5 نتیجه برای سبک
فرزاد بالو،
دوره 7، شماره 18 - ( 6-1394 )
چکیده
سلسله صفویه که با تمسّک و توسّل به نگره شیعی برسرکارآمد، برای بقای خویش سیاستی ایدئولوژیک درپیش گرفت. اینکار تا بدانجا پیش رفت که حتی برای شعر و شاعران نیز برنامه و بخشنامهای تدوین کرده بودند که فیالمثل قصاید در شأن حضرت شاه ولایتپناه و ائمه علیهمالسلام بگویند و صله از ارواح مقدس حضرات توقع کنند. ناگفته پیداست که رواج بازار فقیهان کار شاعران را از رونق انداخته بود و شعر جز نزد عامه خریدار نداشت. با اینهمه شاعران که دیرزمانی دربار را ملجأ و مأوایی برای پاسداشت هنر خویش یافته بودند و رسانه مطمئن و فراگیری برای انتشار سرودههایشان، سرانجام به آغوش دربار مغول بزرگ ـتیموریان هندـ پناه بردند، جایی که بازار شعر و ادب رونقی داشت و نواخت و صله شاعران رایج بود. بدین امید که قدر و قیمتی برای متاع خویش بیابند. بنابراین شاعران ایرانی برآن شدند تا از خلافآمد عادت کام بجویند و برای نکوداشت هنر خویش و آزادی و ابتکار عمل برای توسع و تنوعبخشیدن به حوزه موضوع و اندیشه و عرصه تصاویر شاعرانه مهاجرت کنند و با رهایی از تصلّب و تقشف حاکم، بر گنجینه واژگان و ترکیبات زبانی و تصاویر بدیع زبان فارسی بیفزایند. این مقاله بهطور اجمال به طرح و شرح این دقیقه خواهد پرداخت.
حسین حسن پور آلاشتی،
دوره 7، شماره 18 - ( 6-1394 )
چکیده
اولین زمینههای ورود شعر فارسی به هندوستان را میتوان مربوط به دوره حکومت غزنویان دوم در شمال هندوستان و شعر کسانی چون مسعود سعدسلمان بهحساب آورد. موج دوم نفوذ شعر و زبان فارسی را در هندوستان میتوان ناشی از حمله مغول و پناهندهشدن بسیاری از دانشمندان و صوفیان و شاعران ایرانینژاد به شمال هندوستان دانست که حاصلش ظهور شاعران بزرگی چون امیرخسرو دهلوی و امیرحسن دهلوی است. موج سوم و عظیمترین موج نفوذ شعر، زبان و فرهنگ ایرانی در هندوستان در عصر حکومت بابریان هند رخ داد که قریب به سیصدسال کانون شعر و شاعری فارسی را به خارج از قلمرو طبیعی زبان فارسی، یعنی هندوستان و صوبههای وابسته به آن، انتقال داد و به پیدایش «سبک هندی» در شعر فارسی انجامید. در این مقاله برآنیم که به معرفی ویژگیهای شعر سهتن از بزرگترین شاعران آغازین این جریان شعری ـ عرفی، ظهوری و طالبآملیـ بپردازیم و نشان دهیم که چگونه ویژگیهایی که آنها وارد شعر فارسی کردهاند، بهدست شاعران فارسیگوی هندیتبار پیگرفته شد و بهشکل ویژگیهای غالب شعر «طرزخیال» یا همان شعر شاعران هندیتبار پارسیگو، که برجستهترین آنها بیدل دهلوی است، درآمد و شعر فارسی در بخش عظیمی از هندوستان گسترش یافت و این حضور و حیات همچنان تا سیطره و دستاندازی انگلیسیها بر هندوستان ادامه داشت.
