---

زمینه و هدف: این پژوهش به دنبال تبیین رابطه‏ی سرمایه اجتماعی و تسهیم دانش در مراکز ملی اطلاعات است.

روش: روش مورد استفاده در این پژوهش برای گردآوری اطلاعات، پیمایشی است. ابزار گردآوری داده‏ها، شامل دو پرسشنامه و یک سیاهه ارزیابی است. روش نمونه‏گیری، تصادفی طبقه ای است و از روش‏های آماری توصیفی و تحلیلی برای پاسخ به پرسش‏های پژوهش و آزمون فرضیه‏ها استفا‏ده شد.

یافته‌ها: یافته‌ها نشان می‌دهد که الف) در بین مدیران سه مرکز، در خصوص میزان ارتباط بین سرمایه اجتماعی و تسهیم دانش، مدیران کتابخانه ملی در وضعیت پایین­‎تری قرار دارند اما در بین کارکنان سه مرکز، کارکنان مرکز منطقه­ای اطلاع‎رسانی علوم و فناوری در وضعیت پایین­‎تری قرار دارند. ب) مقایسه میانگین تسهیم دانش، نشان از میزان بسیار ناچیز تسهیم دانش در بین هر سه مرکز اطلاعاتی دارد که کتابخانه ملی ایران در بین سه مرکز اطلاعاتی، با کسب میانگین 2.16 (از 9 امتیاز) در وضعیت بهتری قرار دارد. ج) میزان استحکام روابط، اعتماد و هنجارهای مشترک در مرکز منطقه­ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (3.55، 3.46 و 3.61)، در پایین­ترین سطح  قرار دارد و کتابخانه ملی ایران (4.55، 4.91 و 4.76) نسبت به دو مرکز دیگر در بالاترین سطح است. د) رابطه موجود بین میزان تسهیم دانش و اعتماد در پژوهشگاه علوم و فناوری از قوت بیشتری برخوردار است و در هر سه مرکز اطلاعاتی، در جهت مستقیم می‌باشد. هـ) رابطه موجود بین میزان تسهیم دانش و استحکام روابط در پژوهشگاه علوم و فناوری از قوت بیشتری نسبت به کتابخانه ملی برخوردار است و در ضمن، رابطه بین میزان تسهیم دانش و استحکام روابط در مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری معنادار نیست و رابطه موجود میان هنجارهای مشترک و تسهیم دانش در هر سه مرکز اطلاعاتی (403/0؛ 392/0؛ 304/0)، رابطه‌ای معنادار و مثبت است و مقایسه بین سه مرکز اطلاعاتی، نشان می دهد که رابطه موجود بین میزان تسهیم دانش و هنجارهای مشترک در پژوهشگاه علوم و فناوری از قوت بیشتری برخوردار است.

نتیجه‌گیری: با توجه به یافته‏های پژوهش می‏توان نتیجه گرفت که مراکز ملی اطلاعات برای ارتقای تسهیم دانش بین کارکنان خود باید اعتماد متقابل بین کارکنان، ایجاد هنجارهای مشترک و همچنین استحکام روابط بین آنها را تقویت نمایند

