388 نتیجه برای شهر
مهدی محمدزاده مقدم، محمد معتمدی، عزت الله مافی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی و سنجش وضعیت شهرها از منظر مولفه های مدیریت بحران شهری تدوین شده است. روش تحقیق در این پژوهش، ترکیبی از تحقیقات، کاربردی (استفاده از نتایج و خروجی تحقیق در شهر شیروان) و توسعهای میباشد؛ جامعهی آماری در پژوهش حاضر، با توجه به تعیین و دستهبندی سازمانهای مرتبط، از هر سازمان با توجه به تعداد کارمندان نسبت به درصدی که از کل جامعه آماری تشکیل دادند به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند که در مجموع تعداد 227 نفر به عنوان نمونه آماری پژوهش حاضر انتخاب شدند. در نهایت از روش نمونهگیری غیر احتمالی سهمیهای که تعداد نمونه‌ها از قبل مشخص و از متخصصین می‌باش، توزیع شدند. یافته ها نشان می دهد که در کمترین و نامطلوب ترین میانگین محاسبه شده برابر با 3.57 به دوره پس از بحران و بازسازی پس از بحران ها تعلق دارد که در وضعیت رضایت بخشی قرار نداشته است نتایج بخش دوم که. مربوط به شناسایی پهنههای آسیبپذیر ناشی از مخاطرات در شهر شیروان بوده و در این بخش 12 شاخص براساس مدل FAHP مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند، که نتایج بدست آمده نشان داد، میزان آسیب پذیری در 37/5 درصد از شهر شیروان خیلی کم، 38/22 درصد میزان آسیب پذیری کم، 12/14 درصد میزان آسیب پذیری متوسط، 75/27 درصد میزان آسیب پذیری بالا و 39/30 درصد میزان آسیب پذیری خیلی بالا است. در واقع می توان گفت که میزان آسیب پذیری شهر شیروان در 75/27 درصد از شهر پایین و در 14/58 درصد از شهر میزان آسیب پذیری بالا است. در محلات مرکزی شهر به دلیل قدمت بالا، تراکم جمعیت، فرسودگی، کیفیت ابنیه پایین و ... میزان آسیب پذیری بالا است.
nk href="moz-extension://e82f9c05-bf9c-4e25-87b0-684d37ab5915/skin/s3gt_tooltip_mini.css" rel="stylesheet" type="text/css" >
سحر مهرران، علی اکبر تقیلو، خدیجه جوان،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
رشد جمعیت، افزایش سطح رفاه، گسترش تکنولوژی و استفاده غیر اصولی از زمین در دهههای اخیر تغییرات زیادی را بر اراضی تحمیل کرده است. بخش نازلو در شهرستان ارومیه به دلیل داشتن شرایط طبیعی مناسب، قرار گرفتن در مسیرها و محورهای توسعه ارومیه- سرو و ارومیه- بازرگان، استقرار شهرکهای صنعتی متعدد و غیره در معرض تغییرات زیاد اراضی قرار گرفته است. لذا برنامه ریزی برای مدیریت این تغییرات مستلزم مطالعه تغییرات کاربری اراضی است. تحقیق حاضر با هدف آشکار سازی تغییرات کاربری اراضی بخش نازلو، واقع در شهرستان ارومیه با استفاده از تصاویر سنجندههای TMو OLIماهواره لندست به روش طبقه بندی شیگرا انجام شد. به منظور بررسی شدت و روند تغییرات کاربری از دو روش آشکارسازی تغییرات و شاخص شدت تغییرات در پایش تغییرات کاربری اراضی استفاده شد. این تحقیق از نظر روش توصیفی و تحلیلی بوده و جمعآوری اطلاعات نیز با روش اسنادی انجام شده است. ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻐﯿﯿﺮات ﻧﺸﺎن داد در ﻃﻮل دوره مورد مطالعه (2018-2005) از کل مساحت 77498.37 هکتاری کل منطقه مورد مطالعه حدود 25981.56 هکتار (33.52 درصد) تغییر کاربری داشته است. بیشترین سطح تغییرات در سال 2005 مربوط به سطح باغی بوده که روند تغییرات آن در سال 2018 کاهشی میباشد. در مقابل تغییرات در کاربری های مراتع و دیم به ترتیب دارای روند افزایشی هستند.
شهرام ملانیا جلودار، مریم مالمیر، سید حسن رسولی، زهرا طبالی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
بسیاری از پژوهشگران و صاحب‌نظران اجتماعی بر اهمیت اعتماد در جامعه تأکید نموده‌اند. شهرداری به عنوان یکی از بزرگترین سازمانهای اجتماعی هنگامی می‌تواند از کارایی و بهره‌وری بیشتری برخوردار باشد که اعتماد شهروندان را به عنوان سرمایه اجتماعی و معنوی کسب کند و از آن در مسیر اهداف سازمانی و توسعه شهری استفاده نماید. روش مورد استفاده در این پژوهش روش توصیفی- تبیینی از نوع پیمایشی می باشد. جامعه آماری مورد مطالعه شامل شهروندان بالای 18 سال شهر ساری است که طبق آخرین آمار ثبت احوال استان مازندران تعداد آنان 223.153 نفر بوده است. در این پژوهش با توجه به حجم جامعه آماری نمونه ها با روش چند مرحله ای (نمونه گیری خوشه ای و تصادفی ساده) انتخاب گردیدند. ابزار گرداوری اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه محقق ساخته می باشد. داده ها با استفاده از پرسشنامه گردآوری شدند. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون تحلیل پیرسون و رگرسیون مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های تحلیلی پژوهش حاکی از این است که چهار متغیر ( 1. همسویی اهداف شهرداری با نیاز های شهروندان ، 2. احساس رضایت از خدمات شهری، 3. میزان مشارکت، 4. شفافیت سازمانی ) توانسته اند 0.64 از واریانس متغیر وابسته این پژوهش را تبیین نمایند. نتایج همچنین نشان داد که همسویی اهداف شهرداری با نیازهای شهروندان ، احساس رضایت از خدمات شهری، میزان مشارکت و شفافیت سازمانی در شهرداری به ترتیب از مهمترین عوامل ارتقای میزان اعتماد شهروندان به عملکرد شهرداری شهر ساری می باشد.
