هدف: تحلیل و شناسایی عوامل، پیامدهای شکاف دیجیتال در برنامه درسی و ارائه راهکارهایی بهمنظور بهبود و رفع چالشهای مرتبط با این حوزه بود.
روششناسی: مطالعه حاضر با رویکرد ترکیبی (کیفی-کمی) انجام شد. در فاز کیفی، تحلیل مضمون و سندکاوی از طریق یادداشت بردای و مصاحبه با خبرگان علوم تربیتی صورت گرفت. در فاز کمی با طرح توصیفی-پیمایشی ۱۴۰ نفر از معلمان، مدیران و دانشآموزان دوره دوم ابتدایی در سه منطقه شهر اصفهان، نجفآباد و فریدونشهر با نمونهگیری تصادفی طبقهای انتخاب شدند. ابزار پژوهش فاز کمی، پرسشنامه محقق ساخته ۵۸ سؤالی با روایی و پایایی تأییدشده (آلفای کرونباخ بالای 0/79) بود. دادهها با نرمافزارهای SPSS26 و SmartPLS3 تحلیل شدند.
یافتهها: بر اساس تحلیل کیفی، عوامل ( 6 کد محوری و 27 کد باز) پیامدها (5 کد محوری و 16 کد باز ) و راهکارها ( 5 کد محوری و 15 کد باز) شکاف دیجیتال شناسایی شد. یافتههای کمی نشان داد شکاف دیجیتال چالشی چندبعدی با عوامل زمینهای مختلف است. بر اساس مدلسازی معادلات ساختاری، مهمترین عوامل به ترتیب شامل عوامل فردی (بار عاملی 0/942 برای مؤلفه عدم دانش و آگاهی)، عوامل اقتصادی (ضریب مسیر 0/928) و عوامل فرهنگی (ضریب مسیر0/872) بودند. پیامدهای شناساییشده شامل کاهش کیفیت آموزش (ضریب مسیر 0/813)، نابرابری آموزشی (ضریب مسیر 0/881) و تأثیر منفی بر مهارتهای حل مسئله بود. راهکارهای بهبود در سه سطح کلان (عدالت آموزشی و توسعه زیرساختها)، میانی (تقویت مهارتهای دیجیتال معلمان و تولید محتوای بومی) و خرد (ترویج فرهنگ استفاده صحیح از فناوری) ارائه شد.
نتیجهگیری: نتایج پژوهش چارچوب مناسبی برای سیاستگذاران و برنامهریزان آموزشی فراهم میکند تا با اجرای برنامههای هدفمند، گامهای مؤثری در کاهش شکاف دیجیتال و ارتقای کیفیت آموزش ابتدایی بردارند
