[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) ::
جلد 28 شماره 89 صفحات 156-131 برگشت به فهرست نسخه ها
نگاهی تازه به بن‌مایۀ «جام» در دیوان حافظ
حسین حسن رضائی*
دانشگاه فرهنگیان ، hosein_rezaie5@yahoo.com
چکیده:   (3551 مشاهده)

 برخی کلمات و ترکیبات در دیوان حافظ هست که توجه دقیق به آنها ما را به دنیای شعر و اندیشه او نزدیک می‌کند. از جملۀ این کلمات و ترکیبات «جام» و مترادف­های آن است. بسامد کلمه جام و مترادف­های آن در دیوان حافظ از تعلقِ خاطر زیاد او به جام نشان دارد. در این مقاله، برای بررسی جام در دیوان حافظ، درباره اهمیت جام در ادبیات فارسی و دیوان حافظ، نظر شارحان متقدم و معاصر درباره معنا و کارکرد جام در حافظ بیان شده است. متن مقاله به دو قسمت تقسیم می­شود: در قسمت اول، جام در سنت شعری قبل از حافظ بررسی شده است. قبل از حافظ، غالباً سه نوع جام یا شراب داریم: زمینی، عرفانی و خیامانه. در قسمت دوم، ذیل عنوان‌هایی، به هنرنمایی­های حافظ با جام پرداخته شده است: 1. تکرار و برجسته‌کردن جام و تبدیل آن به بن‌مایه نمادین، 2. تقابل­سازی با جام و به‌کاربردن آن همچون ابزاری برای مبارزۀ سیاسی و اجتماعی، 3. اختلاط معانی و کارکردهای گوناگون و متضاد جام با یکدیگر، 4. ساخت بیانِ متناقض­نما با جام و خلق ابیات شاهکار. مقاله حاضر، با روش توصیفی و تحلیلی، در پایان نتیجه می­گیرد که حافظ آگاهانه با تکرار جام آن را برجسته و نمادین ساخته و با اختلاط معانی ایرانی و اسلامی جام، منشوری ساخته که هر خواننده­ای، به فراخور تجربه و دانش خود، می­تواند معانی گوناگونی از آن دریافت کند.
 
واژه‌های کلیدی: حافظ، جام، جام عرفانی و زمینی، بن‌مایه نمادین، اختلاط
متن کامل [PDF 1386 kb]   (1348 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: نظریه های ادبی
فهرست منابع
1. امامی، نصراللـه و نوشین مالگرد (1391) «اسطورۀ جام‌جم و عرفان اسلامی». پژوهش¬های ادب عرفانی (گوهر گویا). سال ششم. شمارة 2. پیاپی 22: 1-22.
2. امیرکمالی، معصومه و عباس ماهیار (1395) «بازتاب اسطوره¬ای جام در ادبیات کلاسیک». تحلیل و تفسیر متون زبان و ادبیات فارسی (دهخدا). دورة هشتم. شمارة 30: 119-136.
3. انوری، حسن (1385) صدای سخن عشق (گزیده و شرح غزلیات حافظ). چاپ دهم. تهران: سخن.
4. اهور، پرویز (1372) کلک خیال¬انگیز (فرهنگ جامع دیوان حافظ). 4 جلد. چاپ دوم. تهران: اساطیر.
5. بحرالعلومی، حسین (1367) «نوشداروی حافظ». در: مقالاتی دربارة شعر و زندگی حافظ. به‌کوشش منصور رستگار فسایی (کنگرة جهانی سعدی و حافظ، 7-12 اردیبهشت 1350). چاپ چهارم. تهران: جامی.
6. برتنس، هانس (1384) مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی.
7. برومند سعید، جواد (1367) حافظ و جام‌جم. تهران: پاژنگ.
8. پاینده، حسین (1397) نظریه و نقد ادبی. 2 جلد. تهران: سمت.
