[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد 32، شماره 96 - ( 2-1403 ) ::
جلد 32 شماره 96 صفحات 82-63 برگشت به فهرست نسخه ها
هفت‌خوان یا هفت‌خان؟ نگاهی دوباره به املای «خوان/خان» با رویکرد زبان‌شناسی تاریخی
محمدحسن جلالیان چالشتری*
دانشگاه تبریز ، mh_jalalian@tabrizu.ac.ir
چکیده:   (18702 مشاهده)
از میان بخش‌هایی از شاهنامه که در درازای تاریخ مورد توجه بسیارِ عام و خاص واقع شده، هفت­خوان/خان­‌ها است. برخلاف املای سنّتی­‌ای که برای این مجموعۀ نبردهای پهلوانان در بیشتر دست­نویس‌­های شاهنامه و اکثر آثار فارسی به‌صورت هفت­خوان به‌کار رفته، برخی پژوهندگان معاصر با اتّکا به اینکه در این نبردها، پهلوان از هفت منزل و مرحله عبور می­کند، معتقدند که صورت صحیح این نام باید بدون واو معدوله و به‌شکل هفت­خان بوده باشد. برخی نیز با این دستاویز که اسفندیار پس از هر نبرد به بزم نشسته، جزء دوم این واژه (خوان) را سماط و نطع دانسته‌­اند. این نظر اخیر به‌درستی نقد و رد شده، اما نظر نخست مورد تأیید عموم پژوهشگران واقع شده است. در این نوشتار، پس از سنجش میزان صحت ادلّۀ این نظر و با رویکرد زبان‌شناسی تاریخی، نظری متفاوت، اما سازگار با محتوای درونی این سلسله ­نبردها، ارائه خواهد شد. در این برداشت با اصیل دانستن صورت هفت­خوان و ارائۀ اشتقاقی جدید برای خوان، معنای «نبرد و ستیز» برای این واژه پیشنهاد شده است.
واژه‌های کلیدی: شاهنامه، خوان، خان، نبرد، منزل، زبان‌شناسی تاریخی
متن کامل [PDF 643 kb]   (225 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: سایر
فهرست منابع
1. آیدنلو، سجاد (1388). هفت¬خان پهلوان. نشریۀ دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان. شمارۀ 26: 1-28.
2. ابوالقاسمی، محسن (1375). دستور تاریخی زبان فارسی. تهران: سمت.
3. اثیرالدّین اخسیکتی (1337). دیوان. تصحیح و مقابله رکن¬الدین همایون¬فرخ. تهران: کتاب‌فروشی رودکی.
4. اسدی طوسی، ابومنصورعلی¬بن‌احمد (1319). لغت فُرس. تصحیح عباس اقبال. تهران: چاپخانۀ مجلس.
5. امیدسالار، محمود (1376). در دفاع از فردوسی. نامۀ فرهنگستان. ترجمۀ ابوالفضل خطیبی. شمارۀ 12: 120-140.
6. امیدسالار، محمود (1377). هفت¬خان رستم، نکاتی دربارۀ منابع و شعر فردوسی. ایران¬شناسی. شمارۀ 3: 540-547.
7. امیدسالار، محمود (1395). هفت¬خان رستم و منطق روایت حماسی در شاهنامه. پاژ. شمارۀ 22: 16-48.
8. انوری، اوحدالدین (1364). دیوان. تصحیح سعید نفیسی. تهران: سکه و پیروز.
9. انوری، حسن (1381). فرهنگ بزرگ سخن. تهران: سخن.
10. بنداری، الفتح‌بن‌علی (1932). الشاهنامه. تصحیح عبدالوهاب عزام. قاهره: دارالکتب المصریه.
11. جامی، عبدالرحمان (1337). هفت اورنگ. تصحیح مرتضی مدرس گیلانی. تهران: کتاب‌فروشی سعدی.
12. جمال¬الدین عبدالرزاق (بی¬تا). دیوان. تصحیح حسن وحید دستگردی. تهران: چاپخانۀ ارمغان.
13. حافظ، شمس¬الدین‌محمد (1362). دیوان. تصحیح پرویز ناتل خانلری. دو جلد. تهران: خوارزمی.
14. حسن¬دوست، محمد (1395). فرهنگ ریشه¬شناختی زبان فارسی. 5 جلد. تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
15. خاقانی، افضل¬الدین ابراهیم (2537). دیوان. تصحیح علی عبدالرسولی. تهران: چاپخانۀ مروی.
