دوره 25، شماره 79 - ( 10-1404 )
جلد 25 شماره 79 صفحات 113دوره92فصل__Se |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
khodapanah K, yari A. (2025). Analysis of factors affecting the sustainable management of agricultural water resources in the rural areas of the central part of Ardabil County. jgs. 25(79), 92-113. doi:10.61882/jgs.25.79.23
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-4368-fa.html
URL: http://jgs.khu.ac.ir/article-1-4368-fa.html
خداپناه کیومرث، یاری ارسطو.(1404). تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی در مناطق روستایی بخش مرکزی شهرستان اردبیل تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی 25 (79) :113-92 10.61882/jgs.25.79.23
کیومرث خداپناه*1 
، ارسطو یاری2
، ارسطو یاری2
1- استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران ، (k_khodapanah@pnu.ac.ir
2- استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران،
2- استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری و روستایی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران،
چکیده: (2671 مشاهده)
مدیریت منابع آب در جریان تحول در شرایط و دامنه عمل خود با محدودیت‌ها و ابعاد متعددی روبرو است. بر این اساس شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت پایدار منابع آب، به‌عنوان اقدامی مهم جهت بهره‌برداری مطلوب از آن محسوب می‌گردد؛ بنابراین در پژوهش حاضر، اقدام به بررسی عوامل مؤثر بر مدیریت پایدار منابع آب بر اساس دیدگاه کشاورزان در روستاهای بخش مرکزی شهرستان اردبیل (شریف بیگلو، حکیم قشلاقی، شام اسبی، وکیل‌آباد، امیدچه، پیرقوام، اقبلاغ رستم خانی، قره لر و گیلانده) گردید. این پژوهش بر اساس ماهیت، توصیفی – تحلیلی از لحاظ هدف، کاربردی است و رویکرد حاکم بر آن از نوع کمی می‌باشد. جامعه آماری را سرپرستان خانوار بهره‌بردار اراضی کشاورزی بخش مرکزی شهرستان اردبیل تشکیل می‌دهد. به منظور بررسی موضوع از هفت بعد در قالب 72 مؤلفه استفاده گردید. حجم نمونه 349 نفر محاسبه شد. پراکندگی تعداد نمونه در روستاها، به روش تصادفی و متناسب با تعداد سرپرست خانوار کشاورز در هر روستا بود. جهت تحلیل موضوع از مدل‌سازی معادلات ساختاری (Smart PLS) بهره گرفته شد. بررسی یافته‌ها نشان می‌دهد ارزیابی اولیه مدل اندازه‌گیری، گویای مناسب بودن مدل است. یافته‌ها نشان داد 68 مؤلفه دارای میزان اثرگذاری بالاتر از 0.5 بودند. نتایج مدل ساختاری بیانگر وجود رابطه ساختاری معنادار میان مدیریت پایداری و اثرات اقتصادی، اجتماعی، بهره‌وری، فنی، آموزشی و نهادی است. بعد ضریب تعیین اسکوئر نشان داد، این ضریب، برای تمام بعدهای پژوهش، بالاتر از مقدار قوی یعنی 0.26 برآورد گردید. بعد ضریب تعیین برای بعد اقتصادی با 0.299 کمتر از سایر بعد‌ها و برای بعد بهره‌وری با 0.511 بیشتر سایر بعد‌ها برآورد گردید. نتایج بیانگر این است بازبینی و تجدیدنظر در دیدگاه‌های مدیریتی منابع آب کشاورزی و حرکت به سمت دیدگاه فرابخشی و مشارکتی مبتنی بر مدیریت بهینه که همراه با حفظ بعدهای اقتصادی، اجتماعی و فنی، آموزشی و ... باشد، نقش اساسی در تأمین مدیریت پایدار منابع آب ایفا می‌نماید.
