تغییر اقلیم و گرمایش جهانی از موضوعات بسیار مهم عصر کنونی می باشد. فرآیند تغییر اقلیم به ویژه تغییرات دما و بارش ،مهمترین بحث مطرح در قلمرو علوم محیطی است. تغییر اقلیم به معنای تغییر میانگین ها در دراز مدت است. ایران در محدوده پرفشار جنب حاره در منطقه­ای خشک و نیمه خشک واقع شده و جنگل هیرکانی ازاین حیث گردنبند سبزی بین دریای کاسپین ورشته کوه البرزمی باشد که در چهل و سومین اجلاس یونسکو، جنگل های هیرکانی به عنوان دومین میراث طبیعی ایران به ثبت رسید. راش از گونه های درختی مهم و صنعتی ترین گونه جنگل های هیرکانی است. منطقه مورد مطالعه در غرب استان گیلان واقع شده است در این پژوهش با استفاده از علم اقلیم شناسی درختی از پهنای دوایر رویشی درختان راش وآمار ایستگاه هواشناسی  واقع درمنطقه مورد مطالعه و روش آماری ناپارامتریک من کندال برای بررسی تحلیل روند تغییر اقلیم  بر روی سری زمانی حلقه های رشد و روش آماری پیرسون  برای ارزیابی همبستگی رشد قطری حلقه های درختان راش با متغیرهای اقلیمی در منطقه اقدام شد. نتایج به دست آمده از سری زمانی حلقه های رشددرختان راش نشان داد  که تغییرات حلقه های رشد  دارای روندی نزولی و منفی بوده و در سطح5درصدمعنی دار بود. دمای کمینه و میانگین و بیشینه و تبخیردر فصل رشد روندی صعودی داشته و بارندگی سالیانه دارای روندی نزولی بود. با استفاده از روش پیرسون طی برازش همبستگی قطر حلقه های رشد با دما  ،برای میانگین ماهیانه در ماههای تیر، مرداد و شهریور  همبستگی منفی وبهمن  مثبت و میانگین کمینه دما در ماههای  تیر، مرداد و شهریور  همبستگی منفی و برای میانگین بیشینه دما در ماه بهمن، همبستگی  مثبت و در سطح 95%درصد  معنی دار بوده و  با بارش  در خردادماه  همبستگی در سطح 95%مثبت ومعنی دار بوده است.

ارزیابی آسیب­ پذیری و تهیه نقشه خطر آلودگی به عنوان یک راهکار مهم مدیریتی جهت حفظ منابع آب کارستی مطرح می باشد. آبخوان­های کارستی در مناطق نیمه خشک غرب ایران با توجه به شرایط طبیعی منطقه، مستعد آلودگی هستند. هدف از این پژوهش برآورد میزان و تهیه نقشه آسیب پذیری آبخوان کارستی توده بیستون پرآو و دشت کرمانشاه در برابر انتشار آلودگی با استفاده از مدل COP است. این مدل با استفاده از سه پارامتر لایه پوشاننده (O)، غلظت جریان(C) رژیم بارش(P)  به ارزیابی آسیب پذیری منابع آب کارست در برابر آلودگی می پردازد. نتایج نشان می دهد که 4/31% مساحت منطقه در پهنه آسیب پذیری متوسط و 7/30% مساحت منطقه در پهنه آسیب پذیری کم واقع شده و9/37% درپهنه با آسیب-­پذیری خیلی کم واقع شده است که بیشتر محدوده دشت را دربرمی­گیرد. عمده مناطق با آسیب پذیری کم و متوسط، در قلمرو کارست های تکامل یافته سازند آهکی، در قسمت های مرتفع منطقه قرار دارند. پوشش گیاهی این مناطق جنگل­های استپی درمحدوده با آسیب­پذیری کم و فاقد پوشش گیاهی در محدوده با آسیب­پذیری متوسط است که بارش آنها بیش از 800 میلی­متر می­باشد. بطورکلی در منطقه مورد مطالعه به ترتیب پارامترهای C، P و O بیشترین نقش را در میزان آسیب پذیری دارا می باشند.

روش‌های کلاسیک یا روشهای سخت بر دقیق بودن محاسبات، پایه­گذاری شده­اند درحالیکه دنیای واقعی بر نادقیق بودن مرزها و عدم قطعیت­ها استوار است که بیشتر با روش‌های محاسبات نرم مطابقت دارد، که این روش­ها نیز به تنهایی نقاط ضعف و قوتی دارند و برای رفع آنها تئوری پیوند­زنی مطرح شد که با عنوان سیستم­های ترکیبی هوشمند شناخته می­شوند. در این تئوری دو یا چند روش هوشمند با یکدیگر ترکیب می­شود تا کاستی­ها و نواقص روش­های منفرد رفع یا تعدیل گردد. در این مطالعه، تخریب جنگل با استفاده از شبکه عصبی پرسپترون و روش ترکیبی عصبی-فازی مدل­سازی شده­است. برای اینکار از تصاویر سنسور TM ماهواره لندست 5 سال 1999 و سنسور OLI متعلق به لندست 8 برای سال 2017 استفاده شد. از مناطق جنگلی تخریب شده و جنگل بدون تخریب در 200 نقطه نمونه­برداری شد. سپس 7 فاکتور تخریب جنگل شامل: فاصله ازعوارضی همچون (شهر-رودخانه-روستا-دریا-جاده)، ارتفاع و شیب برای 200 نقطه محاسبه شد. برای ارزیابی عملکرد مدل­ها از میانگین مربعات خطای استفاده شد که برای شبکه پرسپترون با سه الگوریتمLevenberg-Marquardt, Bayesian Regularization, Scaled Conjugate Gradient  به ترتیب 50.053، 40.070 و 80.090 بدست­آمد. MSE برای مدل عصبی-فازی با الگوریتم بهینه­سازی و روش ترکیبی به ترتیب 00.019 و 0.0102 محاسبه شد. تحلیل نتایج حاکی از عملکرد مطلوب مدل نروفازی در کاهش خطا و افزایش تعمیم­پذیری می­باشد. مدل نروفازی با تکیه بر قاعده عدم قطعیت شرایطی را ایجاد کرده که به واقعیت شباهت بیشتری داشته و نسبت به مدل پرسپترون در انتخاب داده­ی مناسب موفق­تر بوده­است.
 