16. خالقی¬‌مطلق، جلال (1389). یادداشت¬های شاهنامه. 3 جلد. تهران: دايره‌المعارف بزرگ اسلامی.
17. خالقی¬‌مطلق، جلال (1395). هفتخان رستم. دانشنامۀ زبان و ادب فارسی. جلد 6: 777-780.
18. خواجوی کرمانی (1369). دیوان. تصحیح احمد سهیلی خوانساری. تهران: پاژنگ.
19. سرامی، قدمعلی؛ منصوری، سیما (1390). هفت زینۀ مهری در هفت‌خوان بیژن. ادبیات عرفانی و اسطوره¬شناختی. شمارۀ 23: 59-100.
20. سرکاراتی، بهمن (1385). رستم (یک شخصیت تاریخی یا اسطوره¬ای؟). سایه¬های شکار¬شده: 27-50.
21. سلطان ولد، محمد (1376). ولدنامه. تصحیح جلال¬الدین همایی. تهران: نما.
22. سنایی، مجدودبن‌آدم (1329). حدیقه‌الحقیقه و شریعه‌الطریقه. تصحیح مدرس رضوی. تهران: چاپخانۀ سپهر.
23. سنایی، مجدودبن‌آدم (1362). دیوان. تصحیح مدرس رضوی. تهران: سنایی.
24. صائب تبریزی (1364-1370). دیوان. تصحیح محمد قهرمان. 6 جلد. تهران: علمی و فرهنگی.
25. صادقی، علی¬اشرف (1380). تبدیل آن و آم به اون و اوم در فارسی گفتاری و سابقۀ تاریخی آن. مسائل تاریخی زبان فارسی: 77-101.
26. عراقی، فخرالدین ابراهیم (1375). کلیات. تصحیح سعید نفیسی. چاپ هشتم. تهران: سنايی.
27. عنصری بلخی (1363). دیوان. تصحیح سیدمحمد دبیرسیاقی. تهران: سنايی.
28. فردوسی، ابوالقاسم (1386). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی ‌مطلق. هشت جلد. تهران: دایره‌المعارف بزرگ اسلامی.
29. فردوسی، ابوالقاسم (1393). شاهنامه. تصحیح جلال خالقی¬‌مطلق. 2 جلد. تهران: سخن.
30. قریب، بدرالزمان (1383). فرهنگ سغدی. چاپ دوم. تهران: فرهنگان.
31. کزازی، میرجلال¬الدین (1390). نامۀ باستان. ویرایش و گزارش شاهنامة فردوسی. 9 جلد. تهران: سمت.
32. کمال¬الدین اسماعیل (1348). دیوان. تصحیح حسین بحرالعلومی. تهران: کتابفروشی دهخدا.
33. گردیزی، ابوسعید عبدالحی (1363). زین¬الاخبار. تصحیح عبدالحی حبیبی. تهران: بنیاد فرهنگ ایران.
34. مجیر بیلقانی (1358). دیوان. تصحیح محمد آبادی. تبریز: تاریخ و فرهنگ ایران.
35. محجوب، محمدجعفر (1371). آفرین فردوسی. تهران: مروارید.
36. مسعود سعدسلمان (1339). دیوان. تصحیح رشید یاسمی. تهران: پیروز.
37. مولوی، جلال¬الدین محمد (1375). کلیات دیوان شمس. تصحیح بدیع¬الزمان فروزانفر. 2 جلد. تهران: راد.
38. مولوی، جلال¬الدین محمد (1935). مثنوی معنوی. تصحیح رینولد نیکلسون. لیدن: بریل.
39. میبدی، ابوالفضل رشیدالدین (1382). کشف¬الاسرار و عده‌¬الابرار. تصحیح علی¬اصغر حکمت. دورۀ 10 جلدی. تهران: امیرکبیر.
40. نظامی گنجوی (1315). هفت‌پیکر. تصحیح حسن وحید دستگردی. تهران: ارمغان.
41. یاحقی، محمدجعفر و همکاران (1372-1376). فرهنگنامۀ قرآنی. مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی.
