به شناسایی اختلالات یادگیری، کمک به معلم در فرایند آموزشی، غنیسازی ابزارهای آموزشی) حاصل شد. در انتها می توان گفت فنآوری هوش مصنوعی نحوه یادگیری و درک موضوعات پیچیده ریاضیات را برای فراگیران متحول کرده است.
محجوبه امدادی، دکتر میمنت عابدینی بلترک، دکتر مصطفی عزیزی شمامی،
جلد 14، شماره 48 - ( 6-1403 )
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه تدریسکوانتومی و سازنده‌گرایی با تصمیمگیری برنامه‌درسی معلمان ابتدایی شهرستان بابلسر می باشد. طرح پژوهش حاضر؛ کمی و روش توصیفی- پیماپیشی و جامعه آماری شامل 240 نفر معلمان دوره ابتدایی شهرستان بابلسر بوده که براساس جدول نمونه گیری مورگان 143 نفر بهعنوان نمونه انتخاب شدند. ابزارهای پژوهش، اقتباس از پرسشنامه استاندارد سازنده‌گرایی محمدی، عابدینی بلترک و منصوری (1398)، پرسشنامه استاندارد تصمیمگیری برنامه‌درسی حاجی تبار فیروزجایی (1398) و پرسشنامه محقق ساخته تدریسکوانتومی بوده است. روایی ابزار به ترتیب 97%، 86% و 97% و پایایی ابزار از طریق آلفای کرونباخ برابر با 94%، 98% و 96% بهدست آمد. تجزیهوتحلیل دادهها با روشهای آمار توصیفی(انحراف معیار و میانگین) و استنباطی (آزمون آماری ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه به روش همزمان) صورت گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد، بین تدریسکوانتومی با تصمیمگیری برنامه‌درسی(653/0 =r)، بین سازنده‌گرایی با تصمیمگیری برنامه درسی(763/0 = r) و بین تدریس کوانتومی و تصمیمگیری برنامه‌درسی(652/0 = r) معلمان ابتدایی شهرستان بابلسر رابطهی معناداری در سطح 05/0 وجود دارد. همچنین نتایج نشان داد سازنده‌گرا بودن می‌تواند نحوهی تصمیمگیری برنامه‌درسی (متمرکز/ غیر متمرکز) معلمان دوره ابتدایی شهرستان بابلسر را پیش بینی کند
دکتر نوشین گشمردی، دکتر علی رضا بادله،
جلد 14، شماره 48 - ( 6-1403 )
چکیده
خانم محدثه سادات بنوفاطمه، دکتر مرجان کیان، دکتر یوسف مهدوی نسب، دکتر علی حسینی خواه،
جلد 14، شماره 48 - ( 6-1403 )
چکیده
هدف پژوهش حاضر، ارزشیابی معلمان دوره ابتدایی مبتنی بر الگوی TPACK در آموزش مجازی بود. روش پژوهش کمی از نوع توصیفی-پیمایشی بود. جامعه پژوهش معلمان ابتدایی منطقه 13شهر تهران بودند که 253 نفر با روش نمونه گیری تصادفی در پژوهش شرکت کردند. برای جمع‌آوری داده های در بخش کمی از پرسشنامه استفاده گردید. نتایج نشان داد دانش پداگوژی معلمان دوره ابتدایی در آموزش مجازی درس علوم تقریباً در حد متوسط است. دانش محتوای درسی معلمان دوره ابتدایی در آموزش مجازی درس علوم در سطح مطلوبی است. دانش فناوری، دانش پداگوژی فناوری، دانش فناوری محتوای درسی، دانش پداگوژی محتوا و دانش فناورانه پداگوژیک و محتوا معلمان دوره ابتدایی در آموزش مجازی درس علوم کمتر از میانگین است. نتایج اولویت بندی مؤلفه های الگوی TPACK نیز نشان داد که مهمترین عوامل دانش محتوای درسی و دانش پداگوژی هستند و پس از آن دانش فناوری محتوا، دانش پداگوژی فناوری، دانش پداگوژی محتوا، دانش فناورانه پداگوژیک محتوا و دانش فناوری به ترتیب از اهمیت بیشتری برخوردار می باشند. در مجموع میتوان نتیجه گرفت که وضعیت معلمان دوره ابتدایی براساس الگوی TPACK در آموزش مجازی در درس علوم مناسب نیست و کمتر از میانگین است.
