آقا حسین امرائی، دکتر حسین ربیعی، آقا اسماعیل دهقان، دکتر زکیه افتابی،
دوره 0، شماره 0 - ( مقالات آماده انتشار(موقت) 1300 )
چکیده
منطقه قره‌باغ و به تبع آن دالان زنگزور به علت قابلیت‌های ژئوپلیتیکی و ژئواکونومیکی برای ایران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مقاله کاربردی حاضر به تبیین سناریوهای فراروی ایران ناشی از دالان زنگزور پرداخته‌است. روش‌شناسی حاکم بر پژوهش، توصیفی تحلیلی است. داده‌های مورد نیاز با روش کتابخانه‌ای و میدانی گردآوری و با بهره‌گیری از نرم‌افزارهای Micmac و Scenario Wizard مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش به دنبال پاسخ به این است که محتمل‌ترین سناریوی فراروی ایران ناشی از دالان زنگزور چیست؟ نتایج پژوهش نشان داد شش متغیر حضور اسرائیل در منطقه قره‌باغ، قرار گرفتن منطقه قره‌باغ در مدار آمریکا و غرب، صادرات گاز ایران خصوصاً به ترکیه، تمامیت ارضی ایران (خصوصاً استان‌های ترک‌نشین)، نقش گذرگاهی ایران در حمل و نقل بین‌المللی و موقعیت ژئوپلیتیکی ایران به‌عنوان متغیرهای کلیدی تأثیرگذار دالان زنگزور بر ایران انتخاب شدند. در این راستا؛ وضعیت‌های احتمالی مربوط به شش سناریو با سازگاری قوی، نشان داد: وضعیت‌هایی که سناریوهای فراروی ایران ناشی از تاثیر دالان زنگزور را بحرانی بیان می‌کنند، بیشترین وضعیت‌های احتمالی ممکن را در بر می‌گیرند. بر این پایه سناریو فروپاشی ژئوپلیتیکی تدوین شد و نتیجه گرفته شد؛ آینده امنیت ایران در قفقاز وابسته به توانایی خود در ایجاد یک استراتژی مؤثر برای مدیریت چالش‌ها و بهره‌برداری از فرصت‌ها است. تنها از طریق تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و اتخاذ سیاست‌های مدبرانه، ایران می‌تواند در راستای حفظ منافع ملی خود و تأمین امنیت پایدار در این منطقه گام بردارد.