زهره احمدی پوراناری، حمیدرضا خوارزمی،
دوره 8، شماره 20 - ( 5-1400 )
چکیده
میر کرمانی از شاعران همعصر خواجوی کرمانی است که مجموعه کامل اشعار او از روی نسخهای دستنویس متعلق به سعید نفیسی منتشر شده است. اشعار او، با وجود نغزبودن و انباشتگی از معنا، بهدلایلی، ناشناخته مانده است. در این مقاله، که از نوع کتابخانهای است و با روش توصیفی-تحلیلی نوشته شده است، این شاعر کرمانی معرفی شده و غزلهای او از دیدگاه آوایی، زبانی، فکری و ادبی بررسی شده است. بررسی جنبههای گوناگون غزل میر نشان داد که غزلهای بدون ردیف او نسبت به شاعران همدورهاش بیشتر است، اما ردیفهای اسمی در غزل او درخور توجه است. انواع آرایههای لفظی ازجمله جناس و موازنه نیز در شعر او فراوان دیده میشود. غزلها زبانی روان دارد، اما گاهی صنعتگرایی و توجه به زیباسازی الفاظ ابیات او را مصنوع ساخته است. درونمایه غزل میر عاشقانه است و شاعر بیشتر به وصفهای عاشقانه پرداخته است. از میان صور خیال، تشبیه در شعر او کاربرد فراوان دارد، اما استعاره کمتر دیده میشود و سهم استعارههای تازه در غزلهای او بسیار ناچیز است. تلمیح و استعاره، که از ابزارهای ایجازند، در غزل میر کمتر دیده میشود. بهطورکلی، تمرکز شاعر بیشتر بر مضمونگرایی است.
بتول واعظ، عطیه سادات نصری،
دوره 8، شماره 20 - ( 5-1400 )
چکیده
زبانشناسی نقشگرای نظاممند هلیدی یکی از رویکردهای معناشناختی در تفسیر و تحلیل متون ادبی است که در مقابل زبانشناسی ساختگرا قرار دارد. در پژوهش حاضر، قابلیت تطبیق این نظریه را در سطح فرانقش اندیشگانی برای بازخوانی سبکی متن دو سفرنامه دوره قاجار بررسی کردهایم و به تفاوت نقشهای زبان در دو سبک زنانه و مردانه ازطریق نحوه بازنمایی آنها در فرآیندهای فعل پرداختهایم. پرسش اصلی این پژوهش چگونگی بازنمایی تجربیات و مشاهدات دو نویسنده در طول سفر ازطریق ساختار گذرایی شکل گرفته در فرآیندهایی است که جهان تجربی دو سفرنامه را بهتصویر کشیده است. با گزینش بخشهای مشابه در هریک از سفرنامهها، به بررسی پانصد نمونه فرآیند در هریک پرداختیم. پس از مشخصکردن نوع هریک از فرآیندها و آمارگیری، درصد فراوانی کاربرد هریک از فرآیندهای ششگانه (مادی، ذهنی، رابطهای، کلامی، رفتاری، و وجودی) را در فرانقش اندیشگانی مقایسه کردیم. نتایج حاکی از این است که بسامد بیشتر فرآیند ذهنی در سفرنامه بانوی قاجار، و بسامد بیشتر فرآیند رابطهای در سفرنامه مرد ناشناس، بهترتیب، نشاندهنده توجه بیشتر بانوی قاجار به جهان درون، و اهمیت بیشتر کشف روابط حاکم در جهان پیرامون و ارزشگذاری این روابط در ذهن و زبان نویسنده مرد است. در بررسی میزان کاربرد افزودههای حاشیهای در دو سفرنامه، روشن شد که سکینه سلطان 27 درصد بیشتر از مرد ناشناس این افزودهها را در متن بهکار برده است که توجه بیشتر او را به ثبت جزئیات در طول سفر نشان میدهد. از نظر کاربرد انواع افزودههای حاشیهای، افزوده مکان و همراهی در سفرنامه نویسنده مرد و افزودههای درجه، کیفیت و قصد و علت در سفرنامه نویسنده زن بسامد بیشتری دارد. این موضوع تفاوت سبک را در دو نوشتار با توجه به نوع شکلگیری و تصویر تجربیات جهان بیرون در ذهن و نحوه بازنمایی آن در زبان دو نویسنده نشان میدهد. از نظر ساخت گذرایی در این دو سفرنامه، هرجا نویسندگان درحال زمینهچینی برای بیان مطلب اصلی هستند، جملات از گذرایی کمتری برخوردار است و هرجا رویداد و کلام مهمی مطرح شده است، میزان گذرایی جملات نیز بیشتر بوده است؛ بهاینمعنا که فرآیندهای فعلی در پیشزمینه کلام، دارای تعداد مشارکان بیشتر، ارادی، مثبت، دارای وجه واقعی، با عاملیت بالا و نمود غایی است و فردیت مفعول و میزان تأثیرپذیری مفعول هم نسبت به جملات در پسزمینه کلام بیشتر است.