امیر سبزی پور، خدیجه جودکی، علی دانش پایه،
جلد 15، شماره 49 - ( 9-1403 )
چکیده
این پژوهش با هدف پیشبینی سرزندگی تحصیلی بر اساس جهت گیری هدفی، خوشبینی تحصیلی و تاب آوری دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر پلدختر بود. این پژوهش به لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی از نوع همبستگی است که به شیوه پیمایشی انجام شده است. جامعه آماری پژوهش شامل دانش آموزان دوره متوسطه دوم شهر پلدختر به تعداد 1539 نفر و حجم نمونه آماری با استفاده از فرمول کوکران 308 نفر بدست آمد که با شیوه نمونه گیری در دسترس انجام گرفت. پرسشنامه سرزندگی تحصیلی مارتین و مارش، خوشبینی تحصیلی اسچنن- موران و همکاران و تاب آوری کونور و دیویدسون به عنوان ابزار پژوهش مورد استفاده قرار گرفت. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد که بین جهت گیری هدفی، خوشبینی تحصیلی و تاب آوری با سرزندگی تحصیلی در دانش آموزان رابطه معناداری وجود دارد. همچنین طبق نتایج رگرسیون، متغیرهای جهت گیری هدف (تبحری، رویکردی و اجتنابی)، خوشبینی تحصیلی (اعتماد دانش آموزان به معلمان، تأکید تحصیلی و یگانگی به مدرسه) و تاب آوری (تصور شایستگی فردی، تحمل عاطفه منفی، مهار و کنترل، روابط ایمن، تاثیرات معنوی) پیش بینی کننده سرزندگی تحصیلی دانش آموزان هستند (p<%5). در پژوهش حاضر مشخص شد که جهت گیری هدفی، خوشبینی تحصیلی و تاب آوری؛ سرزندگی تحصیلی را در دانش آموزان پیش بینی می کنند، بنابراین پیشنهاد می گردد مدیران مدارس و سایر مسئولان آموزشی با برگزاری جلسات و کارگاه های آموزش جهت گیری هدفی، خوشبینی تحصیلی و تاب آوری در راستای ارتقاء سرزندگی تحصیلی دانش آموزان اقدام نمایند.
سید محمد سجادی، مرجان کیان، ربابه نوری قاسم آبادی، مسعود گرامی پور،
جلد 16، شماره 50 - ( 1-1404 )
چکیده
پژوهش حاضر با هدف «واکاوی عناصر برنامه درسی نوین زیست بوم انجمن معتادان گمنام(NA) و ماهیت آن» آغاز شد. رویکرد این پژوهش، کیفی از نوع پدیدارنگاری بود. محیط و اطلاع رسان های پژوهش به ترتیب شامل کلیه گروه های انجمن معتادان گمنام استان خراسان رضوی و 14 نفر از راهنمایان آگاه و با تجربه ی گروه های NA به تفکیک شهرستان های استان بود. انتخاب اطلاع رسان ها از طریق روش گلوله برفی انجام شد و ابزار پژوهش مصاحبه های عمیق نیمه ساختار یافته بود. یافته های پژوهش دربرگیرنده 9 عنصر: 1-هدف شامل: الف)رساندن پیام و ب)آموزش سبک زندگی؛ 2-محتوا دربرگیرنده: الف)محتوای کتبی مبتنی بر تجارب جهانی و ب)محتوای شفاهی مبتنی بر تجارب اعضاء؛ 3-فعالیت های یادگیری شامل کارکرد قدم های دوازده گانه؛ 4-راهبرد های یاددهی و یادگیری شامل سه دسته: الف)بر مبنای ماهیت روش یاددهی-یادگیری، ب)براساس نحوه اجرا و پ)بر مبنای تعداد فراگیران؛ 5-فضا و مکان دارای ماهیت: الف)آزار و اذیت نداشتن برای