دوره 24، شماره 75 - ( 10-1403 )
جلد 24 شماره 75 صفحات 377دوره354فصل__Se |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Sharifi H, Ramezanipour M, Ebrahimi L. Investigating the Development of Urban Space in the face of Environmental Hazards (Case Study of Noor County). jgs 2024; 24 (75) :354-377
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3900-fa.html
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-3900-fa.html
شریفی حسین، رمضانی پور مهرداد، ابراهیمی لیلا. بررسی توسعه فضای شهری در راستای مواجهه با مخاطرات محیطی (مطالعه موردی: شهرستان نور). نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی. 1403; 24 (75) :354-377
حسین شریفی1 
، مهرداد رمضانی پور* 2، لیلا ابراهیمی1
، مهرداد رمضانی پور* 2، لیلا ابراهیمی1
1- دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، شهر چالوس، ایران
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، شهر چالوس، ایران ،mehr5490@yahoo.com
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد چالوس، شهر چالوس، ایران ،
چکیده: (4129 مشاهده)
امروزه سکونتگاههای انسانی، در نقاط مختلف دنیا به دلایل متعدد در معرض آسیب ناشی از مخاطرات طبیعی قرار دارند. این مخاطرات که آسیبهای جانی و مالی فراوانی را با خود به همراه دارند نیازمند اقدامات پیشگیرانه میباشند. هدف از پژوهش حاضر نیز بررسی توسعه فضای شهری در راستای مواجهه با مخاطرات محیطی در شهرستان نور میباشد. روش انجام این تحقیق نیز توصیفی میباشد. جمعآوری دادهها با استفاده از مطالعات کتابخانهای و اسنادی و پرسشنامهای میباشد.جهت تحلیل پرسشنامهها از روش ANP و روش منطق فازی به ارزشگذاری هریک از معیارها و تعیین ضرایب اهمیت آنها پرداخته شود و براساس نتایج آن، ارزیابی فضایی با استفاده از نرمافزار ArcGis صورت گرفت و پهنههای مخاطره مشخص گردید. با توجه به نتایج پهنهبندی پتانسیل خطر، نواحی شمالی و جنوبی شهرستان،دارای بیشترین پتانسیل مخاطرات میباشد. جهت پیشبینی میزان توسعه مناطق مسکونی نیز از مدل ترکیبی زنجیره مارکوف و اتوماتوی سلولی استفاده گردید. نتایج نشان داد که گسترش مداوم مناطق ساخته شده در دهه‌های گذشته باعث تغییرات سریع کاربری زمین شده و مناطق ساخته‌شده این شهرستان از 43/2% کل مساحت در سال 2010 به 68/3% در سال 2019 افزایش‌یافته است. نتایج همچنین نشان داد که بدون توجه به مخاطرات طبیعی، مناطق ساخته‌شده افزایش خواهند یافت و در نتیجه شهرنشینی، مناطق ساخته شده بیشتر به سمت اراضی پر خطر سوق پیدا خواهند کرد. با این حال اگر سیاست‌های توسعه پایدار به‌طور کامل اجرا شوند، شهرها و مناطق ساخته‌شده قادر خواهند بود فضاهای توسعه خود را به خاطر منافع خود شهر و ساکنان آن از مناطق پرخطر حفظ کند.
واژه‌های کلیدی: کلمات کلیدی: توسعه فضای شهری، شهرستان نور، مخاطرات محیطی، مدل زنجیره مارکوف، مدل CA-MARKOV
نوع مطالعه: پژوهشي |
موضوع مقاله:
سنجش از دور
فهرست منابع
1. ابراهیمی، حمید؛ رسولی، علی‌اکبر؛ احمدپور، احمد. (1395). مدل‌سازی تغییرات دینامیک کاربری اراضی با استفاده از پردازش شئ گرا تصاویر ماهواره‌ای و مدلCA-Markov مطالعه موردی: شهر شیراز، فصلنامه علمی پژوهشی اطلاعات جغرافیایی، 27(108): 137-149.
