مصطفی کرمپور، یگانه خاموشیان صحنه، زهره ابراهیمی، حامد حیدری،
دوره ۲۵، شماره ۷۸ - ( ۷-۱۴۰۴ )
چکیده
رودخانه‌های جوی یکی از پدیده‌های اتمسفری مولد بارش‌های سنگین است می‌تواند منجر به خسارات جانی و مالی قابل‌توجهی شود. آگاهی از سازوکار سینوپتیکی شار بخارآب و تشکیل رودخانه جوی در اتمسفر کشور و نیز آشکارسازی در همکنش بین مؤلفه پیوند از دوری NAO و ایجاد و تشدید این پدیده جوی، می‌تواند تا حد زیادی رخدادهای بارش‌های سیل‌آسا را قابل پیش‌بینی‌تر سازد. هدف اساسی این تحقیق آشکارسازی پدیده رودخانه جوی در اتمسفر ایران و ارتباط آن با فازهای پدیده NAO است. در این راستا از داده‌های مؤلفه‌های مداری و نصفالنهاری باد، رطوبت ویژه و آنومالی‌های پدیده NAO، از پایگاه داده‌های NOAA طی دوره آماری ۱۹۴۴-۲۰۱۹، اخذ شد. نتایج نشان داد که در طول دوره‌ی مطالعه رودخانه‌های اتمسفری ازنظر طول و عرض جغرافیایی جابجایی داشته و به عرضه‌ای پایین‌تر به سمت نیمه‌ی جنوبی ایران کشیده شده‌اند. بین شاخص NAO و جریانات نصفالنهاری در سطوح بالاتر از ۶۰۰ هکتوپاسکال همبستگی بالایی داشت همچنین سیگمای ۲۱۰۱/۰ نشان داد که همبستگی بالایی با NAO در منطقه‌ی رخداد رودخانه‌های اتمسفری وارد به جو ایران وجود دارد، مراکز پرفشار در جهت‌دهی رودخانه‌های اتمسفری نقش مهمی دارند رودخانه‌های اتمسفری نمی‌توانند از مراکز فشار عبور کنند و معمولاً در مرز بیرونی این مراکز در نیمکره‌ی شمالی انحنای نصفالنهاری پیدا می‌کنند و سبب جهت‌دهی جنوب غربی و شمال شرقی آن‌ها می‌شوند. منبع رطوبتی اصلی رودخانه‌های اتمسفری وارد به ایران اقیانوس اطلس می‌باشد که از سمت پهنه‌های آبی مانند دریای سرخ، دریای عمان، اقیانوس هند و خلیج‌فارس تقویت می‌شود.
