---

زمینه و هدف: رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی یکی از حوزه‌های مورد مطالعه در رفتارهای اطلاعاتی است که به شدت تحت تأثیر عوامل بافتی قرار دارد. به همین دلیل در جوامع و ساختار‌های مختلف می‌توان شاهد بروز این نوع از رفتار اطلاع‌یابی به شکلی جدید و متفاوت بود. پژوهش حاضر به بررسی عوامل انگیزاننده و بازدارنده رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی در دستیاران تخصص و فوق‌تخصص پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی می‌پردازد.
روش: این پژوهش به‌صورت کیفی با روش گراندد تئوری و از طریق مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته انجام شده است. در این پژوهش 20 دستیار تخصص و فوق‌تخصص پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، بر اساس نمونه‌گیری هدفمند مورد مصاحبه رودرو با پرسش‌های باز قرار گرفتند.
یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که عوامل محدودیت زمانی، نداشتن تخصص کافی، پیچیدگی نیاز اطلاعاتی، عدم دسترسی به منابع اطلاعاتی و پراکندگی منابع اطلاعاتی باعث بروز رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی در بافت مورد مطالعه می‌شوند. از طرفی پنج دسته مانع اعم از موانع فنی و تکنولوژیکی، موانع فردی، موانع کارگروهی، موانع مربوط به ساختار آموزشی و موانع فرهنگی نیز به‌عنوان عوامل بازدارنده رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی شناسایی شدند.
نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان می‌دهد محدودیت زمانی، قوی‌ترین عامل انگیزاننده رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی در دستیاران تخصص و فوق‌تخصص پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی است. پس از آن به ترتیب عوامل پیچیدگی نیاز اطلاعاتی، نداشتن تخصص کافی، پراکندگی منابع اطلاعاتی و عدم دسترسی به منبع اطلاعاتی به‌عنوان انگیزه بروز رفتار اطلاع‌یابی مشارکتی شناسایی شده‌اند. و ضعیف‌ترین عامل انگیزاننده نیز عدم دسترسی به منابع اطلاعاتی می‌باشد. از طرفی عوامل بازدارنده‌ی شناسایی شده در این پژوهش نیز جای تأمل داشته و نیازمند بررسی جهت رفع معضلات موجود و اعتلای فعالیت‌های مشارکتی در بافت مورد مطالعه می‌باشد.

---

هدف: کلاس­های مجازی، مدارس مجازی، مدارس هوشمند و دانشگاه مجازی، و به­طورکلی آموزش الکترونیکی، از ظرفیت­ها و قابلیت­های قابل اتکا برای توسعه مهارت­های تحصیلی محسوب می­شود. هدف این مطالعه ارزشیابی برنامه آموزش الکترونیکی دانشگاه خوارزمی با استفاده از مدل مفهومی هلام است.
روش: پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازلحاظ روش توصیفی، پیمایشی است. همچنین برای جمع­آوری داده­ها از روش کمی استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش، دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی بود. حجم نمونه تعداد 536 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه خوارزمی و روش نمونه­گیری، تصادفی طبقه­بندی­شده بود. برای گردآوری داده­ها از پرسش­نامه محقق­ساخته استانداردشده استفاده شد. در واقع، ساختار اصلی پرسشنامه همان پرسشنامه مبتنی­بر مدل HELAM به­علاوه عامل «رضایت کلی» است که از متون تخصصی و ادبیات پژوهش مربوطه برای اصلاح و ترجمه آن کمک گرفته شد. به­منظور تجزیه­وتحلیل داده­ها از آزمون­های آماری مختلف ازجمله t تک­متغیره و تحلیل واریانس یک­طرفه در نرم­افزار SPSS و از تحلیل عاملی تأییدی در نرم­افزار R استفاده شد.
یافته­ها: نتایج نشان داد که وضعیت برنامه آموزش الکترونیکی دانشگاه خوارزمی با استفاده از مدل مفهومی هلام و هر 7 بعد آن (نگرش دانشجویی، نگرش اساتید، کیفیت سیستم، کیفیت محتوا، کیفیت خدمات، مسائل حمایتی و رضایت کلی)، با بیش از 99% اطمینان مقداری فراتر از میانگین جامعه دارد. علاوه­براین، بعد مسائل حمایتی تفاوت معناداری با دیگر ابعاد دارد، سپس کیفیت محتوا و کیفیت خدمات نزدیک به یکدیگر و دورتر از سایر زیرمقیاس‌ها هستند، و نهایتاً ابعاد کیفیت سیستم، نگرش اساتید، رضایت کلی و نگرش دانشجویی نیز دارای پایین‌ترین میانگین رتبه هستند.
نتیجه ­گیری: مدیران و کارشناسان مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات دانشگاه خوارزمی باید اقداماتی را درجهت بهبود ابعاد کیفیت سیستم، نگرش اساتید، رضایت کلی و نگرش دانشجویی انجام دهند تا عملکرد آن­ها نیز به­موازات مسائل حمایتی ارتقا یابد.