هادی نقیبی، عادل شری زاده،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
امروزه گردشگری به عنوان یکی از مؤلفه‌های کلیدی، نقش ویژه‌ای در توسعه جوامع و کشورها ایفا میکند. در این میان، گردشگری شهری به عنوان یکی از بخش‌های مهم صنعت گردشگری، جایگاه ویژه‌ای در زمینه بهبود توسعه اقتصادی و فرهنگی شهرها یافته و به یکی از مهمترین صنایع ارزآور و درآمدزا تبدیل شده است، اما توسعه این صنعت در شهرها با چالش‌ها و مشکلاتی رو به رو است؛ این امر نیازمند یک برنامهریزی نوین و یکپارچه برای استفاده از فرصت‌ها و مواجهه با چالش‌های پیش رو است. آینده‌پژوهی می‌تواند در برنامهریزی برای توسعه گردشگری شهری و ترسیم آینده مطلوب گردشگری قدم بسیار مؤثری بردارد و با ارائه راهکارهای مناسب، از بروز چالش‌ها و تحقق آینده نامطلوب جلوگیری کند. این پژوهش نیز در راستای این هدف گام برداشته است. در پژوهش حاضر با استفاده از تکنیک دلفی تعداد 36 عامل به عنوان عوامل اولیه تأثیرگذار بر روند آینده توسعه گردشگری شهری خوی شناسایی شدند، سپس روش تحلیل ساختاری با بهره‌گیری از نرمافزار میک مک برای استخراج عوامل کلیدی به کار گرفته شد که در نتیجه، 12 عامل به عنوان عوامل کلیدی انتخاب شدند. در ادامه، برای هر کدام از عوامل کلیدی وضعیت‌های محتمل تعریف شد، در مرحله بعد، برای سنجش تأثیرگذاری وقوع وضعیت‌های هر یک از عوامل بر وقوع یا عدم وقوع وضعیت‌های عوامل دیگر، ماتریسی به ابعاد 33×33 طراحی و در اختیار خبرگان قرار گرفت، در نهایت برای تدوین سناریوهای محتمل و شناسایی سناریوهای مطلوب، دادههای این ماتریس وارد نرمافزار سناریوویزارد شدند. نرمافزار سناریوویزارد نیز با انجام تحلیلهای مورد نیاز، 1406 سناریوی ضعیف، 4 سناریوی قوی و 13 سناریوی باورکردنی را گزارش داد. بررسی سناریوهای باورکردنی حاکی از سیطره نسبی وضعیت‌های ایستا، بحرانی و نامطلوب بر وضعیت‌های مطلوب و ایدئال است. به غیر از سناریوی اول که دارای ویژگیهای مطلوب و رو به پیشرفت است، بقیه سناریوها آینده مطلوبی را برای توسعه گردشگری خوی در ذهن متبادر نمیکنند.
شهرزاد امیرسروری، محمد ابراهیم رمضانی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
شهر خلاق تمام سعی خود را می کند تا با اتکا به ایده افراد، به حل مسائل خود بپردازد و شهری بسازد در خور افراد خلاقی که به دنبال شهرهای مطلوب خود می گردند. شهر خلاق نه تنها فضایی است که در آن خلاقیت رشد می کند، بلکه سازماندهی و مدیریت آن به طور خلاقانه طرح ریزی می گردد. عنوان و هدف کلی این تحقیق ارزیابی توان محیط زیست شهر تبریز در شکل گیری شهر خلاق می باشد، تبریز یکی از شهرهای اصلی کشور و در زمره کانون های بزرگ شهرنشینی ایران است که مرکز استان آذربایجان شرقی است و در مقایسه با مراکز استان های همجوار از لحاظ کمی (مانند جمعیت) و کیفی (مانند عملکردها) دارای وضعیتی شاخص است و در سطحی به مراتب بالاتر قرار دارد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش (با استفاده از جدول مورگان)384 نفر از جمعیت شهر تبریز بوده، که از طریق توزیع پرسشنامه به صورت نمونه گیری تصادفی خوشه ای انجام گرفت. روایی و پایایی پرسشنامه از طریق روایی محتوایی و صوری و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ تایید شد. نتایج حاصل از بررسی فرضیه های پژوهش نشان داد که توان زیست محیطی و همچنین فعالیت های اجتماعی و جمعی بر شکل گیری شهر خلاق تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج دیگر این پژوهش نشان داد که شهر تبریز توان زیست محیطی لازم برای شکل گیری شهر خلاق را دارا نمی باشد.