9. پورجوادی، نصرالـله (1367) «رندی حافظ (1)». نشر دانش. شمارة 48: 11-26.
10. تقوی، محمد و الهام دهقان (1388) «موتیف چیست و چگونه شکل می¬گیرد؟». نقد ادبی. سال دوم. شمارة 8: 7-31.
11. حافظ، شمس‌الدین محمد (1378) دیوان. به‌اهتمام محمد قزوینی و قاسم غنی. چاپ هفتم. تهران: زوار.
12. حمیدیان، سعید (1395) شرح شوق (شرح و تحلیل اشعار حافظ). 5 جلد. چاپ پنجم. تهران: قطره.
13. خدیوجم، حسین (1362) واژه‌نامة غزل¬های حافظ. تهران: ناشر.
14. خرمشاهی، بهاءالدین (1379) حافظ‌نامه. 2 جلد. چاپ یازدهم. تهران: علمی و فرهنگی.
15. خیام، عمربن‌ابراهیم (1379) رباعیات خیام. تصحیح و تحشیۀ محمدعلی فروغی و قاسم غنی. به‌اهتمام عبدالکریم جربزه¬دار. چاپ سوم. تهران: اساطیر.
16. داد، سیما (1378) فرهنگ اصطلاحات ادبی. چاپ سوم. تهران: مروارید.
17. ذوالنور، رحیم (1362) در جستجوی حافظ. 2 جلد. تهران: زوار.
18. رودکی، ابوعبدالـله جعفربن‌محمد (1374) دیوان. شرح و توضیح از منوچهر دانش¬پژوه. تهران: توس.
19. زریاب خویی، عباس (1374) آئینۀ جام. چاپ دوم. تهران: علمی.
20. زرین‌کوب، عبدالحسین (1377) از کوچۀ رندان. چاپ یازدهم. تهران: سخن.
21. سنایی غزنوی، مجدودبن‌آدم (1388) دیوان. به سعی و اهتمام محمدتقی مدرس رضوی. چاپ هفتم. تهران: سنایی.
22. سودی بسنوی، محمد (1362) شرح سودی بر حافظ. ترجمۀ عصمت ستارزاده. 4 جلد. چاپ چهارم. ارومیه: انزلی.
23. شبلی، نعمانی (1363) شعر العجم یا تاریخ شعرا و ادبیات ایران. ترجمة سیدمحمدتقی فخرداعی گیلانی. 5 جلد (در دو مجلد). چاپ دوم. تهران: دنیای کتاب.
24. شفیعی‌کدکنی، محمدرضا (1397) این کیمیای هستی. 3 جلد. چاپ دوم. تهران: سخن.
25. عطار نیشابوری، فریدالدین ابوحامد محمد (1387) الهی¬نامه. به‌تصحیح محمدرضا شفیعی‌کدکنی. چاپ دوم. تهران: سخن.
26. فتوحی، محمود (1383) «عاطفه، نگرش، تصویر». مطالعات و تحقیقات ادبی. سال اول. شمارة 1 و 2: 93-112.
27. فرخی سیستانی، ابوالحسن علی‌بن‌جولوغ (1371) دیوان. به‌کوشش محمد دبیرسیاقی. چاپ چهارم. تهران: زوار.
28. فردوسی، ابوالقاسم (1396) شاهنامه. به‌کوشش جلال خالقی‌مطلق. 8 جلد. چاپ ششم. تهران: مرکز دايرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
29. فضایلی، سودابه (1386) «جهان بدون نماد و مرگ معنوی انسان» (ارتباط آیین، اسطوره و نماد). آزما. شمارۀ 53: 8-11.
30. مرتضوی، منوچهر (1370) مکتب حافظ. چاپ سوم. تبریز: ستوده.
31. مقدادی، بهرام (1393) دانش¬نامۀ نقد ادبی. تهران: چشمه.