دیگران و همسایگان، ب)شخصی نبودن مکان، پ)عدم وابستگی سازمانی و گروهی در انتخاب مکان، ت) اجاره دهی مستقل مکان بر مبنای سبد سنت هفتم و ث)عمومی و عام المنفعه بودن مکان؛ 6-زمان دارای ماهیت: الف)ثبت در اساسنامه گروه و ب)انعطاف براساس شرایط اعضاء؛ 7-گروه بندی اعضاء براساس: الف)جایگاه فرد در جلسات قدم، ب)ماهیت برگزاری و پ)سابقه عضویت؛ 8-مواد و منابع شامل چهار دسته: الف)ابزار های آموزشی، ب)چند رسانه ای ها، پ)وسایل پذیرایی و رفاهی و ت)منابع کتبی؛ 9-ارزشیابی در دو قالب: الف)تراز نامه شخصی و ب)ترازنامه گروهی، در برنامه درسی NA بود. نتایج پژوهش حاکی از یک برنامه درسی بین رشته ای تلفیقی در رشته های برنامه ریزی درسی و روانشناسی در زیست بوم انجمن معتادان گمنام بود که پیشنهاداتی کاربردی براساس اصول طراحی و تدوین برنامه های درسی برای بهبود و اصلاح آن ارائه شد.
عباس رزاقی، مصطفی قادری، کامبیز پوشنه، علیرضا عصاره،
جلد 17، شماره 51 - ( 7-1404 )
چکیده
مقدمه: تعامل فقط به روابط چهره به چهره بین معلم و دانش آموزان در کلاس درس محدود نمی‌شود، بلکه بین معلم و دانش آموزان از طریق فناوری در یک محیط آنلاین نیز رخ می‌دهد و یکی از مهمترین مؤلفه‌های هر تجربه یادگیری است. تصور یادگیری بدون تعامل بی‌معنی است و این عنصر نقشی اساسی در اثربخشی و موفقیت سیستم‌های یادگیری ترکیبی امروزی ایفا میکند. در مطالعات گذشته به تأثیر تعامل بر یادگیری آنلاین کمتر پرداخته شده است و تحقیقات تجربی پراکنده‌ای وجود دارد که نشان دهد چگونه باید تعاملات آنلاین را برای بهبود یادگیری معنادار و اثربخش بکار برد. بنابراین هدف از سنتزپژوهی حاضر، شناسایی انواع تعامل در محیط یادگیری آنلاین بوده و اینکه تعامل چه اثراتی خواهد داشت و چگونه می‌تواند در برنامه درسی آنلاین مؤثر باشد. سؤالات پژوهش حاضر شامل موارد زیر است:
شاخص‌های تعامل آنلاین کدامند؟، تعامل در محیط یادگیری آنلاین چه اثراتی دارد؟ و چه عواملی در اثربخشی تعامل در برنامه درسی آنلاین نقش دارند؟
روش: پارادایم پژوهش حاضر کیفی است و از میان رویکردهای مختلف تحقیق کیفی برای ارائه انواع تعامل، اثرات و عوامل اثربخشی تعامل در برنامه درسی آنلاین، از سنتز پژوهی استفاده گردید که شکل خاصی از پژوهش مروری است. سنتز پژوهی برای توصیف رویکردهای ترکیب، تجمیع، ادغام و سنتز تحقیقات اولیه استفاده می‌شود. معیارهای ورود برای پژوهشهای تجربی(مقالات معتبر فارسی و انگلیسی، از 2005 تا 2021) و معیارهای خروج(مقالات نامعتبر، قبل از 2005) است.جامعه هدف این پژوهش، ادبیاتی در حوزه یادگیری، برنامه درسی آنلاین و متون مرتبط با آموزش- یادگیری الکترونیکی است و حجم نمونه برای ادبیات مرتبط نیز تا حدی است که پژوهشگر بر اساس معیارهای ورودی و خروجی در روش سنتز پژوهی به پاسخ سوالات پژوهش دست یابد. برای سنتز پایانی 41 پژوهش انتخاب شدند.
