دوره 11، شماره 1 - ( 3-1403 )
جلد 11 شماره 1 صفحات 76-53 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
shahriyari M, karampoor M, ghaemi H, yarahmadi D, moradi M. Investigation of the Most Intense Continuous Monthly Floods (October-March) during the Statistical Period of 1989-2021 in Iran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2024; 11 (1) : 4
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3425-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3425-fa.html
شهریاری مژگان، کرمپور مصطفی، قائمی هوشنگ، یاراحمدی داریوش، مرادی محمد. بررسی شدیدترین طغیان‌های متداوم ماهانه )اکتبر- مارس( طی دوره آماری 2021-1989 در ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1403; 11 (1) :53-76
مژگان شهریاری1 
، مصطفی کرمپور 2، هوشنگ قائمی3 ، داریوش یاراحمدی1 ، محمد مرادی4
، مصطفی کرمپور 2، هوشنگ قائمی3 ، داریوش یاراحمدی1 ، محمد مرادی4
1- دانشگاه لرستان
2- دانشگاه لرستان ،karampoor.m@lu.ac.ir
3- پژوهشگاه هواشناسی علوم جو تهران
4- پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو تهران
2- دانشگاه لرستان ،
3- پژوهشگاه هواشناسی علوم جو تهران
4- پژوهشگاه هواشناسی و علوم جو تهران
چکیده: (5539 مشاهده)
چکیده
سیل ناگهانی، یکی از خطرناکترین رویدادهای طبیعی است و اغلب باعث تلفات جانی و آسیب به زیر ساخت‌ها و محیط زیست می شود. در این پژوهش، رخداد شدیدترین طغیان‌های متداوم ماهانه (اکتبر- مارس) در بازه 2021-1989 بررسی شد. داده‌های بارش 115 ایستگاه سینوپتیک انتخاب شد. سپس مجموع بارش‌های 1تا 9 روزه بر اساس شدت، مرتب گردید. با استفاده از نرم افزار آماری مینی‌تب و شاخص آندرسن دارلینگ، بارش‌های شدید بر اساس صدک نود و پنجم، استخراج شد. سپس بر اساس معیار‌های بیشترین و کمترین تعداد روزهای بارشی، بیشترین و کمترین بارش تجمعی ریزش کرده، مرطوبترین و خشک ترین ماهها مشخص گردید. با در نظر گرفتن سه معیار شدت، تداوم و فراگیری بارش، قویترین توفان‌های رخداده در مرطوبترین ماهها انتخاب شد. داده‌های مورد استفاده، جهت بررسی همدیدی، شامل داده‌های فشار سطح متوسط دریا، ارتفاع و مولفه قائم باد تراز 500 هکتوپاسکال، میدان باد و نم ویژه ترازهای فشاری 925، 850 و 700 هکتوپاسکال و مقادیر شار افقی نم ویژه سطح فشاری 925، 850 و 700 هکتوپاسکال میباشند. احتمال رخداد رودخانه‌های جوی توسط شار رطوبت مستخرج از مولفه‌های رطوبت ویژه، باد مداری و نصف النهاری شناسایی شدند. نتایج نشان داد؛ توفان‌های 27تا 31 اکتبر 2015، 5تا 7 نوامبر 1994، 12تا 16 دسامبر 1991، 11 تا 15 ژانویه 2004، 3 تا 9 فوریه 1993 و 13تا 15 مارس 1996 شدیدترین توفان ها در مرطوبترین ماهها بودهاند. انتقال رطوبت در توفان‌های اکتبر، نوامبر، فوریه و مارس از جنوبغرب دریای سرخ توسط رودخانه‌های جوی، به نوار غربی، جنوبغرب، جنوب و جنوبشرق ایران انجام شده است.
