دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )
جلد 10 شماره 1 صفحات 174-157 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Azizi G, Negah S, Farid Mojtahedi N, Shojaie Y. Detection of the new dust source for the north of the Iran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (1) :157-174
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3275-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3275-fa.html
عزیزی قاسم، نگاه سمانه، فریدمجتهدی نیما، شجاعی یوسف. آشکارسازی کانون‌های جدید گردوخاک گسترش‌یافته در شمال ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (1) :157-174
قاسم عزیزی 
1، سمانه نگاه2 ، نیما فریدمجتهدی2 ، یوسف شجاعی3
1، سمانه نگاه2 ، نیما فریدمجتهدی2 ، یوسف شجاعی3
1- دانشگاه تهران ، ghazizi@ut.ac.ir
2- هواشناسی مرکز تحقیقات هواشناسی گیلان
3- مرکز تحقیقات هواشناسی گیلان
2- هواشناسی مرکز تحقیقات هواشناسی گیلان
3- مرکز تحقیقات هواشناسی گیلان
چکیده: (2191 مشاهده)
فرایند مستمر و رو به گسترش گرمایش جهانی به‌ویژه در منطقه آسیا، شرایط را برای افزایش خشکی و گسترش پدیده بیابان‌زایی فراهم کرده است. بسیاری از بیابان‌هایی که تا چندی پیش در تعادل اکولوژیک، شرایط حفاظت خاک را داشتند، امروزه به‌عنوان کانون‌های تازه‌ای از ایجاد مخاطره گردوخاک گسترش‌یافته تبدیل شده‌اند. نمونه‌های متعددی در ایران با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص‌اش، در میان برخی از بیابان‌های مهم دنیا، اتفاق افتاده است. ناهنجاری دمایی 8 درجه‌ای در زمستان سال گذشته در حوضه آبخیر دریای کاسپین، کانون‌های گردوخاک جدیدی برای سواحل جنوبی این دریا فراهم کرده است. در تاریخ 30 الی 31 اردیبهشت 1400، گردوخاکی کم‌سابقه از لحاظ وسعت منطقه درگیر و همچنین غلظت، در ایستگاه‌های هواشناسی استان گیلان به ثبت رسید. اجرای مدل‌های پسگرد شیمیایی جو HYSPLIT نشان از گسیل گردوخاک از منطقه شمال‌غربی دریای کاسپین برای اولین‌بار به سواحل جنوبی دریای کاسپین (استان گیلان) با چنین شدتی دارد. کانون و منشاء این گردخاک بیابان راین در شمال‌غربی دریای کاسپین شناسایی شد. گرمایش مستمر و کم‌سابقه در منطقه و همراهی با جریان‌های قوی شمالی-جنوبی شرایط را برای گسیل این گردوخاک فراهم کرد. به‌دلیل منشاء گردوخاک گسیل‌شده و همچنین وضعیت جغرافیایی و توپوگرافیکی حوضه دریای کاسپین، تراز این گردوخاک از سطح زمین تا ارتفاع کمتر از 1500 متر ارزیابی شد. تحلیل شرایط همدید با استفاده از داده‌های بازتحلیل NCEP/NCAR با تفکیک مکانی 1 درجه، بیانگر استقرار توده هوای پرفشار با مرکز 1018 هکتوپاسکال روی بخش‌های شمال‌غربی دریای کاسپین و نفوذ زبانه پرفشار تا سواحل جنوبی دریای کاسپین است. با‌توجه‌به گرادیان مناسب فشاری و افزایش سرعت باد، چشمه‌های مولد گردوخاک روی مناطق بیابانی راین شکل گرفته و با حاکمیت جریان‌های شمالی (جنوب سو) توده گردوخاک به سمت استان گیلان گسیل می‌یابد.
فهرست منابع
1. اداره کل محیط زیست گیلان. داده‌های ساعتی ایستگاه آلودگی‌سنجی منجیل. تاریخ 28 اردیبهشت الی 5 خرداد 1400.
2. اداره کل هواشناسی گیلان. داده‌های ساعتی ایستگاه همدید استان گیلان. تاریخ 28 اردیبهشت الی 5 خرداد 1400.
3. اسعدی اسکوئی، ابراهیم؛ نگاه، سمانه، فریدمجتهدی، نیما.1392. سازوکار نفوذ و گسترش غبار به کرانه جنوب‌غربی دریای کاسپین، دومین کنفرانس گیاه، آب، خاک و هوا، دانشگاه شهید باهنر کرمان، ارائه سخنرانی.