کیارش اردستانی پورهژیر،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
.در یک روند درست و سالم این تحولات به گونه ای است که عناصر قدیمی شهرها مطابق با نیازهای نوین احیا گردند. نسلهای جدید تمایلی به ادامه ی زندگی در بافتهای سنتی و قدیمی را ندارند و این موجب تغییر در ساختار و حتی تخریب این بافتها میشود. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش را کارشناسان حوزه پژوهش تشکیل میدادند و حجم نمونه 30 نفر در نظر گرفته شد در این پژوهش از تکنیک دلفی و مدل سوآرا به منظور دستیابی به اهداف پژوهش استفاده شد. نتایج حاصل از پیاده سازی مدل سوآرا نشان داد که از بین شاخص های شناسایی شده برای بعد اجتماعی شاخص نقش مشارکت بین مالک و سرمایه گذار با امتیاز نهایی 242/0 در رتبه اول، برای بعد اقتصادی، شاخص توجه به مشارکت در خرید و ساخت و ساز در محدوده با امتیاز نهایی 306/0 در رتبه اول، برای بعد کالبدی توجه به رفع نیازهای فعلی برای تغییر کالبدی و کارکردی با امتیاز نهایی416/0 در رتبه اول و برای بعد زیست محیطی شاخص نقش ساخت و سازها جدید در زیر ساخت های محدوده با امتیاز 610/0بیشترین را به خود اختصاص داده است.
سارا قهری للکلو، رسول درسخوان، مهسا فرامرزی اصل، مرتضی میرغلامی، صمد صباغ دهخوارقانی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
طراحی شهری که در ابتدا به بعد زیبایی شناسی می پرداخت، اکنون به کیفیت قلمرو عمومی از نظر کالبدی،اجتماعی،فرهنگی و ایجاد مکانهایی برای استفاده مردم میپردازد.قلمروی عمومی قلمروی موقتی است و تقریبا هر کسی به آن دسترسی و حق استفاده از آن را دارد. تمایل به داشتن قلمرو و دفاع از آن ذاتی است.از آنجایی که امروزه زنان نیز مانند مردان در اجتماع حضور دارند ولی قدرت کافی جهت انتخاب قلمروی مطلوب خود ندارند،لذا این تحقیق در پی آن است تا آیتم های تاثیرگذار بر ایجاد قلمروی مطلوب زنان را معرفی کند.تحقیق حاضر از لحاظ نوع داده ها توصیفی-تحلیلی/پیمایشی است.نوع مطالعه به صورت کمی و کیفی بوده و مطالعات به دو روش میدانی و کتابخانه ای انجام شده است.جامعه ی آماری شامل زنان با فرهنگ ها،سنین و رفتارهای مختلف در سه نوع فضای شهری تبریز (پارک ایل گلی ،پارک بانوان شمس و پارک ولیعصر )میباشدکه جهت پر کردن پرسشنامه به روش تصادفی انتخاب شدند.حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران 384 عدد میباشد.ابتدا در سطح توصیفی، با استفاده از شاخصهای آمار آزمودنی ها مورد بررسی قرار گرفت و سپس در سطح استنباطی، از آزمون آماری تحلیل عاملی اکتشافی استفاده شده است. نتایج حاصل شامل 5 مولفه تاثیر گذار بر قلمروی مطلوب زنان شامل بعد منظر- عملکردی- امنیتی- ریخت شناسی- روانشناختی میباشد.
حسین طهماسبی مقدم، عیسی پیری، زهرا رسولزاده، مهناز واعظ لیواری،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
الگوی رشد درون‌زا نشان‌دهنده اهمیت سیستم اجتماعی و حکمرانی است که فرهنگ در آن به‌عنوان منبع ایده برای بخش‌های اقتصادی در نظر گرفته میشود بررسی سیاست‌ها و اولویت‌های توسعه اقتصاد جدید اهمیت شاخصهای شهر خلاق را در مدیریت چالش‌های و تنوعات فرهنگی و اقتصادی شهرهای کنونی را به‌وضوح نشان می‌دهد. هدف پژوهش حاضر تحلیل فضایی تحقق شاخصهای شهر خلاق در محلات شهری زنجان می باشد. پژوهش حاضر ازلحاظ روش توصیفی-تحلیلی و ازنظر هدف کاربردی است. روش جمعآوری اطلاعات عمدتاً به‌صورت کتابخانهای و اسنادی با بهره‌گیری از فیش‌برداری، بلوک‌های آماری مسکن سال 1395 و نقشه طرح تفصیلی 1394 میباشد برای تجزیه‌وتحلیل از روشهای ترکیبی تحلیل عاملی و آمار فضایی در سیستم اطلاعات جغرافیایی استفاده‌شده است. کیفیت مکان بیشتر محلات شهر زنجان دارای شاخصهای جذب طبقه خلاق نبوده و توزیع فضایی شاخصهای شهر خلاق محلات مرکزی و شمالی شهر زنجان دارای شرایط نسبتاً مناسبی بوده است. در سیاست‌های توسعه محلات شهر زنجان کمتر به منافع و اولویت‌های طبقه خلاق توجه شده است و فضای شهری به‌غیراز محلات شمالی و مرکزی شهر زمینه‌ساز بروز تعاملات اجتماعی و خلاقیت ساکنان نبوده و ساکنان شهری به‌ویژه محلات شرق و غرب شهری به دریافت‌کنندگان منفعل خدمات و تسهیلات شهری تبدیل‌شده‌اند.
