دکتر احمد رشیدی نژاد، دکتر مراد کاویانی راد، دکتر افشین متقی،
دوره 0، شماره 0 - ( 1-1300 )
چکیده
مجموعه امنیتی، گواه بر مجموعه‌ی واحدی از کشورهاست که فرآیند «امنیت‌سازی» و «ناامن‌سازی» این گروه از کشورها در پیوند فزاینده با یکدیگر است. به عبارتی نگرانی اصلی امنیتی آنها به اندازه‌ای درهمتنیده است که مشکلات امنیتی آنها نمی‌تواند جدای از هم، واکاوی و راهکاریابی شود. بر بنیاد چنین شناسهای «مجموعه‌های هیدورپلیتیک» شامل آن دسته از کشورها است که از نظر «جغرافیایی»، مالک و از نظر «فنی»، استفاده‌کننده بخشی از رودخانه مشترک هستند. کشورهایی که چه بسا مرز جغرافیایی مشترک هم ندارند، اما منابع آبی مشترک (رودها، دریاچه‌ها و آبخوانها)، آنها را در قالب یک منطقه شناسانده، مسائل امنیتی و هیدروپلیتیک هر یک از اعضای آن مترادف با «امنیت ملی» و «امنیت هیدروپلیتیک» سایر کشورهای عضو است. روششناسی حاکم بر پژوهش حاضر که ماهیتی توصیفی- تحلیلی دارد، با مبنا قرار دادن حوضه‌های آبریز بین‌النهرین و هیرمند، بر این فرض استوار است که؛ در یک مجموعه هیدروپلیتیک، همان‌گونه که تهدید امنیت آبی هر یک از کشورهای عضو، ممکن است به تهدید امنیت ملی دیگر اعضا بیانجامد، تهدید امنیت ملی هر یک از کشورهای مجموعه، ممکن است موجب تهدید امنیت آبی دیگر اعضا گردد. اطلاعات مورد نیاز این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانه‌ای (کتب، نشریات و اینترنت) گردآوری شده است. نتیجه پژوهش نشان داد که چگونه با بروز ناامنی در افغانستان (در دوره‌های زمانی مختلف)، امنیت هیدروپلیتیک در بخش‌های از ایران به مخاطره افتاده است. در حوضه بین‌النهرین نیز تغییرات آب و هوایی و نادیده گرفتن امنیت هیدروپلیتیک سوریه از سوی ترکیه (با بستن دریچه سدها) در بروز بحران داخلی سوریه نقش‌آفرین شده، با بازتاب بحران، امنیت سایر کشورهای حوضه از جمله ترکیه، عراق و ایران نیز مورد تهدید قرار گرفته است.
آقای محمد یوسفی شاتوری، آقای مراد کاویانی راد، خانم زکیه آفتابی،
دوره 0، شماره 0 - ( 1-1300 )
چکیده
فرونشست زمین بر زیر ساخت‌ها، انسان‌ها و محیط زیست تاثیر منفی می‌گذارد. از آنجایی که تغییر اقلیم چرخه هیدرولوژیکی و شدت افراط‌های آب و هوایی(سیل، خشکسالی و آتش‌سوزی) را تشدید می‌کند و امنیت منابع آب را با خطر جدی مواجه می‌کند، بررسی تاثیر متقابل میان این عوامل مهم نمود یافت. در سال های گذشته، به رغمِ طرح مسأله تغییر اقلیم و تأثیر آن بر امنیت آب و فرونشست زمین در محافل علمی، سیاسی و رسانه ای، همچنان ابعاد این مسأله ناشناخته مانده و تفسیرهای متفاوتی از آن به دست داده‌اند. پژوهش حاضر که ماهیت کاربردی دارد و درون داده های مورد نیاز آن به روش کتابخانه‌ای گردآوری شده با هدف دستیابی به شناختی کیفی درباره ابعاد و زوایای چرخه تغییر اقلیم، امنیت آب و فرونشست زمین در حوضه آبریز زاینده رود، بر آن است که افزون بر مشخص کردن ویژگی‌های محتوایی و روش شناختی، خلاء های موجود در این زمینه را با روش فراتحلیل کیفی شناسایی کند. این پژوهش با بهره گیری از روش فراتحلیل کیفی، 45 پژوهش انجام شده در بازه زمانی 1384-1403 در قالب مقالات علمی-پژوهشی داخلی، پایان نامه‌ها و رساله‌ها، مقالات موجود در فصلنامه‌های معتبر بین‌المللی را بررسی کرده است. نتایج پژوهش نشان داد که مطالعه جامعی انجام نشده است که ابعاد گوناگون چرخه تغییر اقلیم، امنیت آب و فرونشست زمین در حوضه آبریز زاینده رود را بررسی و واکاوی کرده باشد. در این خصوص نبود داده های دقیق و واقعی از کاستی های پژوهش های انجام شده در این زمینه است.
