نشریه زمین شناسی مهندسی

گسترۀ بررسی شده (استان البرز) به لحاظ ساختاری در سامانۀ کوه‌زایی مرکب البرز در شمال ایران تشکیل شده است. هدف از این پژوهش، آمیختن علوم سنجش از دور و زمین‌شناسی به‌منظور بارزسازی خطواره‌های گسلی با استفاده از پردازش داده‌های ماهواره‌ای در گستره‌ای پهناور و هم‌چنین قیاس لایه‌ها با گسل‌های شناخته شده در نقشه‌های زمین‌شناسی است. در آغاز دو نمای تصویر ماهواره‌ای ETM+ Landsat با شماره‌های 35-164 و 35-165 موزائیک شدند و با توجه به مختصات گسترۀ بررسی شده (استان البرز) برش خوردند. سپس با اجرای شیوه‌های دورسنجی مانند ترکیب باندها، فیلترگذاری، تحلیل مؤلفه‌های اصلی، نسبت باندی در تصاویر خاکستری و رنگی و شاخص NDVI برای بارزسازی گیاهان، به پردازش تصویر ماهواره‌ای گستره پرداختیم. در نهایت با به‌کارگیری روش‌های یاد شده، نقشۀ خطواره‌های گسلی و نقشۀ تراکم خطواره‌های استان البرز تهیه و با گسل ‌های شناخته شده مقایسه شد.

حوضه آبریز وارک، یکی از زیرحوضه‌های رودخانۀ دز است که با مساحت 9/139 کیلومتر مربع در استان لرستان واقع شده است. این تحقیق با هدف تحلیل فعالیت زمین‌ساختی حوضه و هم‌چنین بررسی ارتباط خطواره‌ها با خطر زمین‌لغزش با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی انجام شده است. در این پژوهش از 4 شاخص مورفوتکتونیکی شامل گرادیان طولی رودخانه (SL)، منحنی هیپسومتری حوضه (HC)، پیچ و خم رودخانه (S) و عدم تقارن حوضۀ زهکشی (AF) استفاده و نتایج تجزیه و تحلیل آن‌ها با شاخصی تحت عنوان زمین‌ساخت فعال (Iat) بیان شده است. محاسبۀ شاخص زمین‌ساخت فعال نسبی نشان می‌دهد که منطقه از نظر تکتونیکی در کلاس فعال قرار دارد. به‌منظور بررسی ارتباط خطواره‌ها با خطر زمین‌لغزش، ابتدا نقشۀ خطواره‌ها و عوامل مؤثر بر لغزش با استفاده از پردازش تصاویر ماهواره‌ای لندست 8 در محیط نرم‌افزار ENVI 4.8 و بازدیدهای میدانی تهیه شده است. سپس با استفاده از روش منطق فازی نقشه خطر زمین‌لغزش در حوضۀ بررسی شده تهیه و با تلفیق آن با نقشه خطواره‌ها، ارتباط بین خطواره‌ها و نقشۀ خطر زمین‌لغزش در محیط نرم‌افزار Arc‌GIS بررسی شده است. بر اساس نتایج به‌دست آمده از نقشۀ خطر زمین‌لغزش‌های منطقه به‌ترتیب 40/12، 25/8، 37، 61/32 و 73/9 درصد از مساحت منطقه در کلاس‌های خطر خیلی کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد قرار دارد. هم‌چنین نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که به‌علت تکتونیک فعال منطقه ارتباط نزدیکی بین خطواره‌ها و مناطق با خطر لغزش بالا وجود دارد.