نوع مطالعه: كاربردي |
موضوع مقاله:
جغرافیا و برنامه ریزی روستایی
فهرست منابع
1. احمدی، منیژه. (1400)، نقش مدیریت منابع آب کشاورزی در توسعه نواحی روستایی، مطالعه موردی: دهستان غنی بیگلو، شهرستان زنجان، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال 10، شماره اول، صص 154-137. 20.1001.1.23222131.1400.10.35.6.4
2. امین فنگ، داود؛ رضایی، روح‌اله؛ زینال‌زاده، کامران. (1402)، شناسایی و تبیین موانع حفاظت از منابع آب در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-54، شماره اول، صص 88-73. [DOI:10.22059/ijaedr.2022.342469.669146]
3. باختر، سهیلا؛ شفیعی، اشکان؛ عزمی، آئیژ. (1403)، تحلیل عوامل مؤثر بر مدیریت بهینه منابع آب کشاورزی، مورد مطالعه: دهستان حسن آباد، شهرستان اسلام آباد غرب، فصلنامه جغرافیا و پایداری محیط، دوره 14، شماره 2، صص 32-19. [DOI:10.22126/ges.2024.10349.2742]
4. بدری، مرجان. (1403)، ارزیابی مدیریت منابع آب در ایران با رویکرد توسعه پایدار، فصلنامه ترویج و توسعه آبخیزداری، سال 12، شماره 44، صص 17-8. 10.22034/wmji.2024.2023701.1056
5. ثمره هاشمی، مرضیه؛ باقری، علی. (1399)، ارزیابی یکپارچه سامانه‌های منابع آب مبتنی بر نگرش سیستمی، فصلنامه تحقیقات منابع آب ایران، سال 16، شماره اول، صص 228-212. https://dorl.net/dor/20.1001.1.17352347.1399.16.1.15.9
6. خطیری، خدیجه؛ غازی، ایران؛ حسنی، نعمت اله. (1402)، تبیین توسعه سرمایه اجتماعی در مدیریت بحران آب شهری با استفاده از روش تحلیل عاملی، مورد مطالعه: شهر کرج، فصلنامه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 23، شماره 71، صص 355-341. http://dx.doi.org/10.61186/jgs.23.71.341 [DOI:10.61186/jgs.23.71.341]
7. شیرین حصار، راضیه؛ گواهی، امیر. (1402)، مدیریت جامع منابع آب برای آینده پایدار با استفاده از مدل SWOT، مطالعه موردی: شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی، نشریه آب و توسعه پایدار، سال 10، شماره چهارم، صص 28-15. [DOI:10.22067/jwsd.v10i4.2307-1256]
8. طالشی، مصطفی؛ کفاش، حسین(1397)، تدوین و اعتبارسنجی معیارهای بنیادین مدیریت یکپارچه منابع آب در سکونتگاه‌های روستایی نواحی خشک و نیمه خشک، مطالعه موردی: ناحیه بجستان در جنوب خراسان رضوی، کاوش‌های جغرافیایی مناطق بیابانی، سال ششم، شماره دوم، صص 108-81 https://dorl.net/dor/20.1001.1.2345332.1397.6.2.4.7
9. علی‌پناهیان، فاطمه؛ کرمی، آیت اله. (1401)، تعیین‌کننده‌های مدیریت پایدار مصرف آب در بین مرکبات‌کاران شهرستان گچساران، فصلنامه آب و توسعه پایدار، سال نهم شماره چهارم، صص 106-97. [DOI:10.22067/jwsd.v9i4.2206.1155]
10. عیدی، اسما؛ کاظمیه، فاطمه؛ ظریفیان، شاپور. (1399). شناسایی عوامل مؤثر بر مدیریت پایدار منابع آب کشاورزی از دیدگاه کشاورزان، مطالعه موردی گندمکاران روستاهای شهرستان مراغه، فصلنامه دانش کشاورزی و تولید پایدار، دوره 30، شماره چهارم، صص 326-311. [DOI:10.22034/saps.2020.12319]
11. فراهانی، حسین؛ محمدی یگانه، بهروز؛ پهلوانی، محمود. (1402)، نقش منابع آب در پایداری روستاهای استان زنجان، فصلنامه برنامه‌ریزی منطقه‌ای مرودشت، دوره 13، شماره 50، صص 32-17. 10.30495/jzpm.2021.26617.3794
12. کاظمیه، فاطمه؛ حسین‌زاده، جواد؛ دشتی، قادر؛ غفوری، هوشنگ. (1393)، تحلیل شاخص‌های مؤثر در توسعه کشاورزی و مدیریت منابع آب در سکونتگاه‌های روستایی، اقتصاد فضا و توسعه روستایی، سال سوم، شماره دوم، صص 18-1. http://serd.khu.ac.ir/article-1-2010-fa.html
13. منتظری، عبدالقیوم؛ صحنه، بهمن؛ قانقرمه، عبدالعظیم (1400)، نقش مدیریت منابع آب در معیشت پایدار خانوارهای نواحی روستایی، نمونه موردی، دهستان مزرعه شمالی و جنوبی شهرستان آق قلا، برنامه‌ریزی فضایی، سال 11، شماره اول، صص 86-67. [DOI:10.22108/sppl.2020.122008.1478]
14. نبی افجدی، سمیرا؛ شریف‌زاده، مریم. (1402)، ارزیابی عملکرد حکرانی آب در زیر حوضه‌های زاینده‌رود، تحلیل مقایسه‌ای زیر حوضه‌های اصفهان و چهار محال و بختیاری، فصلنامه تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران، دوره 2-54، شماره یک، صص 148-131. [DOI:10.22059/ijaedr.2021.316510.668999]