حمید طاهری، مریم غفوریان،
دوره 8، شماره 22 - ( 12-1400 )
چکیده
سبکشناسی لایهای یکی از زیرمجموعههای سبکشناسی جدید بهشمار میآید. در سبکشناسی لایهای، با توجه به بافت موقعیتی کلانلایه، متن به خُردلایههایی تجزیه میشود و با بررسی خُردلایههای متنی و تشخیص ویژگیهای برجسته یا پربسامد، به مطالعه سبک پرداخته میشود. این نوع سبکشناسی را میتوان از دقیقترین روشهای این علم بهشمار آورد. متن بررسیشده در پژوهش حاضر، دیوان حسین خوارزمی است که بهدلیل اختلاف فراوان نسخههای خطی بهدستآمده از دیوان خوارزمی، برای اثبات صحت انتساب شعرهای دیوان به شاعر، از سبکشناسی لایهای استفاده شده است. از روش پژوهش تحلیلیـتوصیفی محمود فتوحی در کتاب سبکشناسی برای پیشبرد اهداف تحقیق استفاده شده و لایه واژگانی و ایدئولوژیکی دیوان خوارزمی تحلیل شده است. واژگان و ترکیبات ابیات واحد تحلیل سبک در نظر گرفته شده است. همینطور، مشخص شد که لایه واژگانی در کشف ایدئولوژی متن و تبیین روابط پنهان قدرت نیز مؤثر است. نگارندگان با رویکردی انتقادی به نسخهها نگریستهاند. در لایه واژگان، ابتدا مطابق دیدگاه نشانهشناسان، واژهها به رمزگانهای ساختاری و فرآیندی تقسیم شده و سپس شاخصها، نشانداری واژگان و کلمات تکراری بهمثابه مؤلفههای سبکی مطرح شده است. از نگاه سبکشناسی لایهای (واژگانی و بلاغی) و ایدئولوژیک، همه نسخههای بهدستآمده از دیوان همخوانی دارند و اصالت و اختصاصشان به حسین خوارزمی اثبات میشود. جدول شاخصها، اعم از اعلام، القاب، تواریخ، مادهتاریخها، مکانها و... این نظر را بیشتر تقویت میکند. نتایج حاکی از آن است که در میان رمزگانها، نهاد دین بسامد بالایی دارد. رمزگانهای فرآیندی، از پیوند و کارکرد هماهنگ دین و حکومت ازیکطرف و غلبه و نفوذ دین و فرهنگ بر حکومت و مستندکردن قدرت به دین ازسویدیگر سرچشمه میگیرد. این رمزگان، با اندیشه و تفکر خوارزمی تناسب بسیار دارد. بهمناسبت موضوع، بیشترین بسامد واژهها مربوط به نهاد عشق و عرفان است. بسامد موضوعات این رمزگانها در همه نسخههای موجود، تقریباً به یک اندازه است که مؤید صحت انتساب همه نسخههای خطی به خوارزمی است.