32. مکاریک، ایرنا ریما (1393) دانش¬نامۀ نظریه¬های ادبی معاصر. ترجمۀ مهران مهاجر و محمد نبوی. چاپ پنجم. تهران: آگه.
33. منوچهری دامغانی. ابوالنجم احمَدبن‌قوص‌بن‌احمد (1356) دیوان. به‌کوشش محمد دبیرسیاقی. چاپ چهارم. تهران: زوار.
34. مولانا، جلال‌الدین محمد بلخی (1387) غزلیات شمس تبریز. مقدمه، گزینش و تفسیر محمدرضا شفیعی‌کدکنی. 2 جلد. چاپ پنجم. تهران: سخن.
35. هروی، حسینعلی (1367) شرح غزل¬های حافظ. 4 جلد. تهران: نشر نو.
36. Ahoor, Parviz (1994) The Imaginative Pen (comprehensive dictionary of Hafez's poems). 4 Vols. Second Edition. Tehran: Asatir [In Persian]
37. Attar-e Neyshaboori, Farid al-Din Aboo Hamed Mohammad (2009) Elahinameh. Corrected by Mohammad Reza Shafiei Kadkani. Second Edition. Tehran: Sokhan [In Persian]
38. Amir Kamali, Masoumeh and Abbas Mahyar (2016) "Reflection of Cup Myths in Classical Literature". Analysis and interpretation of Persian language and literature texts (Dehkhoda). The Eighth period. No. 30. Pp: 119-136 [In Persian]
39. Anvari, Hassan (2006) The Voice of the Love Word (excerpts and descriptions of Hafez's lyrics). The Tenth Edition. Tehran: Sokhan [In Persian]
40. Bahr al-'Olumi, Hossein (1989) "Hafez's Panacea". In: Articles about Hafez's poetry and life. By the efforts of Mansoor Rastegar Fasai (S'adi and Hafez World Congress, 7th April to 2th may 1971). Fourth Edition. Tehran: Jami [In Persian]
41. Bertens, Hans (2005) Literary Theory. Trans by Mohammad Reza Abolghasemi. Tehran: Jami [In Persian]
42. Boroomand Saeid, Javad (1988) Hafez and Jam-e jam. Tehran: Pazhang [In Persian]
43. Dad, Sima (2000) Dictionary of Literary Terms. Third Edition. Tehran: Morvarid [In Persian]
44. Emami, Nasrollah and Noushin Malgard (2012) "The Myth of Jam-e jam and Islamic Mysticism". Research in Mystical Literature (Gohare Guya). The Sixth Year. No. 2. Consecutive 22. Pp: 1-22 [In Persian]
45. Farrokhi Sistani, Abo-Al- Hassan Ali Ibn Jolooq (1993) The Book of Poems. By Mohammad Dabir Siyaqi. Fourth Edition. Tehran: Zavvar [In Persian]
46. Fazayeli, Soodabeh (2007) "The world without a symbol and the spiritual death of man" (the relationship between religion, myth and symbol). Azma. No. 53. Pp: 8-11 [In Persian]
47. Ferdowsi, Abolghasem (2018) Shahnameh. By the effort of Jalal Khaleghi Motlaq. 8 Volumes. Sixth Edition. Tehran: Center of the Great Islamic Encyclopedia [In Persian]
48. Fotouhi, Mahmoud (2005) "Emotion, attitude, image". Literary Studies and Research. First Year. Nos. 1 and 2. Pp: 93-112 [In Persian]
49. Hafez, Shams -Al- din Mohammad (1999) The Book of Poems. By Mohammad Qazvini and Qasem Ghani. Seventh Edition. Tehran: Zavvar [In Persian]
50. Hamidian, Saeid (2016) Sharh-e Shogh (description and analysis of Hafez Poems). 5 vols. Fifth Edition. Tehran: Qatreh [In Persian]
51. Heravi, Hossein Ali (1989) Description of Hafez Lyrics. 4 vols. Tehran: Nashre now [In Persian]
52. Khadiv-e jam, Hossein (1984) Dictionary of Hafez Lyrics. Tehran: Nasher [In Persian]