15. نصیری زارع، سعید؛ طهماسبی، اصغر(1401)، تحلیلی بر پیشران‌های کلیدی حکمروایی منابع آب کشاورزی، مورد مطالعه: شهرستان طارم، فصلنامه آب و توسعه پایدار، سال نهم، شماره اول، صص 52-39. [DOI:10.22067/jwsd.v9i1.2111.1102]
16. یاوریان، حسن؛ جلالیان، حمید؛ طهماسبی، اصغر. (1402)، ارزیابی نگرش کشاورزان روستاهای شهرستان بهار به چالش کم‌آبی و ارائه راهبردهای سازگاری با آن، فصلنامه تحقیقات کاربردی در علوم جغرافیایی، سال 23، شماره 71، صص 38-21. http://dx.doi.org/10.61186/jgs.23.71.21 [DOI:10.61186/jgs.23.71.21]
17. Ahmadi, m. (2021). The role of agricultural water resources management in the development of rural areas, case study: Ghani Biglo village, Zanjan County, Journal space economy & rural development, 10(1), pp 137-154. (in Persian) 20.1001.1.23222131.1400.10.35.6.4
18. Alipanahian, f., karami, a. (2022). Determinants of Sustainable Management of Water Consumption among Citrus Growers in Gachsaran City, Journal of Water and Sustainable Development, 9(4), pp 97-106. (in Persian) [DOI:10.22067/jwsd.v9i4.2206.1155]
19. Aminfanag, d., rezaei, r., zainalzadeh, k. (2023). Identification and Explanation of Barriers to Water Resources Protection in the Urmia Lake Basin: A Qualitative Study, Iranian Journal of Agricultural Economics and Development Research, 54-2(1), pp 73-88. (in Persian) [DOI:10.22059/ijaedr.2022.342469.669146]
20. Badri, m. (2024). Evaluation of water resource management in Iran with a sustainable development approach, Journal of Extension and Development of Watershed Management, 12(44), pp 8-17. (in Persian) 10.22034/wmji.2024.2023701.1056
21. Bakhtar. S., Shafiei, A., Azmi, A. (2024). Analysis of Factors Affecting the Optimal Management of Agricultural Water Resources, Case Study: Hassan Abad District, West Islamabad County, Journal of Geography and Environmental Sustainability, 14(2), pp 19-32. (in Persian) [DOI:10.22126/ges.2024.10349.2742]
22. Eidi, a., kazemieh, f., zarifian, sh. (2021). Identification of Factors Affecting Sustainable Management of Agricultural Water Resources from the Viewpoint of Farmers, Case Study: Wheat Farmers of Maragheh County, Journal of Agricultural Science and Sustainable Production, 30(4), pp 311-326. (in Persian) [DOI:10.22034/saps.2020.12319]
23. Farahani, h., mohamadi yeganeh, b., pahlevani, m. (2023). The role of water resources in the sustainability of villages in Zanjan province, Journal of Regional Planning, 13(50), PP 17-32. (in Persian) 10.30495/jzpm.2021.26617.3794
24. Kazemieh, f., hosainzadeh, j., dashti, gh., ghafoori, h. (2014). Analysis of effective indicators in agricultural development and water resources management in rural settlements, Journal space economy & rural development, 3(2), pp 1-18. (in Persian) http://serd.khu.ac.ir/article-1-2010-fa.html
25. Khatiri, kh, ghazi, a., hasani, n. (2023). Explaining the development of social capital in urban water crisis management using the factor analysis method, case study: Karaj city, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 23(71), pp 341-355. (in Persian) http://dx.doi.org/10.61186/jgs.23.71.341 [DOI:10.61186/jgs.23.71.341]
26. Montazeri, a., sahneh, b., ghanghermeh, a. (2021).The Role of Water Resources Management in the Sustainable Livelihood of Rural Households, Case Study: Northern and Southern Mazraeh of Aq Qala Township, Journal of spatial planning, 11(1), pp 67-86. (in Persian) [DOI:10.22108/sppl.2020.122008.1478]
