هدف پژوهش حاضر، تحلیل مدل ساختاری جهت‌گیری اهداف پیشرفت در نوجوانان بر اساس تئوری ذهن و حافظه فعال، در چارچوب کارکردهای شناختی–اجتماعی بود. در این راستا، با بهره‌گیری از روش مدل‌یابی معادلات ساختاری، روابط مستقیم و غیرمستقیم بین تئوری ذهن، حافظه فعال و مؤلفه‌های چهارگانه جهت‌گیری هدف پیشرفت (تسلط‌گرایشی، تسلط‌اجتنابی، عملکردگرایشی، عملکرداجتنابی) بررسی شد. روش پژوهش توصیفی–همبستگی و جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان دوره دوم متوسطه استان قم در سال تحصیلی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ بود. نمونه‌ای به حجم ۳۱۵ نفر به شیوه در دسترس انتخاب و از پرسش‌نامه‌های جهت‌گیری هدف پیشرفت الیوت و مک‌گریگور (۲۰۰۱)، نظریه ذهن بارون-کوهن (۲۰۰۱) و حافظه فعال دانیمن و کارپنتر (۱۹۸۰) برای گردآوری داده‌ها استفاده شد. یافته‌ها نشان داد که تئوری ذهن، پیش‌بینی‌کننده معنادار جهت‌گیری اهداف پیشرفت است و این اثر از طریق حافظه فعال نیز به‌صورت غیرمستقیم تقویت می‌شود. همچنین، رابطه مثبت و معناداری میان تئوری ذهن و حافظه فعال به‌دست آمد. برازش مطلوب مدل مفهومی پژوهش، نقش کلیدی فرایندهای شناختی–اجتماعی را در تبیین انگیزش تحصیلی نوجوانان برجسته می‌سازد.