---

زمینه و هدف: بسیاری از نظریات رفتار اطلاعاتی به دلیل نشأت گرفتن از نظریات یکسان در حوزه‌های مشابه و یا شیوه‌های نظریه‌پردازی مشترک، دارای پیوندهای مفهومی هستند. این مقاله بررسی و مقایسه سه نظریه مطرح در حوزه رفتار اطلاعاتی با هدف تبیین روابط مفهومی موجود است.
روش: در این مطالعه ابتدا مبانی نظری و رویکردهای سه نظریۀ فقر اطلاعاتی، سرریز اطلاعاتی و سرمایۀ اجتماعی در حوزه رفتار اطلاعاتی بررسی و سپس با رویکردی تحلیلی روابط مفهومی موجود تبیین شد.
یافته‌ها: نظریۀ فقر اطلاعاتی وجود طبقات اجتماعی و عضویت در گروه‌های اجتماعی را مسبب بروز فقر اطلاعاتی می‌داند در حالیکه نظریۀ سرریز اطلاعاتی به سردرگمی فرد در مواجهه با انبوهی از اطلاعات اشاره دارد. نظریۀ سرمایه اجتماعی که ریشه در تحلیل شبکه‌های اجتماعی دارد به منابع درونِ شبکۀ اجتماعی یک فرد برای دستیابی به اطلاعات می‌پردازد. دو نظریۀ فقر و سرریز اطلاعات به پرهیز از اطلاعات اشاره دارند، یعنی موقعیتی که اطلاعات وجود دارد اما دسترسی به آن محدود شده است. دو نظریۀ سرمایه اجتماعی و فقر اطلاعاتی به ساختار طبقات اجتماعی در اطلاع‌جویی تأکید دارند و به اهمیت وجود اعتماد در میان افراد جامعه برای دسترسی به اطلاعات می‌پردازند.
نتیجه‌گیری: کتابخانه‌ها می‌توانند با ارائۀ برنامه‌هایی سرمایه اجتماعی کاربران را تقویت کنند و بر سرریز اطلاعات و فقر اطلاعاتی آن‌ها غلبه کنند.

---

زمینه و هدف: پژوهش حاضر با هدف تبیین نقش میانجی سرمایه اجتماعی در رابطه بین کاربست شبکه اجتماعی مجازی و رفتارهای تسهیم دانش در فضای مجازی انجام گرفت.
روش پژوهش: این پژوهش از نظر راهبرد اصلی، کمی، از نظر راهکار اجرایی، میدانی و از نظر تکنیک تحلیلی، توصیفی- پس رویدادی بود. جامعه آماری را دانشجویان تحصیلات تکمیلی کاربر شبکه اجتماعی تلگرام در دانشگاه محقق اردبیلی در سال تحصیلی 1395-1396  تشکیل می‌داد. روش نمونه‌گیری از نوع اتفاقی (در دسترس) بود. حجم نمونه با توجه به مدل کرجسی- مورگان و با در نظر گرفتن خطای 05/0 =α، 210 نفر در نظر گرفته شد. برای جمع‌آوری داده‌ها از پرسشنامه‌ کاربست شبکه‌های اجتماعی مجازی (با پایایی 70/0 =α)، پرسشنامه سرمایه اجتماعی ناهاپیت و گوشال (1998) (با پایایی 93/0 = α) و پرسشنامه تسهیم دانش بهلول (1392) (با پایایی 93/0 = α) استفاده شد. روایی ابزارها با نظر اساتید علوم تربیتی و روانشناسی تأیید گردید. داده ­ها با استفاده از دو نرم ­افزار Spss vs. ₂₂ و   lisrel. _8.50و با روش مدل معادلات ساختاری تجزیه و تحلیل شد.
یافته ­ها: نتایج نشان داد که مدل ارائه شده از برازش مناسب و مطلوبی برخوردار است (٩٦/٢= ،x²/df، 93/0= GFI، 92/0= AGFI، 91/0= CFI، 93/0= NFI، 081/0= RMSEA) و مؤلفه کاربست شبکه اجتماعی مجازی به صورت مستقیم و غیر مستقیم از طریق مؤلفه سرمایه اجتماعی بر رفتارهای تسهیم دانش در فضای مجازی تاثیر معنی­دار دارد (05/0>p).
نتیجه گیری: شبکه‌ اجتماعی تلگرام با اتکا به ظرفیت فرامتنی خود در ارتباط­هایی که شکل داده­ است باعث توسعه رفتار اشتراک گذاری دانش کاربران در فضای مجازی شده است. بنابراین آموزش و نظارت کارشناسانه و مستمر بر فضای این شبکه­ها و برنامه‌ریزی برای آینده می‌تواند پیشنهادی اساسی برای دست‌اندرکاران حوزه مجازی باشد.