2. احدنژادروشتی، محسن؛ زلفی، علی؛ شکری پوردیزج، حسین. (1390). ارزيابي و پیشبینی گسترش فيزيکي شهرها با استفاده از تصاوير ماهواره‌ای چند زمانه و سيستم اطلاعات جغرافيايي (مطالعه موردي شهر اردبيل 1363-1400)، آمایش محیط، 4 (15): 107-124.
3. آزاده، سید رضا؛ تقوایی، مسعود. (1396). تحلیل فضایی آسیب¬پذیري سکونتگاه¬هاي شهري و روستایی در برابر مخاطره زلزله (مطالعه موردي: استان گیلان)، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 4 (3): 84-71.
4. اسدی عزیزآبادی، مهسا؛ زیاری، کرامت الله؛ وطن‌خواهی، محسن. (1397). سنجش و ارزیابی میزان تاب‌آوری بافت‌های فرسوده شهری در برابر مخاطرات محیطی نمونه موردی: بافت فرسوده کلان‌شهر کرج، نشریه پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 9 (35): 111-122.
5. اکبری، داود؛ مرادی زاده، مینا؛ اکبری، محمد. (1398). تغییرات کاربری اراضی و شبیه‌سازی رشد و توسعه شهری رشت با استفاده از مدل شبکه عصبی و سلول‌های خودکار زنجیره مارکوف، برنامه‌ریزی شهری، 10(39): 157-170.
6. ایمانی، بهرام؛ پورخسروانی، محسن. (1396). تحلیل فضایی پهنههای مخاطره‌آمیز شهرستان اردبیل، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، 28 (2): 109-128.
7. جعفری، پیام؛ شاه زیدی، سمیه سادات. (1397). تحلیل و پهنهبندی مخاطرات ژئومورفیک مناطق شمال کشور با استفاده از فرايند تحلیل شبكه مطالعه موردی: استان گیلان، اطلاعات جغرافیایی، 27 (107): 193-208.
8. جمالی، میثم؛ مقیمی، ابراهیم؛ جعفر پور، زین‌العابدین؛ کردوانی، پرویز. (1394). تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفولوژیکی توسعه‌ی شهر در حریم رودخانه‌ی خشک کلان‌شهر شیراز، تحلیل فضایی مخاطرات طبیعی، (2): 51-61.
9. خدادادی، فاطمه؛ انتظاری، مژگان؛ ساسان پور، فرزانه. (1398). تحلیل و پهنه¬بندی مخاطرات ژئومورفولوژیک (لغزش و سیل) استان البرز با استفاده از مدل‌های VIKOR-AHP و FR، پژوهش‌های جغرافیای طبیعی، 51(1): 183-199.
10. دارابی، حمید؛ پیرنیا، عبداله؛ چوبین، بهرام؛ روزبه، سجاد. (1397). مدل‌سازی و پیشبینی رشد فیزیکی شهر ساری با استفاده از رگرسیون لجستیک و زنجیره مارکوف، علوم و فنون نقشه‌برداری، 7(4): 119-131.
11. رجبی، معصومه، حجازی، میراسدالله؛ روستایی، شهرام؛ عالی، نگین. (1397). پهنه¬بندی آسیب¬پذیری مخاطرات طبیعی و ژئومورفولوژی سکونتگاه¬های روستایی شهرستان سقز مطالعه موردی: سیل و زلزله، پژوهش¬های ژئومورفولوژی کمی، 7(2): 183-195.
12. سجادیان، مهیار، شاکرمی، گودرزی، داوود، آسو، حسینی. (1390). واکاوی سیستم اکوتوریسم پایدار در ارتباط با مخاطرات طبیعی استان مازندران با بهره¬گیری از GIS، فصلنامه جغرافیایی چشم‌انداز زاگرس، 3(10): 70-89.