27. Nasiri zare, s., tahmasbi, a. (2022). An analysis of the key drivers of agricultural water resource governance, case study: Tarem city, Journal of Water and Sustainable Development, 9(1), pp 39-52. (in Persian) [DOI:10.22067/jwsd.v9i1.2111.1102]
28. Samara hashemi, m., bagheri, a. (2020). A Proposed integrated water resources assessment process, relying on systemic view, Journal of Iran-Water Resources Research, 16(1), pp 212-228. (in Persian) https://dorl.net/dor/20.1001.1.17352347.1399.16.1.15.9
29. Shirin hesar, r., govahi, a. (2023). Comprehensive management of water resources for a sustainable future using the SWOT model, case study: North Khorasan Regional Water Company, Journal of Water and Sustainable Development, 10(4), pp 15-28. (in Persian) [DOI:10.22067/jwsd.v10i4.2307-1256]
30. Talesh, m., kafash, h. (2018). Compilation and Validation of the Fundamental Criteria for the Integrated Management of Water Resources in Dry and Semi-arid Regions, Journal of Geographical Research on Desert Areas, 6(2), pp 81-108. (in Persian) https://dorl.net/dor/20.1001.1.2345332.1397.6.2.4.7
31. Yavarian, h., jalalian, h., tahmasbi, a. (2023). Assessing the attitude of farmers in the villages of Bahar city to the challenge of water scarcity and providing strategies to adapt to it, Journal of Applied Research in Geographical Sciences, 23(71), pp21-38. (in Persian) http://dx.doi.org/10.61186/jgs.23.71.21 [DOI:10.61186/jgs.23.71.21]
32. UNESCO. (2014). Shaping the Future We Want UN Decade of Education for Sustainable Development (2005-2014), Published in 2014 by the United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization, 7,place de Fontenoy, Paris , France.
33. Wang, R., Wu, F., Ji, Y., Feng, Ch. (2024). Nonlinear impact of unconventional water use on water resource sustainability in China: A perspective on water poverty, Ecological Indicators, 162, 112065. [DOI:10.1016/j.ecolind.2024.112065]
34. Zhang, Ch. Y ., Oki, T. (2022). Water pricing reform for sustainable water resources management in China's agricultural sector, Agricultural Water Management, 275, 108045.
https://doi.org/10.1016/j.agwat.2022.108045 [DOI:10.1016/j.agwat.2022.108045.]
35. Tang, Y., Zhang, F., Engel, B. A., Liu, X., Yue, Q., Guo, P. (2020). Grid-scale agricultural land and water management: A remote-sensing-based multiobjective approach. Journal of Cleaner Production, 121792. [DOI:10.1016/j.jclepro.2020.121792]
36. Gabriela, Perez-Quesada; Nathan, P. Hendricks (2021), Lessons from local governance and collective action efforts to manage irrigation withdrawals in Kansas, Agricultural Water Management, 247, 106736. [DOI:10.1016/j.agwat.2021.106736]
37. Nouri, M., Homaee, M., Pereira, L. S., Bybordi, M. (2023). Water management dilemma in the agricultural sector of Iran: A review focusing on water governance, Agricultural Water Management, 288, 108480. [DOI:10.1016/j.agwat.2023.108480]
38. Li, M., Fu, Q., Guo, P., Singh, V.P., Zhang, C., Yang, G. (2019). Stochastic multiobjective decision making for sustainable irrigation in a changing environment, Journal of Cleaner Production, 223, pp 928-945. [DOI:10.1016/j.jclepro.2019.03.183]
39. Chinnasamy, C.V., Arabi, M., Sharvelle, S., Warziniack, T., Furth, C.D., Dozier, A. (2021). Char-acterization of municipal water uses in the contiguous United States. Water Resour. Res, 57(6), 1-18.