عباس مینایی، رحیم حیدری چیانه، شهریور روستایی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
این پژوهش با هدف شناسایی عوامل موثر بر رقابت پذیری مقاصد گردشگری نوشته شد. پژوهش حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر روش توصیفی-تحلیلی است. دادههای مورد نیاز پژوهش به دو صورت کتابخانهای و میدانی(پرسشنامه) جمع آوری شد. جامعه آماری پژوهش را گردشگران ورودی به شهر اردبیل تشکیل میداد، به علت نبود آمار دقیق تعداد گردشگران ورودی به منظور تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران برای جامعه نامحدود استفاده شد و حجم نمونه 384 نفر برآورد گردید روش نمونه گیری به صورت نمونهگیری تصادفی ساده بود. به منظور بررسی روایی پرسشنامه روایی، در دو مرحله روایی صوری و ظاهری از طریق کسب نظر از اساتید و کارشناسان،و روایی واگرا با محاسبه شاخص میانگین واریانس استخراج شده(AVE) تایید شد. پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه آلفای کرونباخ و محاسبه ضریب پایایی ترکیبی(cr) سنجیده شد، نتایج حاصل از مقدار آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی پرسشنامه، تایید کننده پایایی مناسب پرسشنامه مورد استفاده بود. به منظور تجزیه و تحلیل دادههای پژوهش از نرم افزار spss و lisrel استفاده شد. یافته های حاصل از این پژوهش نشان دهنده آن بود که خلاقیت و پایداری مقاصد گردشگری بر رقابت پذیری مقاصد گردشگری شهری تاثیر مثبت و معناداری دارد. همچنین نتایج نشان داد که تاثیر پایداری مقاصد گردشگری بر روی رقابت پذیری مقاصد گردشگری بیشتر از خلاقیت مقاصد گردشگری است.
محمد دوست حسینی، وحید بیگدلی راد، مریم معینی فر،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
منطقه خلاق شهری باید توانایی حمایت از اقتصاد منطقه شهری ، حمل و نقل هوشمند ، بازآوری مدیریت و بهبود عملکرد زیست محیطی را داشته باشد و زمینه های تحقق سرمایه اجتماعی در جهت تحقق شاخص های سرمایه اجتماعی فراهم سازد. مقاله ی حاضر با هدف شناسایی عوامل تحقق ِ الگوی منطقه خلاق شهری از منظر سرمایه اجتماعی نمونه موردی : منطقه 11 تهران در دستور کار قرار گرفته است.روش تحقیق توصیفی – تحلیلی است و بعد از مراجعه به منابع کتابخانه ای به بررسی ایده ها ، دیدگاه ها و نظریات مرتبط و مفاهیم و دیدگاه ها و پیشینه ی تحقیق مورد بررسی قرار گرفت. نمونه آماری شامل جامعه ی دانشگاهی و متخصصان شهری شاغل در مراکز علمی: برای بررسی نظرات و دیدگاه های جامعه ی دانشگاهی و متخصصان شهری شاغل در مراکز علمی مصاحبه ی تخصصی و عمومی از ابزار پرسشنامه استفاده شد . در همین راستا جهت پاسخ به سئوال ها و دست یابی به اهداف تحقیق و تحلیل نتایج پرسشنامه‌ها از نرمافزار SPSSو اکسل استفاده شد.نتایج تحقیق نشان می دهد شاخص های میزان شرکت در انتخابات ، میزان حضور در جلسات مربوط به امور منطقه و اهداف خلاقانه ، میزان اعتماد به نهادها در سطوح مختلف ،میزان اطلاع یابی درباره امورمحلی و ملی و استعداد یابی, میزان احساس تأثیرگذاری بر رویدادها بیشترین امتیاز را کسب کرده اند و مقادیرویژه هریک از عوامل شش گانه ،بالاتر از مقدار 1 بوده است و بررسی ها نشان می دهد که واریانس تجمعی تبیین شده توسط عوامل مربوطه در نمونه مطالعاتی در حدود 69.879 است که عوامل مربوطه گویای تبیین تدوین الگوی منطقه خلاق شهری در منطقه یازده شهر تهران بوده و 70 درصد مقدار تحقق الگو برمبنای رویکرد سرمایه اجتماعی را بیانگر است.