13. سرایی، محمدحسین؛ کشتکار، لیلا. (1396). تحلیل تطبیقی اثربخشی شاخص دسترسی در میزان وقوع جرم در دو محدوده کلانتری شهر اهواز، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 17 (45): 73-92.
14. سرور، هوشنگ، خیری زاده آروق، منصور، لاله پور، منیژه (1393)، نقش عوامل محیطی در امکان‌سنجی توسعه فیزیکی بهینه شهر ملکان، مجله پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، 5(18): 95-114.
15. سرور، هوشنگ؛ کاشانی اصل، امیر؛ خیری زاده، منصور. (1394). ارزیابی آسیب¬پذیری فضاهای شهری در برابر بحران زلزله با استفاده از منطق فازی مطالعه موردی شهر اهر، شهر پایدار، 2(2): 91-110.
16. شاه زیدی، سمیه سادات؛ حیاتی زاده، رویا. (1397). بررسي زمین‌لغزش‌های منطقه پشتكوه فریدون‌شهر با استفاده از مدل آنتروپي، جغرافیا و توسعه، 54: 37-50.
17. شایان، سیاوش. «بررسی مخاطرات ژئومورفولوژی ناشی از توسعه فیزیکی شهری مطالعه موردی شهر ماهنشان»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، 1389.
18. شکری فیروز جاه، پری. (1396). تحليل فضایی ميزان تاب¬آوري مناطق شهر بابل در برابر مخاطرات محيطی، نشریه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 2(2): 27-44.
19. صابری فر، رستم. (1392). مطالعه توسعه فیزیکی شهر بیرجند با معیار مخاطرات، پژوهش‌های بوم‌شناسی شهری، 3(6): 93-102.
20. صفاری، امیر؛ هاشمی، معصومه. (1395). پهنهبندی حساسیت وقوع زمین‌لغزش با مدل‌های آنتروپی و منطق فازی مطالعه موردی: شهرستان کرمانشاه، فصلنامه جغرافیای طبیعی، 9 (34): 43-62.
21. صیدی، روح‌الله. «شناسایی و پهنه¬بندی مخاطرات محیطی اثرگذار بر توسعه کالبدی شهر ایلام»، پایان¬نامه کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه¬ریزی شهری، موسسه آموزش عالی باختر ایلام، 1395.
22. طالب‌زاده، میرحیدر. (1388). توسعه فیزیکی ناپایدار شهر و آسیب¬پذیری آنها در برابر سوانح طبیعی نمونه موردی شهر ماکو در آذربایجان غربی، مسکن و محیط روستا، 128: 98-112.
23. عابدینی، موسی؛ موسوی، معصومه. (1397). بررسی مهم‌ترین مخاطرات محیطی در حوضه آبخیز شهر ایذه با استفاده از مدل‌های WLC و TOPSIS، فصلنامه علمی پژوهشی فضای جغرافیایی، 18(61): 41-62.
24. عباسی، حامد؛ شرفی، سیامک؛ مریانجی، زهره. (1396). تحلیل فضایی مخاطرات ژئومورفیک تهدید کننده مجتمع-های زیستی شهری در استان لرستان، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 4(2): 107-125.
25. فرزادبهتاش، محمدرضا؛ کی¬نژاد، محمدعلی؛ پیربابایی، محمدتقی؛ عسگری، علی. (1392). ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه‌های تاب‌آوری کلان‌شهر تبریز، نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، 18(3): 33-42.
26. قاسمی، سجاد، حسینی، مهدی، دولتی، غلام. (1392). بررسی مسائل کلان‌شهرها از منظر مخاطرات طبیعی با تأکید بر ایران، دومین کنفرانس بین¬المللی مخاطرات محیطی، دانشگاه خوارزمی، تهران.
27. قدمی، مصطفی، دیوسالار، اسداله، زنجبر، زینب، غلامیان آقامحلی، طاهره. (1392). ارزیابی راهبردی ساختار فضایی شهر در چارچوب پایداری موردمطالعه شهر ساری، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، 3: 1-6.
