[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد 29، شماره 91 - ( 9-1400 ) ::
جلد 29 شماره 91 صفحات 35-7 برگشت به فهرست نسخه ها
پیمان انسان و شیطان در فاوست گوته و داستان ضحاک از شاهنامه فردوسی
سمیرا بامشکی* 1، شمسی پارسا2
1- دانشگاه فردوسی مشهد ، bameshki@um.ac.ir
2- دانشگاه آزاد اسلامی واحد سمنان
چکیده:   (4345 مشاهده)

ابرپیرنگ به آن‌دسته از پیرنگ‌هایی گفته می‌شود که در میان اقوام و فرهنگ‌های گوناگون بسیار تکرار می‌شوند. هدف این نوشتار، کشف ساختار ابرپیرنگ جهانی «پیمان انسان با شیطان» در دو روایت «ضحاک» در شاهنامه فردوسی و فاوست به روایت گوته است. ابرپیرنگ پیمان انسان با شیطان در روایات گوناگون در میان اقوام و ملل جهان تکرار شده‌ و در زمان‌ها و مکان‌های مختلف به حیات خود ادامه داده ‌است. در پژوهش حاضر، کوشش شده است با روش توصیفی-تحلیلی به دو پرسش پاسخ داده شود: نخست، ساختار و الگوی تکرارشونده حاکم بر این ابرپیرنگ چیست؛ دیگر اینکه، تفاوت¬ها و شباهت‌های روایت فردوسی و گوته در این ابرپیرنگ در بخش¬های متنوع، همچون چرایی پیمان با شیطان، انگیزه¬های پیمان، کنش‌های قهرمانان، چگونگی ظهور شیطان بر قهرمانان، و فرجام آنها چگونه است. نتایج نشان می¬دهد که ساختار این ابرپیرنگ الگویی تکرارشونده به‌این‌قرار دارد: پیمان‌بستن شیطان با افرادی با ویژگی¬های برتر، فروختن روح به شیطان، انجام‌دادن یک گونه از خویش¬کاری¬های مشابه پس از پیمان با شیطان، و فرجامی از نوع سقوط کامل یا بازگشت به رستگاری پس از تحمل پیامدهای دردناک رفتارهای نادرست. تفاوت‌های این دو روایت از یک داستان واحد، شامل انگیزه¬های پیمان‌بستن است که در فاوست بهره‌مندی تمام‌عیار از خوشی¬های مادی و دنیایی، و در داستان «ضحاک» قدرت‌طلبی است. تفاوت دیگر در کنش¬های قهرمانان پس از پیمان‌بستن است که در فاوست با شهادت دروغ و قبول مال دزدی همراه است، اما در داستان «ضحاک» با قتل و رابطه نامشروع سروکار دارد که در هردو روایت مشترک است. چگونگی ظهور شیطان بر این‌دو نیز متفاوت است. در فاوست شیطان به‌شکل سگ، اسب آبی، و سالک دانشجو ظهور می¬کند و در داستان «ضحاک» به‌شکل مردی نیک¬خواه، خوالی¬گر (آشپز) و پزشک ظاهر می¬شود. فرجام پیمان در فاوست پس از تحمل سختی¬های بسیار به رستگاری ختم می‌شود و در ضحاک به بندی‌شدن او در بن غاری می¬انجامد. برمبنای این پژوهش، می‌توان درباره احتمال تأثیرپذیری‌ گوته از فردوسی تأمل کرد. 