سیل ناگهانی، یکی از خطرناکترین رویدادهای طبیعی است و اغلب باعث تلفات جانی و آسیب به زیر ساخت‌ها و محیط زیست می شود. در این پژوهش، رخداد شدیدترین طغیان‌های متداوم ماهانه (اکتبر- مارس) در بازه 2021-1989 بررسی شد. داده‌های بارش 115 ایستگاه سینوپتیک انتخاب شد. سپس مجموع بارش‌های 1تا 9 روزه بر اساس شدت، مرتب گردید. با استفاده از نرم افزار آماری مینی‌تب و شاخص آندرسن دارلینگ، بارش‌های شدید بر اساس صدک نود و پنجم، استخراج شد. سپس بر اساس معیار‌های بیشترین و کمترین تعداد روزهای بارشی، بیشترین و کمترین بارش تجمعی ریزش کرده، مرطوبترین و خشک ترین ماهها مشخص گردید. با در نظر گرفتن سه معیار شدت، تداوم و فراگیری بارش، قویترین توفان‌های رخداده در مرطوبترین ماهها انتخاب شد. داده‌های مورد استفاده، جهت بررسی همدیدی، شامل داده‌های فشار سطح متوسط دریا، ارتفاع و مولفه قائم باد تراز 500 هکتوپاسکال، میدان باد و نم ویژه ترازهای فشاری 925، 850 و 700 هکتوپاسکال و مقادیر شار افقی نم ویژه سطح فشاری 925، 850 و 700 هکتوپاسکال میباشند. احتمال رخداد رودخانه‌های جوی توسط شار رطوبت مستخرج از مولفه‌های رطوبت ویژه، باد مداری و نصف النهاری شناسایی شدند. نتایج نشان داد؛ توفان‌های 27تا 31 اکتبر 2015، 5تا 7 نوامبر 1994، 12تا 16 دسامبر 1991، 11 تا 15 ژانویه 2004، 3 تا 9 فوریه 1993 و 13تا 15 مارس 1996 شدیدترین توفان ها در مرطوبترین ماهها بودهاند. انتقال رطوبت در توفان‌های اکتبر، نوامبر، فوریه و مارس از جنوبغرب دریای سرخ توسط رودخانه‌های جوی، به نوار غربی، جنوبغرب، جنوب و جنوبشرق ایران انجام شده است.
شماره‌ی مقاله: 4
فهرست منابع
1. بیرانوند، ابراهیم؛ امیر گندمکار ؛ علیرضا عباسی و مرتضی خداقلی. 2020. تحلیل آماری-سینوپتیکی بارش‌های سنگین منجر به سیلاب فروردین 1398 در حوضه آبریز درود بروجرد. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 11(32): 188-169.
2. ثقفی، مریم؛ غلامرضا براتی ؛ بهلول علیجانی و محمد مرادی .1398. تحلیل فضایی تداوم بارش های جوی دوره سرد سال در ایران در بازه ی آماری 2016. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 11(40): 54-41.
3. ثقفی، مریم؛ غلامرضا براتی ؛ بهلول علیجانی و محمد مرادی.1401. تحلیل تطبیقی سازو کار بارش‌های پاییز و زمستان جنوب غرب ایران. پژوهش های دانش زمین، 13(50): 58-69.
4. عساکره، حسین .1386. تغییرات زمانی-مکانی بارش ایران زمین طی دهه‌های اخیر. نشریه جغرافیا و توسعه، 5(10): 164-145. علیجانی، بهلول. 1392. اقلیم شناسی سینوپتیک. چاپ ششم، انتشارات سمت،تهران.
5. قویدل، بوسف؛ منوچهر فرج زاده و سیامک احمدی.1392. منابع و دینامیسم انتقال رطوبت بارش های سنگین به سواحل ایران در جریان توفان گونو. فصلنامه علمی_ پژوهشی فضای جغرافیایی اهر، 13(44):133-111.
6. محمدی، بختیار و ابوالفضل مسعودیان. تحلیل همدید بارش های سنگین مطالعه موردی: آبان ماه . جغرافیا و توسعه،19. 70-47.
7. مسعودیان، سیدابوالفضل .1387. شناسایی شرایط همدید همراه با بارش‌های ابرسنگین ایران. سومین کنفرانس مدیریت منابع ایران 23 الی 25 مهرماه، دانشگاه تبریز، دانشکده مهندسی عمران.
8. مفاخری، امید؛ محمد سلیقه ؛ بهلول علیجانی و مهری اکبری .1396. مخاطرات ناشی از تمرکزگرایی بارش در ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 6(3): 162-143.
