دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )                   جلد 10 شماره 1 صفحات 40-23 | برگشت به فهرست نسخه ها


XML English Abstract Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Hosseinzadeh M M, Salehipor Milani A R, Rezaian Zarandini F. The zoning of flood risk potential in the Nekarod Cachment, Neka- Mazandaran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (1) :23-40
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3352-fa.html
حسین زاده محمد مهدی، صالحی پور میلانی علیرضا، رضائیان زرندینی فاطمه. پهنه بندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب در حوضه نکارود، نکا- مازندران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (1) :23-40

URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3352-fa.html


1- دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی ، m_hoseinzadeh@sbu.ac.ir
2- دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی
چکیده:   (2406 مشاهده)
سیل به ­عنوان یکی از مخرب­ترین و مهم­ترین بلایای طبیعی می­باشد که براساس آمارهای سالیانه خسارات زیاد جانی و مالی را به خود اختصاص می­دهد. یکی از اقدامات کلیدی، شناخت مناطق دارای پتانسیل وقوع سیلاب می­باشد. در این پژوهش احتمال وقوع سیلاب رودخانه نکارود واقع در استان مازندران با استفاده از تحلیل تصمیم­­ گیری چند معیاره (MCDA) مطالعه شده­ است. باتوجه به روش، از 4 معیار اصلی شامل ارتفاع، شیب، فاصله از رودخانه و کاربری اراضی در این پژوهش استفاده شده ­است. پس از آماده­ سازی معیارها، هرمعیار به صورت نزولی در 9 کلاس ارزش­ گذاری و  با توجه به تاثیر هر معیار در احتمال وقوع سیلاب طبقه­ بندی شدند. سپس شاخص وزن نرمال­ شده (NWI) محاسبه شد و نقشه نهایی پهنه­ بندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب با تلفیق معیارها به روش وزن­دهی خطی (WLC) در 5 طبقه تهیه گردیده­ است. نتایج بدست آمده، نشان می­دهد که، حدود 982.58 کیلومتر مربع (51.42 درصد) از دو طرف رودخانه نکارود دارای پتانسیل احتمال خطر زیاد و خیلی­زیاد وقوع سیلاب است. قسمت ورودی شهر نکا و محدوده­ هایی که دارای کاربری مسکونی و زراعی هستند، به دلیل تراکم بالای شبکه آبراهه و همینطور شب 6 تا 10 درجه  دارای بیشترین میزان خطر می­باشند. نتایج حاصل از این پژوهش نشان­ می­دهد که تحلیل تصمیم­­ گیری چند معیاره ، روشی سریع و کم هزینه برای استفاده در تهیه نقشه­ های پهنه ­بندی احتمال وقوع سیلاب در حوضه ­های فاقد اطلاعات هیدرومتری می­باشند.
 
متن کامل [PDF 1329 kb]   (1063 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1401/10/2 | پذیرش: 1402/2/15 | انتشار: 1402/7/12