نسرین السادات بزمی، زهرا حجازی زاده، پرویز ضیائیان فیزوز آبادی، غلامرضا جانباز قبادی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
این مقاله با هدف آشکارسازی تغییرات کاربری اراضی شهرستان ارومیه با استفاده از سنجش از دور تصاویر ماهواره ای لندست برای 4 دوره 8 ساله بین سالهای 1990 تا 2019 به رشته تحریر درآمد. در این پژوهش از دو دسته داده استفاده شد. دسته اول شامل داده های حاصل از تصایر ماهواره ای و دسته دوم داده های زمینی برداشت شده از ایستگاه زمینی ارومیه که شامل دما و سایر پا.رامتر های مورد استفاده دراین تحقیق میباشد. نتایج نشان داد که که کاربری اراضی شهری، در شهرستان ارومیه طی دوره آماری 30 ساله با تغییرات چشمگیری روبرو بوده که طی دوره مورد مطالعه با افزایشی 5 برابری مواجه بوده است. عرصه های باتلاقی و لجن زارهای شرق دریاچه ارومیه روند کاهشی چشمگیری داشته است. اراضی بایر شهرستان نیز که درصد کمی از مساحت شهرستان را در برگرفته اند، طی دوره 30 ساله مورد بررسی روند کاهشی داشته است. کاربری باغات طی همه دوره ها روند افزایشی داشته است. کاربری کشاورزی آبی طی همه دوره های مورد بررسی روند افزایشی داشته است. پهنه اراضی کشاورزی دیم، بعد از پهنه مراتع، وسیعترین کاربری اراضی شهرستان ارومیه است اما با شیب نسبتا ملایمی روند کاهشی داشته است. پهنه های آبی نیز روند کاهشی داشته اند. مراتع که وسیعترین پهنه پوشش اراضی شهرستان ارومیه است، طی دوره مورد بررسی سه روند متفاوت را داشته است. در طی دوره آماری کمترین وسعت مراتع مربوط به سال 2019 بوده است
مسعود صفری علی اکبری، محمدرضا پودینه، محمد آزادپور،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
وقوع خشکسالی اثرت زیادی بر معیشت خانوارهای روستایی، به ویژه در روستاهای مناطق مرزی که با کمبود گزینههای معیشتی روبرو هستند، وارد میسازد. برای مقابله با این اثرات استفاده از راهبردهای مقابله با پیامدهای آن در مناطق روستایی ضروری است. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، هدف پژوهش حاضر، بررسی اثرات خشکسالی بر جوامع روستایی و شناسایی راهبردهای مقابله با پیامدهای آن در روستاهای مرزی شهرستان زاهدان است. تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و روش انجام ترکیبی (کمی و کیفی) است. ابزار گردآوری دادهها و اطلاعات پرسشنامه، مشاهد و مصاحبه با کشاورزان و روستاییان بوده است.جامعه آماری مربوط به خانوارهای روستایی بخش مرکزی شهرستان زاهدان (10278 خانوار) است که با استفاده از نمونهگیری سهمیهای و تصادفی ساده 380 خانوار به عنوان نمونه اول انتخاب شد. برای تحلیل دادههای کمی از آزمون اکتشافی جوهانسون استفاده شد. برای بررسی و تحلیلهای کیفی از مصاحبه اکتشافی استفاده شد. نتایج نشان داد که خشکسالی در روستاهای شهرستان زاهدان بیشترین اثر را بر کاهش منابع آب، سطح زیر کشت، اشتغال، درآمد، فقر روستایی، تعداد دام یا تولیدات دامی، مهاجرت‌های روستایی، از بین رفتن پوشش گیاهی، فرسایش و شوری خاک و کاهش قیمت زمین و اراضی داشته است. نتایج در زمینه وضعیت استفاده از شیوههای مقابلهای در بین کشاورزان منطقه نشان داد که وضعیت استفاده از این اقدامات چندان مناسب نمیباشد و بیش از نیمی از کشاورزان از این روشها استفاده نمیکنند. با این حال برخی از کشاورزان از روشهایی که نسبتا ساده و کم هزینه که نیاز به تخصص بالایی ندارد و با ویژگیهای روستاهای مرزی سازگاری بیشتری دارد استفاده کردهاند. از نظر کشاورزان اقداماتی چون قاچاق سوخت و کالا، ترک روستا و مهاجرت به شهر، پرداختن به مشاغل غیرکشاورزی، کفزنی و یا لایروبی قنات و تغذیه دستی دامها به عنوان مهمترین روشهای سازگاری با خشکسالی و کاهش اثرات آن بودهاند.
آرزو مومنیان نجار، مرتضی میرغلامی، آزیتا بلالی اسکویی،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
شهرخلاق از رویکردهای جدید شهری است که امروزه در عصر جهانی شدن و توسعه شهری، اهمیت بسیاری یافته است و این اهمیت سبب شده که از جنبه‌های مختلف به آن پرداخته شود. در این زمینه پژوهشهای متنوعی در حوزه برنامهریزی شهری انجام‌شده که هرکدام از جنبه خاصی به موضوع توجه نموده است. شهر تهران یکی از شهرهایی است که رویکرد شهرخلاق برای آن از زوایای متفاوتی انجام‌شده است؛ بنابراین تحلیل و ارزیابی این پژوهش‌ها از جنبه‌های مختلف نظیر مقیاس مطالعه، روش تحقیق و نتایج حاصله ضروری است. هدف این پژوهش بررسی نظام‌مند مقالات تدوین‌شده درباره موضوع شهرخلاق برای شهر تهران به‌منظور شناسایی کمبودهای پژوهشی از یک‌سو و ترکیب نظام‌مند نتایج ارزشمند از سوی دیگر است. این پژوهش به‌صورت توأمان از روشهای کمی و کیفی در قالب مرور نظام‌یافته منابع استفاده نموده و به این منظور از فراتحلیل کمی و کیفی بهره گرفته شد. دادههای اولیه پژوهش نیز 13 مقاله علمی پژوهشی هستند که با استفاده از نمونهگیری هدفمند انتخاب‌شده‌اند. یافته‌های حاصل از بررسی کمی مقالات نشان می‌دهد که اغلب پژوهشهای انجام‌شده در حوزه شهرخلاق به‌صورت کمی، اثباتگرایانه، غیر اکتشافی، دارای مقیاس کلان و کم‌توجه به شاخصهای بومی هستند. همچنین نتایج کیفی پژوهش نشانگر آن است که شهر تهران علی‌رغم جایگاه نسبی مناسب از نظر شاخصهای شهرخلاق از استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد و روندهای موجود نیز حرکت به‌سوی یک شهرخلاق را نشان نمی‌دهد؛ بنابراین به‌منظور دستیابی به شهرخلاق تهران لازم است در سطح بین‌المللی اصول رقابت و تعامل، در سطح ملی اصل تعادل، در سطح کلانشهر تهران اصل توسعه، در سطح محدوده‌های درون شهر اصل عدالت فضایی و در سطح محلات و فضاهای شهری اصول کیفیت فضا و سرزندگی را مدنظر قرار داد.