9. نساجی زواره،مجتبی و باقر قرمزچشمه. 2022. بررسی تغییرات زمانی-مکانی مقادیر حدی بارش روزانه (ناحیه شمال و غرب ایران. مجله علمی سامانه های سطوح آبگیر باران، 10(1): 40-27.
10. نظری پور، حمید؛ محمود خسروی و سید ابوالفضل مسعودیان.1390. الگوهای فضایی اهمیت تداوم بارش ایران. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1(3): 58-37.
11. Avila, A., Guerrero, F. c., Escobar, Y. c., & jastini, F. 2019. Recent precipitation trends and floods in the Colombian Andes. Water, 2(11): 379.
12. Bracken, L. J., Cox, N. J., & Shannon, J. 2008. The relationship between rainfall inputs and flood generation in south–east Spain. Hydrological Processes: An International Journal, 22(5): 683-696.
13. Canovas, M., Lopez-Bustins, J. A., Trapero, L., & Vide, J. M. 2019. Combining circulation weather types and daily precipitation modelling to derive climatic precipitation regions in the Pyrenees. Atmospheric Research, 220, 181-193.
14. Chen, Y. L., Chu, Y. J., Chen, C. S., Tu, C. C., Teng, J. H., & Lin, P. L. 2018. Analysis and simulations of a heavy rainfall event over northern Taiwan during 11–12 June 2012. Monthly Weather Review, 146(9) :2697-2715.
15. Crimp, S., & Mason, S.(1999). The Extreme Precipitation Event of 11 to 16 February (1996) over South of Africa. Meteorology and Atmospheric Physics,70(5): 29-42.
16. Eiras-Barca, J., Brands, S., & Miguez-Macho, G. 2016. Seasonal variations in North Atlantic atmospheric river activity and associations with anomalous precipitation over the Iberian Atlantic Margin. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 121: 931–948.
17. Heiler, G., Hein, T., Schiemer, F. , & Bornette,G . 1995. Hydrological connectivity and flood pulses as the central aspects for the integrity of a river-floodplain system .Reg. Rivers Res. Manage,11(4): 351–361.
18. Hossos, E., Lolis, C. J., & Bartzokas., A. 2008. Atmospheric Circulation Patterns associated with extream precipitation amounts in Greece. Advances in Geosicences, 17: 5 -11.
19. Kahana, R. 2002. Synoptic climatology of majer floods in the Negev Desert. International Journal of Climatology, 22: 867-882.
20. Kömüşcü, A. Ü., & Çelik, S. 2013. Analysis of the Marmara flood in Turkey,7–10 September 2009: an assessment from hydrometeorological perspective. Natural hazards, 66(2):781-808.
21. Korinen, K., & Andrews, C. 2007. Regionalization and variability of precipitation in Hawaii. physical geography, 28(1): 76-96.
22. Paltan, H., Waliser, D., Lim, WH., Guan, B., Yamazaki, D., Pant, R., & Dadson, S. 2017. Global Floods and Water Availability Driven by Atmospheric Rivers. Geophysical Research Letters, 44(20): 387-395.
23. Robert, PH., Donald, TJ., & Goseph, BC. 1998. Investigation of Upper-Air Conditions Occurring with Heavy Summer Rain in Utah. International Journal of Climatology,18 (7): 701-723.
24. Santos, M., & Fragoso, M. 2013. Precipitation variability in Northern Portugal: data homogeneity assessment and trends in extreme precipitation indices. Atmospheric Research, 131: 34-45.
25. Schneider, U., Fuchs, T., Meyer-Christoffer, A., & Rudolf, B. 2008. Global precipitation analysis products of the GPCC. Global Precipitation Climatology Centre (GPCC), DWD, Internet Publikation, 112.
26. Shutts, G. J., & Palmer, T. N. 2007. Convective forcing fluctuations in a cloud-resolving model: Relevance to the stochastic parameterization problem. Journal of climate, 20 (2):187- 202.
27. Siswantoa,S., van der Schrier, G., van Oldenborgh, G. J., van den Hurk, B., Aldrian, E., Swarinoto, Y., Sulistya, W., & Sakya, A. E. 2017. A very unusual precipitation event associated with the 2015 floods in Jakarta: an analysis of the meteorological factors. Weather and climate extremes, 16: 23-28.