42. Al-Thaʿâlibi, Abu Mansur (1900). Histoire des Rois et des Perses. ed. H. Zotenberg. Paris: Imperiale Nationale.
43. Bartholomae, Christian (1904). Altiranisches Wörterbuch, Strassburg: Verlag von Karl J. Trübner.
44. Cheung, Johny (2007). Etymological Dictionary of the Iranian Verb. Leiden-Boston: Brill.
45. Davidson, Olga M. (1994). Poet and Hero in the Persian Book of Kings. Ithaca-London: Cornell University Press.
46. Davidson, Olga M. (2002). https://www.iranicaonline.org/articles/haft-kan. Last Updated: March 1, 2012.
47. Henning, Walter B. (1952). A Farewell to the Khagan of Aq-Aqatārān, BSOAS: 501-522. [DOI:10.1017/S0041977X00088480]
48. Mayrhofer, Manfred (1963). Kurzgefaβte etymologisches Wörterbuch des Altindischen. Heidelberg: Carl Winter. Universitätsverlag.
49. Sims-Williams, Nicholas; Durkin-Meisterernst, Desmond (2012). Dictionary of Manichaean Sogdian and Bactrian. Turnhout: Brepols.
50. Wackernagel, Jackob & Albert Debrunner (1954). Altindische Grammatik, Die Nominalsuffixe. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
51. Abolghāsemi, Mohsen (1996). Historical Grammar of the Persian Language. Tehrān: SAMT. [In Persian]
52. Anvari, Hasan (2002) The Great Dictionary of Sokhan. Tehrān: Sokhan. [In Persian]
53. Anvari, Owhad al-Din (1985). Divān. ed. Saʾid Nafisi. Tehrān: Sekkeh & Piruz. [In Persian]
54. Asadi Tusi, Abu-Mansur Ali ibn Ahmad (1940). Loghat-e Fors (Persian Lexemes). ed. Abbās Eghbāl. Tehrān: Majles. [In Persian]
55. Asir al-Din Akhsikati (1958). Divān. ed. Rokn al-Din Homāyun-Farrokh. Tehrān: Rudaki Library. [In Persian]
56. Aydenlu, Sajjād (2009). Hero's Haft-Khān. Journal of Faculty of Literature and Human Sciences of Shahid Bāhonar University of Kerman. No. 26: 1-28. [In Persian]
57. Bondāri, Al-Fath ibn Ali (1932). Al-Shāhnāme. ed. Abd al-Wahhāb ʾEzām. Cairo: The Egyptian Book House. [In Arabic]
58. Erāghi, Fakhr al-Din Ebrāhim (1996). Collected Verses. ed. Saʾid Nafisi. 8th d. Tehrān: Sanānyi. [In Persian]
59. Ferdowsi, Abolghāsem (2007). Shāhnāme, ed. Jalāl Khāleghi Motlagh, 8 vols. Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia. [In Persian]
60. Ferdowsi, Abolghāsem (2014). Shāhnāme, ed. Jalāl Khāleghi Motlagh, 2 vols. Tehran: Sokhan. [In Persian]
61. Gardizi, Abu Saʾid Abd al-Hayy (1984). Zayn al-Akhbār. ed. Abd al-Hayy Habibi. Tehrān: Bonyād-e Farhang. [In Persian]
62. Gharib, Badr al-Zamān (2004). Sogdian Dictionary. 2nd ed. Tehrān: Farhangān. [In Persian]
63. Hafez, Shams al-Din Mohammad (1983). Divān. ed. Parviz Nātel Khānlari. 2 vols. Tehran: Khārazmi. [In Persian]
64. Hasan-Dust, Mohammad (2016). An Etymological Dictionary of Persian Language. 5 vols. Tehran: Academy of Persian Language and Literature. [In Persian]
65. Jamāl al-Din Abd al-Razzāq (n. d.). Divān. ed. Hasan Vahid Dastgerdi. Tehran: Armaghān. [In Persian]
66. Jāmi, Abd al-Rahmān (1958). Haft Owrang. ed. Mortazā Modarres Gilāni. Tehran: Saʾdi Bookstore. [In Persian]
67. Kamāl al-Din Esmāʾil (1969). Divān. ed. Hossein Bahr al-Olumi. Tehran: Dehkhodā. [In Persian]
68. Kazzāzi, Mir Jalāl al-Din (2011). Nāmeya Bāstān, (Archaic Scripture, Editinon and exegesis of Ferdowsi's Shahnameh). 9 vols. Tehran: SAMT. [In Persian]
69. Khāghāni, Afzal al-Din Ebrāhim (1958). Divān. ed. Ali Abd al-Rasuli. Tehran: Marvi. [In Persian]