واژه‌های کلیدی: ابرپیرنگ، پیمان با شیطان، فاوست، گوته، ضحاک، شاهنامه فردوسی.
متن کامل [PDF 6715 kb]   (823 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
فهرست منابع
1. آيدنلو، سجاد (1388) «نکته¬هايي از روايات پايان کار ضحاک». کاوش¬نامة زبان و ادبيات فارسي. شمارة 18: 9-48.
2. آيدنلو، سجاد (1397) «بکشتي، به گشني يا به کُشتي؟ (بررسي مجدد چهاربيت بحث‌انگيز شاهنامه دربارة ضحاک)». نشرية زبان و ادب فارسي دانشگاه تبريز. سال هفتادويکم. شمارة 238: 1-26.
3. ابوت. اچ. پورتر (1397) سواد روايت. ترجمة رؤيا پورآذر و نيما م. اشرفي. تهران: اطراف.
4. اکبري‌مفاخر، آرش (1389) «هستي‌شناسي ديوان در حماسه¬هاي ملي برپاية شاهنامة فردوسي». کاوش‌نامه. سال يازدهم. شمارة 21: 61-87.
5. اکبري‌مفاخر، آرش (1398) «ضحاک». در: دانشنامة فرهنگ مردم ايران. جلد ششم. تهران: مرکز دايرةالمعارف بزرگ اسلامي، 206-212.
6. اميدسالار، محمود (1362) «ضحاک پسر مرداس يا ضحاک آدمخوار». ايران‌نامه. دورة دوم. شمارة 6: 339-328.
7. اميدسالار، محمود (1380) «بکشتي يا بگشني در شاهنامه، نکته¬اي در تصحيح متن». ايران-شناسي. سال سيزدهم. شمارة 49: 139-144.
8. انصاري، محمدعلي (1391) «تفسير آيات 55 تا 58 سورة غافر». سخنراني جلسة نوزدهم تفسير قرآن. 13 آذر.
9. بلعمي، ابوعلي محمدبن‌محمد (1353) تاريخ بلعمي. تصحيح محمدتقي بهار. به‌کوشش محمد پروين گنابادي. تهران: زوار.
10. پراپ، ولاديمير (1368) ريخت‌شناسي قصه‌هاي پريان. ترجمة فريدون بدره‌اي. تهران: توس.
11. تقوي، محمد (1389) «از کعبه تا روم (بررسي تطبيقي داستان شيخ صنعان و فاوست گوته)». پژوهش‌هاي زبان و ادبيات فارسي. سال چهل‌وششم. دورة جديد. شمارة 2 (پياپي 6): 1-28.
12. خالقي‌مطلق، جلال (1389) يادداشت¬هاي شاهنامه. تهران: مرکز دايره¬المعارف بزرگ اسلامي.
13. رحيمي، سيدمهدي، و نعمت‌الـله‌ پناهي (1386) «پيمان و پيمان‌داري در شاهنامة فردوسي». نامة پارسي. سال دوازدهم. شمارة 1و2: 57-72.
14. شجري، رضا (1382) «تحليل و بررسي عنصر آز در شاهنامه». پژوهش¬هاي ادبي. دورة اول. شمارة 1: 65-82.
15. شواليه، ژان، و آلن گربران (1384) فرهنگ نمادها. ترجمة سودابه فضايلي. تهران: جيحون.
16. طاووسي، محمود، و محسن طبسي (1385) «نگاهي به داستان ضحاک ماردوش در شاهنامة فردوسي». مطالعات ايراني. دورة پنجم. شمارة 10: 161-175.
17. فردوسي، ابوالقاسم (1386) شاهنامه. تصحيح جلال خالقي‌مطلق. جلد اول. تهران: مرکز دايره‌المعارف بزرگ اسلامي.
18. گوته، ‌يوهان ولفگانگ فون (1395) فاوست. ترجمة محمود حدادي. تهران: نيلوفر.
19. مولايي، چنگيز (1389) «تحقيقات ايران‌شناسي: بررسي روايات مربوط به ضحاک و گاو برمايه در متن‌هاي ايراني». نامة فرهنگستان. سال يازدهم. شمارة 3 (پياپي 43): 107-128.
20. نيکوبخت، الهام، و همکاران (1399) «مقايسة تطبيقي بررسي تأثير مرگ‌آگاهي بر شخصيت¬هاي صاحب قدرت در نمايشنامة کاليگولا نوشتة آلبر کامو و داستان ضحاک شاهنامه». پژوهش¬هاي ادبيات تطبيقي. شمارة 2: 23-46.
21. هاچن، ليندا (1396) نظريه‌اي درباب اقتباس. مهسا خداکرمي. تهران: مرکز.
22. يشت¬ها (بي‌تا) تفسير و تأليف ابراهيم پورداوود. بمبئي و ايران‌ليگ: انجمن زرتشتيان ايران.
23. Kermode, Frank (1979) The Genesis of Secrecy: On the Interpretation of Narrative. London: Harvard University Press.
24. Prince, Gerald (2003) Dictionary of Narratology. Lincoln & London: University of Nebraska Press.
25. Ryan, Marie-Laure (2001) Narrative as Virtual Reality: Immersion and Interactivity in Literature and Electronic Media. Baltimore: John Hopkins University Press.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Bameshki S, Parsa S. Man’s Deal with the Devil in Goethe’s “Faust” and Ferdowsi’s “Zahhak”. Persian Language and Literature 2021; 29 (91) :7-35
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4089-fa.html

بامشکی سمیرا، پارسا شمسی. پیمان انسان و شیطان در فاوست گوته و داستان ضحاک از شاهنامه فردوسی. زبان و ادبيات فارسی. 1400; 29 (91) :7-35

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4089-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 29، شماره 91 - ( 9-1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666