سید محمد سعید صحاف،
دوره ۱۱، شماره ۲ - ( دوره یازدهم، شماره دوم، تابستان ۱۴۰۲ )
چکیده
طبقه بندی‌های موجود از آزمون ماتریس‌های پیش‌روندۀ رنگی ریون (RCPM) نشان می‌دهد که RCPM یک آزمون همگن نیست و فاکتورهای شناختی مختلفی در آن دخیل هستند؛ هم‌چنین موفقیت در RCPM از توانایی حافظۀ کاری تاثیر می‌پذیرد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف مقایسۀ فاکتورهای سه‌گانۀ آزمون RCPM در دو گروه از دانش آموزان با حافظۀ کاری دیداری-فضایی ضعیف و قوی تلاش می‌کند به بررسی نقش آن در هر یک از مولفه‌های موجود بپردازد. این پژوهش به صورت نمونه‌گیری در دسترس تعداد ۱۵۰ دانش‌آموز دختر ۶ تا ۱۰ ساله را مورد ارزیابی قرار داد. ابتدا از همۀ شرکت کنندگان آزمون RCPM به عمل آمد و فاکتورهای سه‌گانۀ آزمون برای هر نفر محاسبه شد. سپس آزمودنی‌ها با توجه به آزمون فراخنای مکعب‌های کرسی به دو گروه با حافظۀ کاری دیداری-فضایی ضعیف و قوی تقسیم شدند. یافته‌ها نشان دادند که تفاوت در دو عامل الف و ب آزمون RCPM در دو گروه با حافظۀ کاری دیداری-فضایی قوی و ضعیف از نظر آماری معنادار است. یافته‌ها موجود در تناسب با بررسی ادبیات نشان می دهد که تفاوت در حافظۀ کاری دیداری-فضایی می تواند موفقیت را در عوامل اول (شامل شباهت) و دوم (اصول گشتالت) توضیح دهد. با این حال، بررسی عامل سوم (شامل استدلال عینی و انتزاعی) نتایج متناقضی در تحقیقات قبلی به همراه داشته است. پیشنهاد می‌شود در پژوهش‌های آینده ارتباط فاکتورهای آزمون RCPM با عملکردهای شناختی دیگر بررسی و نقش جنسیت و سن در نظر گرفته شود.
سید محمد سعید صحاف،
دوره ۱۲، شماره ۴ - ( دوره دوازدهم، شماره چهارم ، زمستان ۱۴۰۴ )
چکیده
حل مسئله یک فرآیند شناختی هدف‌محور است که شامل ارزیابی مشکل و ایجاد راه‌حل‌ها جهت دستیابی به نتایج مطلوب می‌شود. این مهارت تحت تأثیر تنظیم زمان‌مندی بهینه و خودکنترلی قرار دارد. هدف از پژوهش حاضر بررسی نقش متغیرهای زمان کل، زمان تأخیر، درجۀ دشواری، زمان واکنش و خودکنترلی در تعامل سرعت-دقت بود.
نمونه پژوهش حاضر شامل ۵۴ دانش‌آموز دختر ۱۰ تا ۱۱ ساله بدون سابقه بیماری بود که به‌صورت در دسترس از مدارس غیرانتفاعی مشهد در سال تحصیلی ۱۴۰۱-۱۴۰۲ انتخاب شدند. از تکلیف برج لندن برای ارزیابی متغیرهای دقت عملکرد در حل مسئله، زمان تاخیر، زمان کل، درجۀ سختی و از تکلیف فلنکر برای متغیرهای خودکنترلی و زمان واکنش استفاده شد. به منظور پیش‌بینی متغیرهای مذکور در دقت عملکرد حل مسئله، داده‌ها از طریق تحلیل‌های آماری رگرسیون چندگانه و تحلیل میانجی در SPSS-۲۶ بررسی شدند.
یافته‌ها نشان دادند که متغیرهای زمان کل (۷۶۹/۰- = β)، زمان تاخیر (۵۷۴/۰ = β)، درجه دشواری (۳۸۸/۰= β) و زمان واکنش (۱۶۰/۰- = β) به طور معناداری عملکرد حل مسئله را پیش‌بینی می‌کنند. به این صورت که افزایش زمان کل برای حل مسئله منجر به کاهش دقت شد، در حالی که افزایش زمان تأخیر در آغاز حل مسئله باعث افزایش دقت گردید. اگرچه نقش تعدیل‌کنندگی خودکنترلی در رابطه بین زمان تاخیر و زمان کل با دقت معنادار نبود (۰۵/۰p>)، اما رگرسیون گام به گام حاکی از پیش بینی معنادار متغیر خودکنترلی در دقت عملکرد بود (۱۵۷/۰ = β).
بنابراین زمان‌بندی نقش مهمی در دقت عملکرد دارد. به طوری که صرف زمان کافی برای پردازش شناختی قبل از پاسخ‌دهی می‌تواند عملکرد را بهبود بخشد و طولانی شدن فرآیند حل مسئله، به جهت افزایش بار شناختی یا استراتژی‌های ناکارآمد، می‌تواند دقت را کاهش دهد. اگرچه نقش درجۀ دشواری و ماهیت تکلیف در این رابطه مهم است. عدم اثر معنادار تعدیلی خودکنترلی بر تنظیم این رابطه می‌تواند به ارتباط گستردۀ این متغیر با دیگر ابعاد شناختی شرکت کنندگان مرتبط باشد.