فهرست منابع
1. ابراهیمیان قاجاری، یاسر و محمد براری سیاوشکلایی. 1397. پهنه‌بندی پتانسیل تولید رواناب با استفاده از مدل GIS-MCDA فازی (مطالعه موردی: حوضه آبریز تجن). نشریه علمی-پژوهشی علوم و فنون نقشه‌برداری، 9 (1): 14-2. احمدی ایلخچی، عباس؛ محمدعلی حاج عباسی و احمد جلالیان. 1381. اثر تغییر کاربری زمین های مرتعی به دیم کاری بر تولید رواناب، هدر رفت و کیفیت خاک در منطقه دوراهان، چهارمحال و بختیاری. نشریه علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی، 6 (4): 121-10 اسفندیاری درآباد، فریبا؛ صدیقه لایقی، رئوف مصطفی زاده و خدیجه حاجی. 1400. پهنه‌بندی پتانسیل خطر وقوع سیلاب‌ حوضه آبخیز قطورچای با روش‌های تصمیم‌گیری چندمعیاره ANP و WLC . تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، 8 (2): 135-150. امیری، مهدیس؛ حمیدرضا پورقاسمی و علیرضا عرب‌عامری. 1397. اولویت‌بندی سیل‌خیزی زیرحوزه‌های آبخیز مهارلو در استان فارس با استفاده از پارامترهای مورفومتریک و مدل تصمیم‌گیری ویکور. اکوهیدرولوژی، 5 (3): 813-827. پناهی، رویا؛ محمدمهدی حسین‌زاده و سمیه خالقی. پهنه‌بندی احتمال خطر سیلاب در اراضی حاشیه رودخانه گاماسیاب در محدوده شهر صحنه تا شهر بیستون-استان کرمانشاه. مجله علمی پژوهشی مخاطرات محیط طبیعی، 26: 66-53. ثقفی، مهدی و محمد حسین رضایی مقدم. 1391. ارزیابی کاربرد روش ژئومورفولوژی جهت طبقه بندی ریسک مخاطرات سیل با استفاده از منطق فازی (مطالعه موردی: حوضه آبریز اوجان‌چای) پژوهش های فرسایش محیطی، 2 (1): 13-28. حجازی، اسدالله؛ صغری اندریانی، فرهاد الماس پور و ابوالفضل مختاری اصل. 1394. استفاده از تکنیک‌های تصمیم‌گیری‌ چندمعیاره و ‌سنجش از دور در محیط GIS برای بررسی مناطق حساس به وقوع سیلاب درحوضه لیقوان چای. هیدروژئومورفولوژی، 2 (3): 61-80. حسن زاده نفوتی، محمد و حبیب الله خواجه بافقی. 1395. پهنه بندی خطر سیلاب با استفاده از سیستم تصمیم گیری چندمعیاره (مطالعه موردی: حوزه آبخیز شیطور بافق). پ‍‍ژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، ۷ (۱۴) :۲۹-۳۷. حمیدی، نعمت اله؛ مهدی وفاخواه و اکبر نجفی. 1395. تهیه نقشه خطرپذیری سیلاب در حوزه آبخیز شهری نور با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی و منطق فازی. پژوهشنامه مدیریت حوزه آبخیز، 14: 19-11. رستمی، سعید؛ بابک شاهی نژاد، حجت اله یونسی، حسن ترابی پوده و رضا دهقانی. 1400. تحلیل مدلهای هوش مصنوعی هیبریدی نوین در برآورد دبی سیلابی:مطالعه موردی: حوضه آبریز کشکان. هیدروژئومورفولوژی، 29: 201-187. رضوی زاده، سمانه و کاکا شاهدی. اولویت بندی سیلخیزی زیرحوضه‌های حوزه آبخیز طالقان با استفاده از تلفیق AHP و تاپسیس. اکوسیستم های طبیعی ایران، 7 (4): 33-46. سلیمانی، کریم و محمود حبیب‌ نژاد روشن. 1381. مقاله نقش عوامل هیدرواقلبم در وقوع سیل حوضه نکارود. مجله منابع طبیعی ایران، 55 (1) : 23-35. ضیائی، خدایار؛ اباذر اسمعلی، رئوف مصطفی‌زاده و محمد گلشن. 1400. ارزیابی سناریوهای بهینه‌ تغییر کاربری اراضی و تأثیر آن بر واکنش هیدرولوژیک جریان در حوضه آبریز اهل ایمان. هیدروژئومورفولوژی، 27: 138-123. غلامی، محمد و مهدی احمدی. 1398. ریز پهنه بندی خطر سیلاب در شهر لامِرد با استفاده از AHP، GIS و منطق فازی. مخاطرات محیط طبیعی، 20: 114-101. کارآموز، محمد و مهکامه طاهری. 1397. ارائه‌ی راه‌کارهای مدیریتی در مقابله با مخاطرات هم‌زمان سیلاب‌های ساحلی و درون شهری. تحقیقات منابع آب ایران، 14 (5): 71-84. وهابی، جلیل. 1385 .پهنه بندی خطر سیل با استفاده از مدلهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی(مطالعه موردی طالقان رود). پژوهش و سازندگی در منابع طبیعی، 71: 40-33. Falah, F.; O. Rahmati, M. Rostami, E. Ahmadisharaf, I. N. Daliakopoulos and H. R. Pourghasemi. 2019. Artificial neural networks for flood susceptibility mapping in data-scarce urban areas. Spatial Modeling in GIS and R for Earth and Environmental Sciences, 14: 323-336. DOI: [DOI:10.1016/B978-0-12-815226-3.00014-4]