53. Khayyam, 'Omar Ibn-e Ibrahim (2001) Khayyam's Quatrains. Edited by Mohammad Ali Forooghi and Qasim Ghani. Completed by Abd -Al- Karim Jorbozehdar. Third Edition. Tehran: Asatir [In Persian]
54. Khorramshahi, Baha -Al din (2001) Hafeznameh. 2 Vols. Eleventh Edition. Tehran: Elmi & Farhangi [In Persian]
55. Macaryc, Irena Rima (2014) Encyclopedia of Contemporary Literary Theory. Trans by Mehran Mohajer and Mohammad Nabavi. Fifth Edition. Tehran: Aghah [In Persian]
56. Manoochehri Damghani (1978) The book of Poems. By Mohammad Dabirsiyaqi. Fourth Edition. Tehran: Zavvar [In Persian]
57. Meqdadi, Bahram (2014) Encyclopedia of Literary Criticism. Tehran: Cheshmeh [In Persian]
58. Molana, Jalal -Al- din Mohammad Balkhi (2009) The Lyrics of Shams Tabriz. Introduction, selection and interpretation of Mohammad Reza Shafiei Kadkani. 2 vols. Fifth Edition. Tehran: Sokhan [In Persian]
59. Mortazavi, Manoochehr (1992) Hafez School. Third Edition. Tabriz: Sotoudeh [In Persian]
60. No'mani, Shebli (1985) She'r Al-Ajam or the History of Iranian Poets and Literature. Trans by Seyyed Mohammad Taqi Fakhr da'i Gilani. 5 Volumes (in two volumes). Second Edition. Tehran: Donyaye Ketab [In Persian]
61. Payendeh, Hossein (2018) Critical Theory. 2 vols. Tehran: Samt [In Persian]
62. Poorjavadi, Nasrollah (1988) "The 'Rendi' of Hafez" (1)". Nashr-e Danesh. No. 48. Pp: 11-26 [In Persian]
63. Rudaki (1996) The Book of Poems. Description by Manoochehr Daneshpazhooh. Tehran: Toos [In Persian]
64. Sanai Ghaznavi, Majdood Ibn-e Adam (2009) The Book of Poems. By the efforts of Mohammad Taqi Modarres Razavi. Seventh edition. Tehran: Sanaei [In Persian]
65. Soodi Bosnavi, Mohammad (1984) Description of Soodi on Hafez. Trans by Esmat Sattarzadeh. 4 vols. fourth edition. Urmia: Anzali [In Persian]
66. Shafiei Kadkani, Mohammad Reza (2019) This Alchemy of Existence. 3 Vols. Second Edition. Tehran: Sokhan [In Persian]
67. Tagqvi, Mohammad and Elham Dehghan (2009) "What is a Motif and How is it Formed?". Literary Criticism. Second Year. No. 8. Pp: 7-31 [In Persian]
68. Zarrinkoob, Abd -Al- hossein (1999) From the Alley of "Rends". Eleventh Edition. Tehran: Sokhan [In Persian]
69. Zaryab Khoei, Abbas (1996) The Mirror of the Cup. Second Edition. Tehran: Elmi [In Persian]
70. Zonnoor, Rahim (1984) In Search of Hafez. 2 vols. Tehran: Zavvar [In Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Hassan Rezaie H. A New Look at the Motif of “Jām” in Hāfez’s Diwān. Persian Language and Literature 2020; 28 (89) :131-156
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3865-fa.html

حسن رضائی حسین. نگاهی تازه به بن‌مایۀ «جام» در دیوان حافظ. زبان و ادبيات فارسی. 1399; 28 (89) :131-156

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3865-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 28، شماره 89 - ( 9-1399 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666