4. تصاویر سنجنده مادیس ماهواره‌های ترا و آکوا از وب گاه:
5. http://rapidfire.sci.gsfc.nasa.gov.subsets
6. تصاویر ماهواره لندست از وبگاه
7. http://landsat.visibleearth.nasa.gov
8. داده‌های ساعتی جوی از مرکز ملی پیش‌بینی محیطی آمریکا NCEP/NCAR
9. www.cdc.noaa.gov/cdc/data.ncep.reanalysis.pressure.html
10. رفیعی مجومرد، زهره؛ یزدانی، محمدرضا، رحیمی، محمد. 1395. تحلیل روند روزهای همراه با گردوغبار در ایران، خشک بوم. دوره 6، شماره 2: 11-23.
11. عابد، حسین؛ فریدمجتهدی، نیما، نگاه، سمانه، شجاعی، یوسف. 1397. پدیده بی‌سابقه گردوخاک گسترش‌یافته به استان گیلان 8 الی 24 شهریور 1397 و چشم‌انداز آینده جنوب دریای خزر. همایش ملی پدافند غیرعامل مردم محور.
12. عراقی‌نژاد، شهاب؛ انصاری قوجقار، محمد، پورغلام آمیجی، مسعود، لیاقت، عبدالمجید، بذرافشان، جواد. 1397. تأثیر نوسانات اقلیمی بر فراوانی طوفان‌های گردوغبار در ایران. نشریه مهندسی اکوسیستم بیابان،. دوره 7. شماره 21: 13-32.
13. فریدمجتهدی، نیما؛ عابد، حسین، نگاه، سمانه، مومن‌پور، فروغ، هادی‌نژاد، شبنم، اوجی، روح‌الله،1396، آب‌وهوای گیلان، چاپ اول، نشر فرهنگ ایلیا، رشت.
14. فریدمجتهدی،نیما؛ نگاه، سمانه، عابد، حسین. 1397. آب‌وهوای گیلان، دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان. چاپ اول، نشر فرهنگ ایلیا، رشت.
15. مرکز مطالعات اقیانوس، زمین و جو
16. www.wxmaps.org
17. نگاه، سمانه و فریدمجتهدی، نیما، 1400، گیلان، سبزِ خاکی، روزنامه گیلان امروز، سال بیست‌و‌چهارم، شماره 5757.
18. نگاه، سمانه؛ غفاریان، سمانه، فریدمجتهدی، نیما، عابد، حسین. 1394، شبیه‌سازی گردوغبار گسیل شده از صحرای ترکمنستان به کرانه‌های جنوبی دریای خزر (مطالعه موردی 19 و 20 سپتامبر 2014)، نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، شماره 38: 164-141.
19. نگاه، سمانه؛ فریدمجتهدی، نیما، عابد، حسین. 1398. پیامدهای تغییر آب‌وهوا در منطقه آسیای میانه و اثر آن بر محیط‌زیست کرانه جنوبی دریای کاسپین، ششمین کنغرانس منطقه‌ای تغییر اقلیم، تهران.
20. نگاه، سمانه؛ مشکواتی، امیرحسین، حجام، سهراب، کمالی، غلامعلی، فریدمجتهدی، نیما، عابد، حسین. 1394. واکاوی ارتباط تغییرات غلظت هواویزه‌های جوی با فراسنج‌های هواشناسی در شرایط گسیل مخاطره گردوغبار به استان گیلان، کنفرانس ملی هواشناسی ایران، دانشگاه یزد.
21. وبگاه سازمان زمین‌شناسی ایالات متحده آمریکا
22. https://www.usgs.gov/
23. وبگاه سازمان فضایی آمریکا، ناسا، موسسه مطالعات فضایی گدارد (GISS)
24. https://data.giss.nasa.gov/gistemp/maps/
25. ESCAP, 2021. Sand and Dust Storms Risk Assessment in Asia and the Pacific. Asian and Pacific Centre for the Development of Disaster Information Management.
26. https://en.wikipedia.org/wiki/Ryn_Desert
27. https://maps-russia.com/russia-vegetation-map
28. Warner, Thomas T. 2004. Desert Meteorology. Cambridge University Press.
29. WMO, 2021. WMO Atlas of Mortality and Economic Losses from Weather. Climate and Water Extremes (1970 – 2019). World Meteorological Organization(WMO).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
