1- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران 2- دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، اردبیل، ایران ، m.farahmand2025@iau.ac.ir 3- دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
چکیده: (1416 مشاهده)
رومن یاکوبسن تفاوت نقش‌های زبانی را حاصل برجستگی برخی از عناصر ارتباطی (فرستنده، گیرنده، پیام، موضوع، مجرای ارتباطی و رمزگان) دانسته و معتقد است هر پیام نقش‌های زبانی متعددی دارد که معمولاً یکی از آنها برجسته‌تر است. در متون ادبی، به‌دلیل پیچیدگی متن، تعدد لایه‌ها و سیّال‌بودن نشانه‌ها، هنرسازه‌ها علاوه‌بر ایجاد یا تقویت نقش ادبی و ارتقای فرمی متن، با دیگر نقش‌های زبانی نیز در تعامل‌اند و درصورت استفاده هوشمندانه، سبب تناسب و تطابق صورت و معنای متن می‌شوند. در پژوهش حاضر، به‌روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، نقش هنرسازه‌های بدیعی در تعامل صورت و معنای منطق‌الطیر عطار تحلیل شده است. یافته‌ها نشان داد که عطار با آگاهی از کارکردهای گوناگون زبان، بین هنرسازه‌های بدیعی و محتوای اخلاقی‌ـ‌عرفانی منطق‌الطیر تناسب و تعادل برقرار و هنرسازه‌ها را براساس جوهره و کارکرد ادبی‌شان، برای بیان مفاهیم خاصی استفاده کرده است؛ مثلا،ً «حسن تعلیل» را برای تبیین مسائل تعلیمی و عرفانی، «مراعات نظیر» را برای ایجاد وحدت موضوعی و انسجام متنی و «متناقض‌نمایی» را برای تصویرگری ماهیت متناقض تجربه‌های عرفانی و کشمکش‌های درونی و برونی عارف به‌کار برده است. کاربست هنرسازه‌ها به فراخور موضوع و محتوای حکایات منطق‌الطیر، زیبایی، تأثیرگذاری عمیق و تعامل و تطابق صورت و معنا را پدید آورده است.
Jahânshâhi F, Farahmand M, Dânesh E, Jalâlat F. The Role of Rhetorical Devices in the Interaction of Form and Meaning in Attar's Mantiq-ut-tayr Based on Jakobson’s Theory of Communication. Persian Language and Literature 2025; 33 (98) :131-164 URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4451-fa.html
جهانشاهی فرح، فرهمند محمد، دانش ابراهیم، جلالت فرامرز. نقش هنرسازه‌های بدیعی در تعامل صورت و معنای منطق‌الطیر
با کاربست نظریه ارتباطی یاکوبسن. زبان و ادبيات فارسی. 1404; 33 (98) :131-164
صاحب امتیاز و ناشر