28. Tang, Y., Gan, J., Zhao, L., & Gao, K. 2006. On the climatology of persistent heavy rainfall events in China, Advances in Atmospheric Sciences, 23: 678-692.
29. Viglizzo, E. F., Jobbagy, E. G., Carreno,L., Frank, F.C., & Salvador, V. 2009. The dynamics of cultivation and floods in arable lands of Central Argentina. Hydrol. Earth Syst. Sci, 13(4): 491–502.
30. Zhi-yang, Y., Yunlong, C., Xinyi, Z., & Xiaoling, C. 2009. An Analysis of the Spatial Pattern of Summer Persistent moderate-to-heavy rainfall regime in Guizho province of southwest chain and the control factors. Theor appl Climatol, 97(3): 205-218.
31. بیرانوند، ابراهیم؛ امیر گندمکار ؛ علیرضا عباسی و مرتضی خداقلی. 2020. تحلیل آماری-سینوپتیکی بارش‌های سنگین منجر به سیلاب فروردین 1398 در حوضه آبریز درود بروجرد. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 11(32): 188-169.
32. ثقفی، مریم؛ غلامرضا براتی ؛ بهلول علیجانی و محمد مرادی .1398. تحلیل فضایی تداوم بارش های جوی دوره سرد سال در ایران در بازه ی آماری 2016. مجله آمایش جغرافیایی فضا، 11(40): 54-41.
33. ثقفی، مریم؛ غلامرضا براتی ؛ بهلول علیجانی و محمد مرادی.1401. تحلیل تطبیقی سازو کار بارش‌های پاییز و زمستان جنوب غرب ایران. پژوهش های دانش زمین، 13(50): 58-69.
34. عساکره، حسین .1386. تغییرات زمانی-مکانی بارش ایران زمین طی دهه‌های اخیر. نشریه جغرافیا و توسعه، 5(10): 164-145. علیجانی، بهلول. 1392. اقلیم شناسی سینوپتیک. چاپ ششم، انتشارات سمت،تهران.
35. قویدل، بوسف؛ منوچهر فرج زاده و سیامک احمدی.1392. منابع و دینامیسم انتقال رطوبت بارش های سنگین به سواحل ایران در جریان توفان گونو. فصلنامه علمی_ پژوهشی فضای جغرافیایی اهر، 13(44):133-111.
36. محمدی، بختیار و ابوالفضل مسعودیان. تحلیل همدید بارش های سنگین مطالعه موردی: آبان ماه . جغرافیا و توسعه،19. 70-47.
37. مسعودیان، سیدابوالفضل .1387. شناسایی شرایط همدید همراه با بارش‌های ابرسنگین ایران. سومین کنفرانس مدیریت منابع ایران 23 الی 25 مهرماه، دانشگاه تبریز، دانشکده مهندسی عمران.
38. مفاخری، امید؛ محمد سلیقه ؛ بهلول علیجانی و مهری اکبری .1396. مخاطرات ناشی از تمرکزگرایی بارش در ایران. جغرافیا و مخاطرات محیطی، 6(3): 162-143.
39. نساجی زواره،مجتبی و باقر قرمزچشمه. 2022. بررسی تغییرات زمانی-مکانی مقادیر حدی بارش روزانه (ناحیه شمال و غرب ایران. مجله علمی سامانه های سطوح آبگیر باران، 10(1): 40-27.
40. نظری پور، حمید؛ محمود خسروی و سید ابوالفضل مسعودیان.1390. الگوهای فضایی اهمیت تداوم بارش ایران. فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 1(3): 58-37.
41. Avila, A., Guerrero, F. c., Escobar, Y. c., & jastini, F. 2019. Recent precipitation trends and floods in the Colombian Andes. Water, 2(11): 379.
42. Bracken, L. J., Cox, N. J., & Shannon, J. 2008. The relationship between rainfall inputs and flood generation in south–east Spain. Hydrological Processes: An International Journal, 22(5): 683-696.
