فصلنامه روانشناسی شناختی

---

چکیده[E۱] 
هدف پژوهش حاضر، مقایسه تأثیر برنامه بازسازی مهارت‌های ادراکی و آموزش کارکردهای اجرایی (توجه، برنامه‌ریزی، بازداری پاسخ) بر استدلال ادراکی، حافظه کاری و عملکرد ریاضی دانش آموزان پایه سوم با اختلال یادگیری ویژه ریاضی بود. روش پژوهش آزمایشی، با پیش‌آزمون- پس‌آزمون با گروه کنترل بود. جامعه آماری آن شامل کلیه دانش آموزان دارای اختلال یادگیری ویژه ریاضی در پایه سوم در سال تحصیلی ۱۳۹۶ می‌باشد. نمونه موردنظر شامل ۴۵ نفر از این دانش آموزان بوده که به‌صورت نمونه‌گیری تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه مداخله و یک گروه کنترل جایدهی شدند. برای جمع‌آوری داده‌ها از آزمون‌های کی- مت، ریون، مقیاس استدلال ادراکی وکسلر چهار، آزمون تشخیصی اختلال ریاضی و مقیاس حافظه کاری استانفورد-بینه استفاده شد که پیش از مداخله و در هفته‌های یک و هشت پس از مداخله به‌وسیله شرکت‌کنندگان گروه‌های مداخله و کنترل تکمیل گردید. گروه آزمایش الف تحت ۱۷جلسه آموزش کارکردهای اجرایی(هر جلسه ۴۵دقیقه)و گروه آزمایش ب تحت ۱۶جلسه آموزش بازسازی مهارت‌های ادراکی قرار گرفتند. جهت تجزیه‌وتحلیل داده‌ها از آنالیز واریانس با اندازه‌های تکراری استفاده شد  یافته‌ها نشان داد که هر دو شیوه مداخله بر استدلال ادراکی، حافظه کاری غیرکلامی و عملکرد ریاضی مؤثر بوده وبر حافظه کاری کلامی مؤثر نبودند.از طرفی میان اثربخشی این دو شیوه تفاوت معناداری وجود نداشت. بر اساس نتایج، به نظر می‌رسد که می‌توان از این دو روش  به‌عنوان یک رویکرد مؤثر برای درمان اختلال یادگیری ویژه ریاضی دانش‌آموزان استفاده نمود.

---

---

---

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه بر تنظیم شناختی هیجان و درک هیجان در کودکان مبتلا به اختلال یادگیری خاص بود. این پژوهش به روش نیمه آزمایشی(پیش­آزمون – پس­آزمون با گروه گواه و پیگیری) انجام شد.  جامعه آماری این پژوهش را تمامی دانش آموزان مبتلا به اختلال یادگیری خاص(۱۰ الی ۱۲ ساله) تشکیل داد، که در بازه اول مهر تا نیمه آبان ماه ۱۳۹۷به مرکز اختلالات یادگیری شهر اردبیل مراجعه کرده بودند(۱۲۳ نفر) . تعداد ۳۰ نفر از آنها به صورت نمونه گیری داوطلبانه (انتخاب دانش آموزان داوطلب برای شرکت در پژوهش) انتخاب شدند(۱۶نفر پسر و۱۴ نفر دختر) و  پرسشنامه های تنظیم هیجان گارنفسکی و همکاران فرم کودکان(۲۰۰۱) و نارسایی هیجانی تورنتو(ریف،‌ استرولد و تروت، ۲۰۰۶) در سه مرحله تکمیل کردند. دانش آموزان گروه آزمایش تکالیف بسته توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه «آرام» را در ۱۲ جلسه ۴۵ دقیقه ای و در مدت چهار هفته بصورت گروهی انجام دادند. نتایج تحلیل کوواریانس داده ها نشان داد که بسته توانبخشی شناختی مبتنی بر رایانه «آرام» بر بهبود مولفه های نشخوارگری فکری، تمرکز مجدد مثبت، تمرکزمجدد بر برنامه ریزی، ارزیابی مجدد مثبت و پذیرش  تنظیم شناختی هیجان  کودکان با اختلال یادگیری خاص و همچنین درک هیجان آنها تاثیر معنی دار داری و  مقایسه نتایج پس آزمون با آزمون پیگیری یک ماه حاکی از پایداری این تاثیر است. بنابراین از آنجایی که این دانش آموزان در تنظیم شناختی و درک هیجان با مشکلاتی روبرو هستند، می توان با چنین مداخلاتی مشکلات آنها را در این زمینه مرتفع کرد.
 

---

هدف پژوهش حاضر بررسی تطبیقی مؤلفه‌های کارکرد اجرایی شامل استدلال سیال، حافظه فعال و پردازش دیداری-فضایی در دانش‌آموزان دارای مشکلات یادگیری در خواندن و ریاضیات، با تأکید بر تحلیل شناختی این تفاوت‌ها است. مطالعه به شیوه علی-مقایسه‌ای طراحی شد و نمونه‌ای متشکل از ۹۰ دانش‌آموز (۳۰ نفر با مشکل یادگیری در خواندن، ۳۰ نفر با مشکل یادگیری در ریاضیات، و ۳۰ نفر بدون اختلال یادگیری به‌عنوان گروه مقایسه) به‌روش نمونه‌گیری در دسترس از میان مراجعه‌کنندگان به مراکز مشاوره و کلینیک‌های روان‌شناختی شهر تهران انتخاب شدند. تشخیص اختلال یادگیری با استفاده از آزمون هوش استنفورد-بینه (نسخه پنجم) و ارزیابی کارکردهای اجرایی از طریق تحلیل نمرات زیرمقیاس‌های مرتبط صورت گرفت. تحلیل داده‌ها با بهره‌گیری از آزمون تحلیل واریانس یک‌راهه و آزمون‌های تعقیبی انجام شد.
یافته‌ها نشان داد که هر دو گروه دارای مشکلات یادگیری (خواندن و ریاضیات) در هر سه مؤلفه کارکرد اجرایی عملکرد معنادار ضعیف‌تری نسبت به گروه عادی داشتند. به‌ویژه، افت در مؤلفه حافظه فعال و پردازش دیداری-فضایی در هر دو گروه دارای اختلال بارزتر بود.