28. قلی پور، آرزو. (1395). مدیریت بلایای طبیعی در جمهوری اسلامی ایران و همکاری¬های منطقه¬ای بین¬المللی، فصلنامه سیاست، 3(10): 51-69.
29. مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی. (1385). از سری متون تخصصی ویژه دهیاران آشنایی با مدیریت بحران با تأکید بر نقاط روستایی، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی، جهاد دانشگاهی.
30. منتظر، فرامرز، نظم¬فر، حسین، یزدانی، محمدحسن. (1397). تحلیل توسعه فضایی شهر اردبیل در دوره زمانی 1390-1335، فصلنامه مطالعات عمران شهری، 2(5): 120-136.
31. منوریان، عباس، مجتبی، امیری، مهری کلی، سیمین. (1397). شناسایی مؤلفه‌های اثرگذار بر افزایش میزان تاب¬آوری اجتماعی محلات آسیب¬پذیر و دارای بافت فرسوده در مواجهه با حوادث طبیعی (شهر موردی: تهران)، مطالعات مدیریت شهری، 10(34): 13-26.
32. مهدوي، مسعود، قديري معصوم، مجتبي، محمدی يگانه، بهروز. (1383). نقش عوامل جغرافياي طبيعي در ناپايداري و مهاجرت‌های روستایی استان زنجان، پژوهش‌های جغرافيايي، 48: 222-2.
33. موحد، علی؛ علیزاده، هادی؛ شجاعیان، علی. (1393). ظرفیت سنجی توسعه شهری در بسترهای طبیعی با استفاده از عملگرهای فازی و مدل FAHP در حوضه آبریز غفار، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، 14 (35): 231-251.
34. مکانیکی، جواد؛ اسمعیل¬نژاد، مرتضی؛ اکبرپور، محمد. (1398). ارزیابی آسیب¬پذیری سکونتگاه¬های روستایی در مقابل مخاطرات محیطی مطالعه موردی: شهرستان‌های بیرجند و خوسف، فصلنامه پژوهش-های روستایی، 10(2): 247-257.
35. نظم فر، حسین، پاشازاده، اصغر. (1397). ارزیابی تاب¬آوری شهری در برابر مخاطرات طبیعی مطالعه موردی شهر اردبیل، مجله آمایش جغرافیایی فضا، 8: 101-116.
36. نوجوان، مهدی؛ صالحی، اسماعیل؛ امیدوار، بابک؛ فریادی، شهرزاد. (1395). تحلیل رویکرد نظري مدیریت سوانح طبیعی در ایران با استفاده از مفهوم فراتحلیل، فصلنامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، انتشار آنلاین، 1-15.
37. نوروزی، اصغر (1396). مبانی مدیریت بحران در نواحی روستایی. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی.
38. نوروزی، اصغر. (1398). سنجش میزان تاب‌آوری سكونتگاه¬های روستایی در برابر مخاطرات محیطی (مطالعه موردی: بخش بلداجی)، نشریه علمی پژوهشی برنامه‌ریزی توسعه کالبدی، 4(3): 73-88.
39. نوروزی، میلاد؛ نوری، کامران. (1398). ارزیابی روند توسعه فیزیکی شهر صحنه با استفاده از مدل LCM و زنجیره مارکوف، دو فصلنامه اندیشه جغرافیا، 11(22): 78-92.
