مهندس مجید طارمی، دکتر عباس افتخاری، دکتر جعفر خادمی حمیدی، مهندس مهدی سعیدی،
جلد 19، شماره 6 - ( مقالات آماده انتشار 1404 )
چکیده
سامانه انتقال آب سبزکوه در ناحیه زاگرس شامل کانال روباز، تونل و بند انحرافی امکانسنجی شد. در این مرحله به مخاطرات زیستمحیطی ناشی از اجرای آن بر رودخانه سبزکوه، تالاب چغاخور و منابع آب زیرزمینی منطقه، به قدر کفایت اهمیت داده نشد. تنها به دلیل تاثیرات زیستمحیطی احداث کانال روباز بر منطقه جنگلی چارطاق، مسیر تونل تغییر کرد و کانال نیز حذف شد. در این راستا، طول تونل نیز به حدود 11 کیلومتر افزایش پیدا کرد. این در حالیست که در مسیریابی جدید به عبور از نواحی مشکلدار و پیچیده زمین، اندرکنش حفاری تونل و منابع آب زیرزمینی و چشمهها و به تبع آن محیط زیست منطقه اهمیت داده نشد. با توجه به مدل زمینشناسی، مسیر جدید تونل با برخورد به زونهای خردشده و گسله همراه با هجوم آب بود. این مخاطرات لزوم انتخاب TBM با انعطافپذیری بالا در عبور از این نواحی را اجتنابناپذیر کرد. در متراژ 484، برخورد به گسل سولقان و عدم توانایی TBM در عبور از آن، موجب گیرکردن ماشین حفاری شد. در ادامه، زهکشی آب موجب خشکشدن چشمه آلوقره و کم آبشدن چشمه شیرکشته و تبعات زیستمحیطی و اجتماعی منفی در منطقه شد. در این راستا، آزادسازی TBM با ساخت دو گالری انجام شد. در نهایت با توجه به مشکلات بهوجود آمده TBM از تونل بیرون آورده و عملیات حفاری تونل نیز متوقف شد. چالشهای بهوجود آمده در این پروژه، لزوم برنامهریزی در انتخاب مسیر و TBM همچنین ارزیابی زیستمحیطی در تمام مراحل امکانسنجی تا بهرهبرداری و بررسی اندرکنش آنها با یکدیگر را نشان میدهد.
