دوره 8، شماره 21 - ( 7-1400 )
جلد 8 شماره 21 صفحات 169-147 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Mirdar Rezaei M. Contemplation of contemporary literature from the concept of irony in its practical field (Tendency to the concept of pre-revolutionary irony in post-constitutional literature). Journal title 2021; 8 (21) :147-169
URL: http://jls.khu.ac.ir/article-1-1965-fa.html
URL: http://jls.khu.ac.ir/article-1-1965-fa.html
میردار رضایی مصطفی. تلقی ادیبان معاصر از مفهوم کنایه در ساحت کاربردی آن
(گرایش به مفهوم پیشاجرجانی کنایه نزد ادیبان پسامشروطه). عنوان نشریه. 1400; 8 (21) :147-169
دانشگاه مازندران
چکیده: (2484 مشاهده)
تعاریف مختلف و گاه متناقضی در کتاب‌های بلاغی برای تبیین صنعت کنایه ذکر شده است که با بررسی و دستهبندی آنها میتوان دو مفهوم کلی برای این شگرد در نظر گرفت: در تعریف نخست، که به دوره پیش از جرجانی اختصاص دارد، کنایه عبارت است از «پوشیدهسخنگفتن و ترک تصریح به معنی». دراین‌معنی، کنایه با دیگر شگردهای بلاغی (نظیر مجاز، تشبیه، استعاره، توریه و...) درمیآمیزد و حدود و ثغور مشخصی ندارد. در مفهوم دیگر کنایه، که با جرجانی شروع میشود، کنایه صناعتی ساختارمند و منفک از دیگر شگردهاست. در این تعریف، کنایه صرفاً به‌معنی «پوشیدهسخنگفتن و ترک تصریح به معنی» نیست، بلکه چارچوب مشخصی دارد و آن «ذکر لازم و اراده ملزوم» است. پس، اگر سخنی حتی پوشیده ذکر شده باشد، اما عنصر «لازم و ملزوم» در آن رعایت نشده باشد، در تعریف‌های پس از جرجانی کنایه محسوب نمیشود. در پژوهش حاضر، با شیوه توصیفی‌ـ‌تحلیلی و با بهرهگیری از ابزار کتابخانهای، ضمن واکاوی دو مفهوم مزبور از کنایه (پیش و پس از جرجانی)، تلقی ادبای اخیر از مفهوم این صناعت در مقام عمل و ساحت کاربردی آن بررسی شده است. نتایج این مطالعه نشان میدهد که بیشتر پژوهشگران اخیر در بحث کنایه به مفهومی گرایش دارند که پیش از جرجانی متداول بوده است.
فهرست منابع
1. آیتی، عبدالمحمد (1374) گنجور پنج‌گنج: گزیده اشعار نظامی گنجه‌ای. تهران: سخن.
2. ابن‌قتیبه (1973 م) تأویل مشکل القرآن. تحقیق احمد صقر. الطبعه الثانیه. القاهره: دارالتراث.
3. ابن‌قتیبه (1991م) تأویل مختلف الحدیث. صححه محمد زهری النجار. بیروت: دارالجیل.
4. ابی‌هلال العسکری (1319 ق) کتاب الصناعتین و الکتابه و الشعر. فی مطبعه محمود بک الکائنه فی جاده ابی‌السعود فی الاستانه العلیه.
5. انوری ابیوردی، اوحدالدین (1364) دیوان انوری. به‌کوشش محمدتقی مدرس رضوی. چاپ سوم. تهران: علمی و فرهنگی.
6. پریز، عبدالقادر (1387) «تطور تاریخی کنایه در ادب فارسی و عربی تا قرن هفتم هجری». زبان و ادب پارسی. شماره 38: 67-90.
7. تفتازانی هروی، سعدالدین مسعود (1407 ق) المطوّل فی شرح تخلیص المفتاح (افست از روی چاپ عثمانی 1330 ه. ق) کتابخانه مرعشی نجفی. قم: ایران.
8. تقوی، نصراللـه (1317) هنجار گفتار (در فن معانی و بیان و بدیع فارسی). تهران: چاپخانه مجلس.
9. الجرجانی النحوی، عبدالقاهر (1366 ق) دلائل الاعجاز. تصحیح السید محمدرشید رضا. الطبعه ثالثه. مطبعه المنار.
10. الجرجانی النحوی، عبدالقاهر (1412 ق) أسرار البَلاغه، قَرَأهَ و عَلّقَ علَیه أبوفهر محمود محمد شاکر. الناشر دارالمدنی بجده.
11. حسین، عبدالقادر (1975 م) أثر النحاه فی بحث البلاغی. مصر: نهضه مصر.
12. خرمشاهی، بهاءالدین (1367) حافظ‌نامه. بخش اول. چاپ دوم. تهران: علمی و فرهنگی و سروش.
13. خطیب قزوینی، جلال‌الدین (1302 ق) تلخیص المفتاح. طبع فی بیروت.
14. دهخدا، علی‌اکبر (1361) لغتنامه دهخدا. تهران: دانشگاه تهران/ لغتنامه دهخدا.