nk href="moz-extension://e82f9c05-bf9c-4e25-87b0-684d37ab5915/skin/s3gt_tooltip_mini.css" rel="stylesheet" type="text/css" >
مجید رجبی جورشری، طوبی امیر عضدی، رحیم سرور، جمیله توکلی نیا،
دوره 23، شماره 70 - ( 7-1402 )
چکیده
کیفیت زندگی از مهمترین مقوله های دنیای امروزاست که برنامه ریزی شهری رابرآن داشته است تابه جستجوی شاخص های جدید و کاربردی برای ارتقاء کیفیت زندگی بپردازد و برای حل این مسئله راهکارهایی مانند شهر هوشمند، شهرپایدارو.... را هدف قرارداده است.بدین منظور این تحقیق در پی بررسی نقش کیفیت زندگی درتحقق شهرهوشمنداست.این پژوهش به سبب اهمیت موضوع با روش تحلیلی -کاربردی مبتنی بر استفاده از مدل یابی معادلات ساختاری در کنار مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به هدف واکاوی راهبرد بهینه در ارتباط با کیفیت زندگی و ارتباط آن با شهرهای هوشمند به تحقیق پرداخته است. جامعه آماری درمرحله اول 200 نفر از ساکنین و شاغلین محدوده مورد نظربوده و در مرحله دوم یعنی تحلیل آماراستنباطی (مدل یابی معادلات ساختاری)از نظرات کارشناسان و مهندسین مشاور منطقه 2 برای تعیین وضعیت برخی از متغیرهای تخصصی تر استفاده شده است. نتایج نشان داد مهمترین شاخص شهر هوشمند مردم و زندگی هوشمند است و کمترین تاثیر را حکمروایی هوشمند در تحقق این امر را دارد و مهمترین شاخص کیفیت زندگی شهری کیفیت اقتصادی بوده وکمترین تاثیر را شاخص کیفیت کالبدی به خود اختصاص داده است. در نهایت بار عاملی متغیرکیفیت زندگی نشان دهنده تاثیر قوی و تعیین کننده آن در تحقق شهر هوشمند می باشد. همینطور این رابطه دو سویه بوده و شهرهوشمند به نوبه خود تاثیری با شدت کمتر بر ارتقاء کیفیت زندگی دارد.
حسن یاوریان، حمید جلالیان، اصغر طهماسبی،
دوره 23، شماره 71 - ( 10-1402 )
چکیده
آب نقش محوری در توسعه پایدار هر سرزمین به ویژه نواحی روستایی دارد. چالش کم آبی یکی از بزرگترین چالش‌های قرن بیست و یکم است چراکه می‌تواند سرمنشأ بسیاری از تغییر و تحولات اجتماعی و اکولوژیک جهان باشد. بخش کشاورزی به عنوان مهمترین بخش اقتصادی نواحی روستایی به طور مستقیم تحت تاثیر کمبود منابع آب قرار دارد. بنابراین، شناسایی نگرش و راهکارهای بومی کشاورزان در مواجهه با کمآبی می‌تواند نقش کلیدی در اتخاذ راهبرد مناسب و ارتقای ظرفیت سازگاری جوامع روستایی داشته باشد. هدف این پژوهش بررسی نگرش کشاورزان در روستاهای شهرستان بهار در استان همدان نسبت به چالش کمآبی و شناسایی راهبردها و راهکارهای بومی مناسب برای تعدیل و سازگاری با مسئله کمآبی در منطقه است. این پژوهش از نوع توصیفی - تحلیلی است. جامعه آماری پژوهش، 68 روستای شهرستان بهار با 18376 خانوار است که طبق فرمول کوکران تعداد نمونه لازم برای تکمیل پرسشنامه 375 بهرهبردار به دست آمد. دادههای اصلی به شیوهء پیمایش میدانی با ابزار پرسشنامه گردآوری شد. روش نمونهگیری، تصادفی بوده و تعداد نمونه در هر روستا براساس روش انتساب متناسب با تعداد بهرهبرداران کشاورزی تعیین شد. تجزیه‌وتحلیل دادهها با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی در نرم افزار لیزرل انجام شد. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد نگرش روستاییان به چالش کمآبی به ترتیب، نگرش شناختی (بارعاملی 0/883)، نگرش رفتاری (بارعاملی 0/867) و نگرش احساسی (بارعاملی 0/517) بوده است. بنابراین، میتوان نتیجه گرفت که نگرش روستاییان به چالش کمآبی نگرشی شناختی – رفتاری است. براین اساس، 12 راهبرد سازگار با وضعیت منطقه، برای مدیریت بهینه منابع و بهره‌وری آب زراعی پیشنهاد شده است.