43. Canovas, M., Lopez-Bustins, J. A., Trapero, L., & Vide, J. M. 2019. Combining circulation weather types and daily precipitation modelling to derive climatic precipitation regions in the Pyrenees. Atmospheric Research, 220, 181-193.
44. Chen, Y. L., Chu, Y. J., Chen, C. S., Tu, C. C., Teng, J. H., & Lin, P. L. 2018. Analysis and simulations of a heavy rainfall event over northern Taiwan during 11–12 June 2012. Monthly Weather Review, 146(9) :2697-2715.
45. Crimp, S., & Mason, S.(1999). The Extreme Precipitation Event of 11 to 16 February (1996) over South of Africa. Meteorology and Atmospheric Physics,70(5): 29-42.
46. Eiras-Barca, J., Brands, S., & Miguez-Macho, G. 2016. Seasonal variations in North Atlantic atmospheric river activity and associations with anomalous precipitation over the Iberian Atlantic Margin. Journal of Geophysical Research: Atmospheres, 121: 931–948.
47. Heiler, G., Hein, T., Schiemer, F. , & Bornette,G . 1995. Hydrological connectivity and flood pulses as the central aspects for the integrity of a river-floodplain system .Reg. Rivers Res. Manage,11(4): 351–361.
48. Hossos, E., Lolis, C. J., & Bartzokas., A. 2008. Atmospheric Circulation Patterns associated with extream precipitation amounts in Greece. Advances in Geosicences, 17: 5 -11.
49. Kahana, R. 2002. Synoptic climatology of majer floods in the Negev Desert. International Journal of Climatology, 22: 867-882.
50. Kömüşcü, A. Ü., & Çelik, S. 2013. Analysis of the Marmara flood in Turkey,7–10 September 2009: an assessment from hydrometeorological perspective. Natural hazards, 66(2):781-808.
51. Korinen, K., & Andrews, C. 2007. Regionalization and variability of precipitation in Hawaii. physical geography, 28(1): 76-96.
52. Paltan, H., Waliser, D., Lim, WH., Guan, B., Yamazaki, D., Pant, R., & Dadson, S. 2017. Global Floods and Water Availability Driven by Atmospheric Rivers. Geophysical Research Letters, 44(20): 387-395.
53. Robert, PH., Donald, TJ., & Goseph, BC. 1998. Investigation of Upper-Air Conditions Occurring with Heavy Summer Rain in Utah. International Journal of Climatology,18 (7): 701-723.
54. Santos, M., & Fragoso, M. 2013. Precipitation variability in Northern Portugal: data homogeneity assessment and trends in extreme precipitation indices. Atmospheric Research, 131: 34-45.
55. Schneider, U., Fuchs, T., Meyer-Christoffer, A., & Rudolf, B. 2008. Global precipitation analysis products of the GPCC. Global Precipitation Climatology Centre (GPCC), DWD, Internet Publikation, 112.
56. Shutts, G. J., & Palmer, T. N. 2007. Convective forcing fluctuations in a cloud-resolving model: Relevance to the stochastic parameterization problem. Journal of climate, 20 (2):187- 202.
57. Siswantoa,S., van der Schrier, G., van Oldenborgh, G. J., van den Hurk, B., Aldrian, E., Swarinoto, Y., Sulistya, W., & Sakya, A. E. 2017. A very unusual precipitation event associated with the 2015 floods in Jakarta: an analysis of the meteorological factors. Weather and climate extremes, 16: 23-28.
58. Tang, Y., Gan, J., Zhao, L., & Gao, K. 2006. On the climatology of persistent heavy rainfall events in China, Advances in Atmospheric Sciences, 23: 678-692.
59. Viglizzo, E. F., Jobbagy, E. G., Carreno,L., Frank, F.C., & Salvador, V. 2009. The dynamics of cultivation and floods in arable lands of Central Argentina. Hydrol. Earth Syst. Sci, 13(4): 491–502.
60. Zhi-yang, Y., Yunlong, C., Xinyi, Z., & Xiaoling, C. 2009. An Analysis of the Spatial Pattern of Summer Persistent moderate-to-heavy rainfall regime in Guizho province of southwest chain and the control factors. Theor appl Climatol, 97(3): 205-218.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