بحث و نتیجه گیری: تجزیه و تحلیل دادهها نشان می دهد که بین یادگیرنده، یاددهنده، محتوا، فناوری و پشتیبان تعامل‌های چندگانه با خود و با یکدیگر وجود دارد. همه این تعاملات بر اساس شبکه‌ای از روابط به هم متصل شده‌اند و همه آنها بخشی از یک سیستم گسترده‌تر هستند و با درگیر کردن فعال دانشآموزان در یادگیری آنلاین، به عنوان محوری برای تجربه یادگیری موفق در نظر گرفته می‌شوند. تغییرات در هر یک از این عناصر بر روی عناصر و سطوح دیگر تعامل تأثیر می‌گذارد. اثرات تعامل شامل پردازش ایده ها و پاسخ آگاهانه به سؤالات و مشکلات، ایجاد مباحث عمیق و مستدل، تمرکز علمی، ایجاد احساس تعلق، فراهم کردن تجربه غیر شخصی، ایجاد اهداف، ارزشهای مشترک و احساس اعتماد، فشار زمانی کمتر، کاهش انزوا و ترس، مشارکت گسترده یادگیرندگان، رفع شکاف ارتباطی، امکان ایجاد دانش جدید، فراهم کردن تجربه یادگیری مستمر و انگیزه پیشرفت مداوم، تقویت تفکر انتقادی، عملکرد تحصیلی بهتر، مشارکت در یادگیری فعال است و اثربخشی تعامل به واسطه عواملی همچون بازخورد فوری، همزمانی یا فراوانی تعامل، تعامل غیر شخصی، ماهیت سوالات بحث، عوامل کاهش دهنده برای سطح پاسخ یادگیرندگان، اجتماع یادگیری، ویژگی‌های یادگیرندگان، تسهیلگری معلمان محقق می‌شود.
پس از تجزیه و تحلیل دادهها برای اعتباریابی با استفاده از روش دلفی فازی، سوالاتی به تعداد شاخص‌ها تهیه و در اختیار 32 نفر از متخصصین در دو دور قرار گرفت. برای بیان اهمیت هر شاخص از متغیرهای زبانی بر اساس طیف لیکرت استفاده و به اعداد فازی مثلثی تبدیل شد. سپس میانگین فازی از امتیازات اخذ و به عدد قطعی تبدیل شد. بر این اساس اختلاف میانگین دور اول و دوم دلفی فازی از عدد 0.1 کمتر شده است که نشان از اجماع خبرگان درباره معیارها و شاخص‌های تعامل بدست آمده است. چارچوب این مطالعه می‌تواند به سیاست گذاران، برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران حوزه تعلیم و تربیت کمک کند تا از انواع تعامل ارائه شده در این بررسی در برنامه درسی آنلاین استفاده کنند. همچنین عوامل اثربخشی تعامل را برای بهبود و ارتقاء یادگیری و توانایی‌های بالقوه یادگیرندگان متنوع بکار گیرند. توصیه می‌شود برای یک یادگیری اثربخش، زمینه برای تعامل‌های چندگانه فراهم گردد و نتایج یادگیری حاصل از تعامل، رابطه بین درک یادگیرندگان از عملکرد تعاملی و فراوانی استفاده آنها از تعاملات چندگانه بررسی شود.