با توجه به شرایط نامساعد محیطی شهرها، کمبود و نقایص فضاهای باز و سبز شهری در کلان شهرهای کشور، لزوم توجه به پارک‌ها و فضاهای سبز شهری را به لحاظ عملکردهای اکولوژیک و اجتماعی این فضاها بیش از گذشته مطرح نموده است بدین منظور این تحقیق به بررسی و تجزیه و تحلیل اکولوژیکی پارک‌های منطقه‌ای در شهر تبریز پرداخته است. پژوهش حاضر از لحاظ ماهیت تحلیلی– توصیفی و از لحاظ هدف کاربردی می‌باشد. اطلاعات به دو صورت اسنادی و میدانی جمع‌آوری شده است و با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. جامعه‌ی آماری تحقیق کلیه پارک‌های تبریز و جامعه نمونه پارک‌های جنگلی تبریز شامل پارک‌های ائل‌گلی، باغمیشه، شمس تبریزی و پارک ارم است. روش‌ها و ابزار مورد استفاده برای جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات در این پژوهش پرسشنامه، نرم‌افزار ARC.GIS، روش تحلیل شبکه‌ای ANP و تابع MC-SDSS و روش SAW در سیستم اطلاعات جغرافیایی است. بررسی و ارزیابی شاخص‌های اکولوژیک در چهار محور عمده کالبدی و طراحی اکولوژیکی، زیست محیطی، فرهنگی- آموزشی و دسترسی می‌باشد. برای شاخص‌های مورد نظر معیارهایی در نظر گرفته شده و با استفاده از پرسشنامه میزان اهمیت این معیارها به دست آمد و وزن معیارها توسط روش ANP محاسبه شد. در پارک‌های مورد مطالعه با توجه به نتایج تحقیق جغرافیایی پارک ائل‌گلی از نظر اکولوژیکی در بهترین وضعیت قرار دارد و پارک‌های شمس، باغمیشه و ارم در رتبه‌های بعدی قرار دارند و نکته قابل توجه وضعیت نامناسب پارک ارم و باغمیشه خصوصاً ارم نسبت به سایر پارک‌ها می‌باشد که نیازمند اتخاذ سیاست‌های مناسب در این زمینه برای بهبود وضعیت آن می‌باشد.

درختان کهنسال به‌عنوان مهم‌ترین ذخایر ژنتیکی کشور از اهمیت و ارزش زیادی از جنبه­های مختلف اکولوژیکی، مدیریت احیای جنگل، اکوتوریسم و حتی تاریخی برخوردارند. در این پژوهش پس از شناسایی درختان کهنسال در جنگل­های استان ایلام، ویژگی­های ظاهری آن‌ها شامل قطر برابرسینه، ارتفاع تنه، ارتفاع کل، طول تاج، قطر حداقل و حداکثر تاج، سلامت تاج، شادابی تاج، تقارن تاج، سلامت تنه و شکل تنه بررسی شد. انتخاب درختان کهنسال بر اساس معیار قطر برابرسینه بود. بعد از جنگل­گردشی تعداد 43 درخت کهنسال متشکل از 5 اصله لرگ، 5 اصله نارون، 11 زبان­گنجشک، 3 داغداغان، 4 چنار، 4 انجیر، 7 زیتون و 4 زربین شناسایی شد. نتایج نشان داد که از درختان تک­تنه­ای، چنار حائز بیشترین میانگین قطر برابرسینه (171 سانتی­متر)، ارتفاع کل (8/15 متر) و ارتفاع تنه (6 متر) بود و از درختان چندتنه­ای، زیتون دارای بیشترین میانگین قطری (260 سانتی­متر) بود. لرگ و نارون بیشترین میانگین طول تاج (11 متر) و زبان­گنجشک بیشترین مساحت تاج (195 مترمربع) داشتند. بیشترین درصد تنه­های واحد متعلق به لرگ (80 درصد) و داغداغان (67 درصد) بود. بیشترین درصد تنه­های سالم متعلق به زربین (50 درصد) و زیتون (50 درصد) و بیشترین درصد سلامت تاج متعلق به لرگ (100 درصد)، داغداغان (100 درصد)، چنار (100 درصد)، زیتون (100 درصد) و انجیر (100 درصد) بود. بیشترین درصد تقارن تاج متعلق به داغداغان (100 درصد) و بیشترین درصد شادابی تاج متعلق به لرگ (100 درصد)، زبان­گنجشک (100 درصد)، داغداغان (100 درصد)، چنار (100 درصد)، زیتون (100 درصد) و انجیر (100 درصد) بود. بر اساس ویژگی­های ظاهری مطلوب درختان کهنسال می­توان با تولید نهال­های مقاوم حاصل از بذر آن‌ها به تقویت و احیای جنگل­های زاگرس کمک کرد.
واژگان کلیدی: درختان کهنسال، کمی و کیفی، جنگل­های بلوط، ایلام