70. Khājuye Kermāni (1990). Divān. ed. Ahmad Soheyli Khānsāri. Tehran: Pāzhang. [In Persian]
71. Khāleghi Motlagh, Jalāl (2006). Rostam's Haft-Khān. Encyclopedia of Persian language and Literature. vol.6. 777-780. [In Persian]
72. Khāleghi Motlagh, Jalāl (2010). Shahnameh Notes. 3 vols. Tehran: Center for the Great Islamic Encyclopedia. [In Persian]
73. Mahjur, Mohammad Jaʾfar (1992). Āfarin-e Ferdowsi (Praise of Ferdowsi). Tehran: Morvārid. [In Persian]
74. Masʾud Saʾd Salmān (1960). Divān. ed. Rashid Yāsemi. Tehran: Piruz. [In Persian]
75. Meybodi, Ab al-Fazl Rashid al-Din (2003). Kashf al-Asrār va Oddat al-Abrār. Ed. Ali Asghar Hekmat. 10 vols. Tehran: Amir Kabir. [In Persian]
76. Mojir Baylaghāni (1979). Divān. ed. Mohammad Ābādi. Tabriz: Institute of History and Culture of Iran. [In Persian]
77. Mowlavi, Jalāl al-Din Mohammad (1935). Masnavi-e Maʾnavi. ed. Reynold Nicholson. Leiden: Brill. [In Persian]
78. Mowlavi, Jalāl al-Din Mohammad (1996). Kolliyyāt-e Divān-e Shams. Ed. Badiʾ al-Zamān Foruzānfar. 2 vols. Tehran: Rād. [In Persian]
79. Nezāmi Ganjavi (1936). Haft Peykar (Seven Figures). ed. Hasan Vahid Dastgerdi. Tehran: Armaghān. [In Persian]
80. Omidsālār, Mahmud (1997). In Defense of Ferdowsi. Nāmeye Farhangestān. tr. A. Khatibi. no. 12: 120-140. [In Persian]
81. Omidsālār, Mahmud (1997). Seven Khan-s of Rostam, Some Points about Ferdowsi's Poetry and Sourses. Irān-shenāsi. no. 3: 540-547. [In Persian]
82. Omidsālār, Mahmud (2016). Seven Khan-s of Rostam and the Logic of Epic Narration in Shahnameh. Pāzh. no. 22: 16-48. [In Persian]
83. Onsori Balkhi (1984). Divān. ed. Mohammad Dabir-Siyāghi. Tehran: Sanānyi. [In Persian]
84. Sādeghi, Ali Ashraf (2001). The Conversion of ān and ām to un and um in Spoken Persian and its Historical Background. Historical Problems of Persian Language: 77-101. [In Persian]
85. Sāʾeb Tabrizi (1985-1991). Divān. ed. Mohammad Ghahramān. 6 vols. Elmi-Farhangi. [In Persian]
86. Sanāʾi Majdud ibn Ādam (1950). Divān. ed. Modarres Razavi. Tehran: Sanāʾi. [In Persian]
87. Sanāʾi Majdud ibn Ādam (1950). Hadighat al-Haghighah va Shariʾat al- Tarighat. ed. Modarres Razavi. Tehran: Sepehr. [In Persian]
88. Sarāmi, Ghadam-Ali & Simā Mansuri (2011). Haft-Khāne Bijan: A Mithraic Spiritual Journey. Mytho-Mystic Literature. no. 23: 59-100. [In Persian]
89. Sarkārāti, Bahman (2006). Rostam (A Historical or Mythological Figure). Hunted Shadows. 27-50. [In Persian]
90. Soltān Valad, Mohammad (1997). ¬Valad-Nāme. ed. Jalāl al-Din Homāyi. Tehran: Nemā. [In Persian]
91. Yāhaghghi, Mohammad Jaʾfar et al. (1993-1997). Qoran Dictionary, Mashhad: Islamic Research Foundation of Āstān-e Qods-e Razavi. [In Persian]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Jalāliān Chāleshtari M H. Haft-Xwân or Haft-Xân? A new look at the spelling of “xwân/xân” using a historical linguistics approach. Persian Language and Literature 2024; 32 (96) :63-82
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4314-fa.html

جلالیان چالشتری محمدحسن. هفت‌خوان یا هفت‌خان؟ نگاهی دوباره به املای «خوان/خان» با رویکرد زبان‌شناسی تاریخی. زبان و ادبيات فارسی. 1403; 32 (96) :63-82

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4314-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 32، شماره 96 - ( 2-1403 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666