بهروز هاشمی، فرزانه ساسان پور، علی موحد، حبیب اله فصیحی،
دوره 23، شماره 71 - ( 10-1402 )
چکیده
با رشد یک‌باره جمعیت و توسعه شهرنشینی از قرن گذشته، پیچیدگی و درک سازمان فضایی شهر و همچنین امکان پیش بینی وقایع شهری در فضاهای آن سخت و در بعضی مواقع غیرممکن گردیده است. کلانشهر کرج ازجمله کلانشهرهای ایران است که با رشد سریع جمعیت مواجه بوده و این مسئله باعث پیچیدگیهای فضایی در آن شده و درنتیجه موجب پیچیدگی شناخت و تحلیل سازمان و ساختار فضایی آن و تأثیر مؤلفه های زیست پذیری از این نظام فضایی شده است. هدف اصلی پژوهش حاضر شناخت نقش و تأثیر سازمان یابی فضایی شهر کرج بر زیستپذیری هسته های آن است. روش پژوهش به‌صورت کمی و از نوع توصیفی-اکتشافی است. محدوده موردمطالعه پژوهش کلانشهر کرج و هسته های اصلی آن بوده است. جامعه آماری پژوهش حاضر شهروندان ساکن در محدوده هسته های فرعی شهر کرج است. حجم نمونه آماری به تعداد 378نفر به دست آمد. دادههای مورداستفاده در پژوهش حاضر به روش کتابخانهای و میدانی گردآوری‌شده است. روش تجزیه وتحلیل دادههای به‌دست‌آمده با استفاده از روش آمار فضایی، چیدمان فضایی، روش T-Test و آزمون فریدمن بوده است. نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که سازمان و ساختار فضایی کلانشهر کرج درگرو همپیوندی و اتصال برخی مسیرهای اصلی، شکل گیری هسته های فرعی به‌دوراز هسته های اصلی و درنتیجه انتقال کاربریهای فعالیتی و خدماتی از مرکز به سمت هسته های پیرامونی است. این امر باعث شده است که زیست پذیری در هسته های اصلی تحت تأثیر قرار گیرد. کاهش زیست پذیری در ابعاد مختلف فیزیکی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی رخ‌داده است که بعد محیطی و اقتصادی کمتر از دو بعد دیگر تحت تأثیر قرارگرفته‌اند؛ بنابراین میتوان نتیجه گیری کرد که سازمان فضایی شهر کرج بر روی زیست پذیری آن تأثیرگذار بوده است.
محمدرضا ضمیری، مهین نسترن، محمود قلعه نویی،
دوره 23، شماره 71 - ( 10-1402 )
چکیده
با توجه به جایگاه پراهمیت مسکن در شهرهای امروزی، بررسی وضعیت و ارزیابی کیفیت مسکن شهری بخش بزرگی از پژوهش های جاری در حوزه شهرسازی ایران را تشکیل داده است. مهمترین ابزاری که به این منظور در دسترس پژوهشگران است، شاخصهای کمی و کیفی مسکن میباشد. استفاده از روش ها و مدل های گوناگون کمی در تحلیل وضعیت این شاخص ها در سال های اخیر بارها در پژوهش های شهری دیده شده است. این نوشتار به دنبال آنست که با استفاده از روش پژوهشی تحلیلی، نسبت به بررسی پژوهشهایی که در زمینه شاخصهای مسکن شهری در ایران در دهه حاضر در نشریه های معتبر داخلی پذیرفته شده اند اقدام نماید. به همین جهت ضمن معرفی روش پیشنهادی پریزما، با بهره گرفتن از این روش، 39 مقاله برگزیده مورد بررسی دقیق قرار گرفته اند. نتیجه نشان می دهد که بهره گرفتن از روشهای آمار توصیفی و مدلهای کمی در بررسی شاخصهای مسکن در شهرهای مختلف، نتایجی همسان در زمینه ارزیابی کیفیت مسکن شهری به دست داده که میتوان با اتخاذ رویکردهای کیفی و ترکیبی و نیز استفاده از منابع روزآمد و مدل های جدید، نوآوری بیشتری در زمینه پژوهشهای مشابه پدید آورد و پیشنهادات کارآمدی برای بهره برداری برنامه ریزیهای آینده مسکن شهری در ایران ارائه داد. همچنین بهره گرفتن از روش پریزما برای ارتقای کیفیت مقاله های مروری و بررسی همه جانبه پژوهش های مشابه پیشنهاد می شود.