https://doi.org/10.1029/2020WR028627 [DOI:10.1029/2020WR028627.]
40. Ahmed A. Gharib, a. a., Blumberg, j., Dale, t., Manning, t., Goemans, ch., Arabi, m. (2023). Assessment of vulnerability to water shortage in semi-arid river basins:The value of demand reduction and storage capacity, Science of The Total Environment, 871, 1-12. http://dx.doi.org/10.1016/j.scitotenv.2023.161964 [DOI:10.1016/j.scitotenv.2023.161964] [PMID]
41. McAlpine, C. A., L. M. Seabrook, J. G. Ryan, B. J. Feeney, W. J. Ripple, A. H. Ehrlich, and P. R. Ehrlich. (2015). Transformational change: creating a safe operating space for humanity. Ecology and Society, 20(1), 1-6. http://dx.doi.org/10.5751/ES-07181-200156. [DOI:10.5751/ES-07181-200156]
42. Seijger, Ch., Hellegers, P.(2023). How do societies reform their agricultural water management towards new priorities for water, agriculture, and the environment?, Agricultural Water Management, 277, 108104.
https://doi.org/10.1016/j.agwat.2022.108104 [DOI:10.1016/j.agwat.2022.108104.]
43. Radklift, M. (1994). Sustainable Development, Center Agriculture Ministry.
44. Boretti, A., & Rosa, L. (2019). Reassessing the projections of the world water development report. NPJ Clean Water, 2(1), 1-6. https://www.nature.com/articles/s41545-019-0039-9 [DOI:10.1038/s41545-019-0039-9]
45. Zhang, F., Yue, Q., Engel, B.A., Guo, S., Guo, P., & Li, X. (2019). A bi-level multiobjective stochastic approach for supporting environment-friendly agricultural planting strategy formulation. Science of The Total Environment, 693, 133593. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.133593] [PMID]
46. Iglesias A. and Garrote L. (2015). Adaption strategies for agricultural water management under climate change in Europe. Agricultural water Management, 155, pp 113-124. [DOI:10.1016/j.agwat.2015.03.014]
47. Novoaa V., Rudolphb R., Rojasc O., Munizagaa J., Sáezd K. and Luis Arumíe J. (2019). Sustainability assessment of the agricultural water footprint in the Cachapoal River basin, Chile. Ecological Indicators, 98, 19-28. http://dx.doi.org/10.1016/j.ecolind.2018.10.048 [DOI:10.1016/j.ecolind.2018.10.048]
48. Water Technology Trends. (2023). IDRICA, Transforming utilities through innovation.
49. Kakar, K., Nitta, Y., Asagi, N., Komatsuzaki, M., Shiotau, F., Kokubo, T. and T.D, Xuan. (2019). Morphological analysison comparison of organic and chemical fertilizers on grain quality of rice at dierent planting densities. Plant Prod. Sci, 22, pp510-518. [DOI:10.1080/1343943X.2019.1657777]
50. Fornell, c. and larcker, d. f. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. journal of marketing research, 18 (1), 39-50. [DOI:10.1177/002224378101800104]
51. Hair, j. f., Hult, g. t. m., Ringle, c. and Sarstedt, m. (2016). A primer on partial leas squares structural equation modeling (PLS-SEM). sage publications. http://www.sagepub.com/books/Book237345 Book's Homepage: http://www.pls-sem.com
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
This work is licensed under a Creative Commons — Attribution-NonCommercial 4.0 International (CC BY-NC 4.0)