2. Fernández, D. S. and M. A. Lutz. 2010. Urban flood hazard zoning in Tucumán Province, Argentina, using GIS and multicriteria decision analysis. Engineering Geology, 111(1-4): 90-98. Hajkowicz, S. and K. Collins. 2007. A review of multiple criteria analysis for water resource planning and management. Water resources management, 21(9): 1553-1566. https://doi.org/10.1007/s11269-006-9112-5 Hudson, P. G. M. B.; W. J. W. Botzen, H. Kreibich, P. Bubeck, and J. C. J. H. Aerts. 2014. Evaluating the effectiveness of flood damage mitigation measures by the application of propensity score matching. Natural Hazards and Earth System Sciences, 14(7): 1731-1747. https://doi.org/10.5194/nhess-14-1731-2014 Li, K.; S. Wu, E. Dai, and Z. Xu. 2012. Flood loss analysis and quantitative risk assessment in China. Natural hazards, 63(2): 737-760. https://doi.org/10.1007/s11069-012-0180-y Lyu, H. M.; S. L. Shen, A. Zhou, and J. Yang. 2019. Perspectives for flood risk assessment and management for mega-city metro system. Tunneling and Underground Space Technology, 84: 31-44. https://doi.org/10.1016/j.tust.2018.10.019 Malczewski, J. 2004. GIS-based land-use suitability analysis: a critical overview. Progress in planning, 62(1): 3-65. https://doi.org/10.1016/j.progress.2003.09.002 Mishra, K. and R. Sinha. 2020. Flood risk assessment in the Kosi megafan using multi-criteria decision analysis: A hydro-geomorphic approach. Geomorphology, 350: 1-19. https://doi.org/10.1016/j.geomorph.2019.106861 Mostafazadeh, R.; A. Sadoddin, A. Bahremand, V.B. Sheikh, A. Zare Garizi. 2017. Scenario analysis of flood control structures using a multi-criteria decision-making technique in Northeast Iran. Natural Hazards, 87: 1827-1846. https://doi.org/10.1007/s11069-017-2851-1 Ogato, G. S.; A. Bantider, K. Abebe, and D. Geneletti. 2020. Geographic information system (GIS)-Based multicriteria analysis of flooding hazard and risk in Ambo Town and its watershed, West shoa zone, oromia regional State, Ethiopia. Journal of Hydrology: Regional Studies, 27: 100659-100687. https://doi.org/10.1016/j.ejrh.2019.100659 Papaioannou, G.; L. Vasiliades, and A. Loukas. 2015. Multi-criteria analysis framework for potential flood prone areas mapping. Water resources management, 29(2): 399-418. https://doi.org/10.1007/s11269-014-0817-6 Rashid, H. 2011. Interpreting flood disasters and flood hazard perceptions from newspaper discourse: Tale of two floods in the Red River valley, Manitoba, Canada. Applied Geography, 31(1): 35-45. https://doi.org/10.1016/j.apgeog.2010.03.010 Samanta, S.; C. Koloa, D. Kumar Pal, and B. Palsamanta. 2016. Flood risk analysis in lower part of Markham river based on multi-criteria decision approach (MCDA). Hydrology, 3(3): 29-45. https://doi.org/10.3390/hydrology3030029 Sun, H.T. and Y. K. 2013. Multi-criteria decision making under uncertainty for flood mitigation. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 28(7): 1657-1670. https://doi.org/10.1007/s00477-013-0818-7 Xiao, Y.; S. Yi, and Z. Tang. 2017. Integrated flood hazard assessment based on spatial ordered weighted averaging method considering spatial heterogeneity of risk preference. Science of the Total Environment, 599: 1034-1046. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2017.04.218 [DOI:10.1016/j.enggeo.2009.12.006] [PMID]

ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA

ارسال پیام به نویسنده مسئول


بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.

کلیه حقوق این وب سایت متعلق به سامانه نشریات علمی می باشد.

طراحی و برنامه نویسی : یکتاوب افزار شرق

© 2024 CC BY-NC 4.0 | Journal of Spatial Analysis Environmental hazarts

Designed & Developed by : Yektaweb