فاطمه میرزا بیگی، حسین مجتبی‌زاده خانقاهی، رحیم سرور،
دوره 23، شماره 71 - ( 10-1402 )
چکیده
با بررسی میزان نابرابری در توزیع خدمات و شناسایی الگوی فضایی بی عدالتی در سطح شهر میتوان پی برد که کدام یک از خدمات در وضعیت نامناسب تری هستند تا از این راه، مدیریت شهر با عملکرد آگاهانه در توزیع فضایی خدمات عمومی و منافع اجتماعی، نابرابری های فضایی را کاهش دهد. پژوهش حاضر کاربردی و روش تحقیق در آن توصیفی- تحلیلی است، هدف این پژوهش تحلیلی بر وضعیت شاخص های توسعه شهری ایلام در راستای تحقق عدالت فضایی میباشد که با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی از جمله: ترکیب نقشه، آمار فضایی و ... انجام گرفته است. نتایج نشان میدهند که توزیع فضایی خدمات در سطح شهر ایلام مطلوب نیست و نتایج این پژوهش نشان می دهد که تمرکز امکانات و خدمات شهری در ناحیه مرکزی شهر رخ داده و سایر نواحی از لحاظ برخورداری از منابع و امکانات شهری در سطح پایینی قرار دارند، یافته های پژوهش نشان می دهد که 20 درصد جمعیت شهر در نواحی نسبتاًبرخوردار و 23.2 درصد نیز در نواحی با توسعه نیمه پایدار ساکن هستند و بالای 50 درصد ساکنان در نواحی محروم و کاملاً محروم از نظر توسعه در شهر ایلام ساکن هستند و با توجه به نتایج مدل ویکور هیچ کدام از نواحی از نظر توسعه پایدار محسوب نمیشوند با این حال بر اساس نتایج بدست آمده پژوهش، تمرکز خدمات شهری در شهر ایلام از مدل مرکز – پیرامون تبعیت میکند به این معنی که هر چه از نواحی مرکزی به سمت نواحی پیرامونی حرکت میکنیم از توزیع خدمات کاسته میشود.
محرم یوسفی، علیرضا استعلاجی، آقای ناصر فلاح تبار،
دوره 23، شماره 71 - ( 10-1402 )
چکیده
موضوع زمین و چگونگی به کارگیری آن همواره موضوع و بستر اصلی برنامهریزی شهری بوده است و ارزیابی و ساماندهی فضایی - مکانی کاربریها و عملکردهای شهری، از مهمترین و تاثیرگذارترین محورهای توسعه پایدار شهری است. هدف این پژوهش ارزیابی کمی و کیفی ساختار شهری با رویکرد توسعه پایدار در شهر اردبیل است. روش این تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و بدین منظور سه شاخص ظرفیت، سازگاری و عدالت اجتماعی در راستای توسعه پایدار به کار گرفته شده است. در مرحله اول ارزیابی کمی کاربریهای موجود و تحلیل شاخص ظرفیت، در مرحله دوم، ارزیابی کیفی کاربریها از لحاظ سازگاری با به کارگیری ماتریس سازگاری و تحلیل شاخص عدالت اجتماعی با مدل نزدیکترین همسایه و مدل SWOT انجام گرفت. نتایج تحلیل کمی و کیفی، نشان می دهد اغلب کاربریها با کمبود مواجه اند. همچنین، بیشترین میزان ناسازگاری در کاربری کارگاهی و بعد از آن، اداری، مسکونی و آموزشی است. این وضعیت بیان کننده بیتعادلی و ناهماهنگی بین کاربری هاست که از عدم دقت نظر کافی برنامه ریزان شهری ناشی می شود.
3 مصطفی میرآبادی، آقای حسین نظری، صادق بشارتی فر،
دوره 23، شماره 71 - ( 10-1402 )
چکیده
از اقدامات اساسی و عمده در بحث پدافند غیرعامل برای مخفی ماندن تأسیسات و مراکز حیاتی، حساس و مهم، انتخاب محل مناسب برای آنها میباشد. باتوجه به مشکلات و پیچیدگیهای موجود در ارتباط با انتخاب محل مناسب برای ایجاد کاربریهای ویژه باید عوامل گوناگون مورد بررسی قرار گیرند. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی بوده و با توجه به اینکه روش خاصی برای شناسایی نقاط بهینه برای مکانیابی زندان به کار برده شده که کمتر مورد استفاده واقع شدهاست، توسعهای تلقی میشود و از منظر روش، از نوع تحقیقات توصیفی-تحلیلی است. روش گردآوری دادهها و اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی میباشد. در این پژوهش به منظور مکانیابی پهنههای ایدهآل برای استقرار زندان، تعداد 14 معیار بکاربرده شدهاست. لذا از ابزارها و نرمافزارهایی همچون نرمافزارهای Arc GIS به منظور ذخیره، مدیریت، پردازش و تحلیل دادهها و نیز مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) در قالب نرمافزار Expert Choice، به منظور وزندهی لایهها استفاده شدهاست. با توجه به هدف مورد بررسی و همچنین نوع معیارها، توابع مختلفی همچون تابع فاصله، تابع شیب، تابع جهت شیب و تابع مدل رقومی ارتفاعی در نرمافزارArc GIS برای ایجاد نقشهها بکار گرفته شدهاند. نتایج عملیات مکانیابی، شناسایی پهنههای مختلفی در محدود شهر دوگنبدان بود که در نهایت با در نظر گرفتن بعد مسافت و وضعیت دسترسی به پهنهها، چهار پهنه بهینه معرفی شدند. این پهنهها (با مساحت کلی 5382 کیلومتر مربع) به ترتیب در اطراف روستاهای تلخاب، (شمال) گردن قلات چهاربیشه، دژ سلیمان و بابا محمد قرار گرفتهاند.