15. دهلوی، امیرخسرو (1361) دیوان کامل امیرخسرو دهلوی. چاپ دوم. سعید نفیسی. به‌کوشش م. درویش. تهران: جاویدان.
16. ده‌مرده، حیدرعلی و همکاران (1386). «کنایه لغزان‌ترین موضوع در فن بیان». نثرپژوهی ادب پارسی. شماره 22: 113-138.
17. الرازی، فخرالدین (1424ق) نهایه الایجاز فی درایه الاعجاز. بیروت: دار صادر.
18. رامپوری، غیاث‌الدین محمد (1363) فرهنگ غیاث اللغات و فرهنگ چراغ هدایت. به‌‌تصحیح محمد دبیرسیاقی. به‌کوشش منصور ثروت. تهران: امیرکبیر.
19. رجایی، محمدعلی (1376) معالم البلاغه در علم (معانی و بیان و بدیع). چاپ چهارم. شیراز: چاپخانه مرکز نشر دانشگاه شیراز.
20. الزمخشری، محمد‌بن‌عمر (1354 ق) الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التاویل. الطبعه الاولی. مصر: مطبعه مصطفی محمد.
21. سجادی، ضیاءالدین (1390) شاعر صبح: پژوهشی در شعر خاقانی. چاپ یازدهم. تهران: سخن.
22. سکاکی، ابویعقوب (1348 ق) مفتاح العلوم. بیروت: دارالکتب‌العلمیه.
23. شمیسا، سیروس (1383) بیان و معانی. چاپ هشتم. تهران: فردوسی.
24. شیخون، محمودالسید (1978 م) الاسلوب الکنایی. الطبعه‌الأولی. قاهره: مکتبه الکلیات الأزهریه.
25. طبانه، بدوی (1377 ق) البیان العربی: دراسه تاریخیه فنیه فی الاصول البلاغه العربیه. الطبعه الثانیه. مصر: مکتبه الأنجلو المصریه.
26. عطار نیشابوری، فریدالدین (1371) منطق‌الطیر (مقامات طیور). به‌اهتمام و تصحیح صادق گوهرین. تهران: علمی و فرهنگی.
27. عطار نیشابوری، فریدالدین (1387) منطق‌الطیر. با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی‌کدکنی. چاپ دوم. تهران: سخن.
28. فاضلی، محمد (1365) دراسه و نقد فی مسائل بلاغیه هامه. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
29. الفرا، ابوالزکریا (1403) معانی القرآن. الجزءالاول. الطبعه الثانی. بیروت: عالم الکتب.
30. الفراهیدی، خلیل‌بن‌احمد (1424) کتاب العین: مرتباً علی حروف المعجم. الجزءالرابع. ترتیب و تحقیق: عبدالحمید هنداوی. بیروت: دارالکتب العلمیه.
31. القیروانی، رشیق (1401 ق) العُمده، فی محاسن الشعر و آدابه و نقده. الجزء‌الأول. الطبعه الخامسه. بیروت: دارالجیل.
32. ماحوزی، مهدی (1374) شرح مخزن‌الاسرار نظامی گنجوی. تهران: اساطیر.
33. مؤذنی، علی‌محمد و زهیر طیب (1397) «بررسی تأثیر استدراکات بلاغیون بر روایی و پایداری ساختارمندی ایضاح‌البلاغه خطیب قزوینی». پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت. سال هفتم. شماره 2: 195-214.
34. مؤذنی، علی‌محمد و زهیر طیب (1398) «گزارش اشکالات خطیب قزوینی بر آرای دانشمندان متقدم و معاصر خود در علم معانی با تکیه بر رُبع اول کتاب الایضاح فی شرح تلخیص المفتاح». فنون ادبی. سال یازدهم. شماره 1 (پیاپی 26): 1-16.
35. المبرد، ابی‌العباس (1416 ق) الکامل فی اللغه و الادب. بیروت: دارالکتب العلمیه.
36. مدنی، صدرالدین سید علیخان (1389 ق). انوار الربیع فی انواع البدیع. الجزء الخامس. به‌کوشش شاکر هادی شکر. کربلا: مکتبه العرفان.
37. مصفا، ابوالفضل (1357) فرهنگ اصطلاحات نجومی. تبریز: دانشگاه تبریز.
38. مطلوب، احمد (1414 ق) معجم المصطلحات البلاغیه و تطورها. الطبعه الثانیه. لبنان: مکتبه لبنان ناشرون.
39. منوچهری دامغانی، احمدبن‌قوص (1385) دیوان. به‌کوشش سیدمحمد دبیرسیاقی. چاپ ششم. تهران: زوار.
40. وحشی بافقی، کمال‌الدین (1342) دیوان وحشی بافقی. با مقدمه سعید نفیسی. تهران: جاویدان.
41. الهاشمی، السید أحمد (1999 م) جواهر البلاغه فی المعانی و البیان و البدیع. ضبط و تدقیق و توثیق. یوسف الصمیلی. رقم الطبعه. صیدا. بیروت: المکتبه العصیریه.
42. همایی، جلال‌الدین (1363) فنون بلاغت و صناعت ادبی. چاپ دوم. تهران: توس.
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