40. Adger, W. N. (2006). Vulnerability. Global environmental change, 16(3), 268-281. [DOI:10.1016/j.gloenvcha.2006.02.006]
41. Alqurashi, A.F.; Kumar, L. (2014). Land Use and Land Cover Change Detection in the Saudi Arabian Desert Cities of Makkah and Al-Taif Using Satellite Data. Adv. Remote Sens. 2014, 3- 14. [DOI:10.4236/ars.2014.33009]
42. Bagan H and Yamagata Y. (2012). Landsat analysis of urban growth: How Tokyo became the world's largest megacity during the last 40 years. Remote Sensing of Environment 127. pp: 210-222.Bagan & Yamagata [DOI:10.1016/j.rse.2012.09.011]
43. Chotchaiwong, P., & Wijitkosum, S. (2019). Predicting urban expansion and urban land use changes in Nakhon Ratchasima City using a CA-Markov Model under two different scenarios. Land, 8(9), 140. [DOI:10.3390/land8090140]
44. Chotchaiwong, P., & Wijitkosum, S. (2019). Predicting Urban Expansion and Urban Land Use Changes in Nakhon Ratchasima City Using a CA-Markov Model under Two Different Scenarios. Land, 8(9), 140. [DOI:10.3390/land8090140]
45. Dai, F. C., Lee, C. F., Zhang, X. H. (2001). GIS-based geo-environmental evaluation for urban land-use planning: a case study. Engineering geology, 61(4), 257-271. [DOI:10.1016/S0013-7952(01)00028-X]
46. Fahy, B., Brenneman, E., Chang, H., Shandas, V. (2019). Spatial analysis of urban flooding and extreme heat hazard potential in Portland. International journal of disaster risk reduction, 39, 101117. [DOI:10.1016/j.ijdrr.2019.101117]
47. Fu, X.; Wang, X.; Yang, Y.J. (2019). Deriving suitability factors for CA-Markov land use simulation model based on local historical data. J. Environ. Manag, 206, 10-19 [DOI:10.1016/j.jenvman.2017.10.012] [PMID]
48. Hewitt, K. (1983). Interpretations of calamity from the viewpoint of human ecology.
49. Ma, C., Yan, W., Hu, X., & Kuang, H. (2020). Geo-environment risk assessment in Zhengzhou City, China. Geomatics, Natural Hazards and Risk, 11(1), 40-70. [DOI:10.1080/19475705.2019.1701571]
50. Mondal, M.S.; Sharma, N.; Garg, P.K.; Kappas, M..(2016) Statistical Independence Test and Validation of CA Markov Land Use Land Cover (LULC) Prediction Results. Egypt. J. Remote Sens. Space Sci. 2016, 19, 259-272. [DOI:10.1016/j.ejrs.2016.08.001]
51. Owusu-Ansah, J. K., & Atta-Boateng, F. (2016). The spatial expression of physical development controls in a fast growing Ghanaian city. Land use policy, 54, 147-157. [DOI:10.1016/j.landusepol.2016.02.012]
52. Ramachandra, T. V., Bharath, A. H., & Sowmyashree, M. V. (2015). Monitoring urbanization and its implications in a mega city from space: Spatiotemporal patterns and its indicators. Journal of environmental management, 148, 67-81. [DOI:10.1016/j.jenvman.2014.02.015] [PMID]
53. Shen, Z. (2012). Geospatial techniques in urban planning. Springer Science & Business Media. [DOI:10.1007/978-3-642-13559-0]
54. Van Acker, V., Goodwin, P., & Witlox, F. (2016). Key research themes on travel behavior, lifestyle, and sustainable urban mobility. International journal of sustainable transportation, 10(1), 25-32. [DOI:10.1080/15568318.2013.821003]
55. Wang, M., Cai, L., Xu, H., & Zhao, S. (2019). Predicting land use changes in northern China using logistic regression, cellular automata, and a Markov model. Arabian Journal of Geosciences, 12(24), 790. [DOI:10.1007/s12517-019-4985-9]
56. Yang, Y., Ma, J., (2010). Study on Risk Zoning Technology of Major Environmental RiskSources in Urban Scale and Its Application in Shanghai, China. Environmental Sciences, 2,1050-1062 [DOI:10.1016/j.proenv.2010.10.117]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
CC BY
نشریه «تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی» به‌طور کامل الزامات انتشار دسترسی آزاد را طبق«CreativeCommons Attribution 4.0 International License (CC BY 4.0)» رعایت می‌کند.
