دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
جلد 11 شماره 2 صفحات 99-83 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Jahanbakhsh ASL S, Dinpashoh Y, Azadeh Garebagh A. Investigation of Relative Importance of Meteorological Variables on Potential Reference Crop Evapotranspiration in Southern Alborz Region Introduction. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2024; 11 (2) : 5
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3436-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3436-fa.html
جهانبخش اصل سعید، دین پژوه یعقوب، آزاده قره باغ اسما. بررسی اثر نسبی متغیرهای هواشناسی بر تبخیر-تعرّق پتانسیل گیاه مرجع در نواحی البرز جنوبی. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1403; 11 (2) :83-99
1- دانشگاه تبریز ، s_jahan@tabrizu.ac.ir
2- دانشکده کشاورزی
3- تبریز دانشگاه تبریز، دانشکده علوم محیطی
2- دانشکده کشاورزی
3- تبریز دانشگاه تبریز، دانشکده علوم محیطی
چکیده: (2040 مشاهده)
چکیده
در این مطالعه تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن- مانتیث (فائو 56) برای پنج ایستگاه منتخب در دامنه‌های جنوبی کوه البرز محاسبه شد.ابتدا روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاهها با آزمون ناپارامتری من-کندال تحلیل گردید وسپس تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. از ماتریس همبستگی هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ماتریس مشابهت استفاده شد. برای هر ایستگاه دو عامل اول انتخاب و ضرایب عاملها محاسبه شد. نتایج نشان داد که کمترین مقدار ET0 سالانه در ایستگاه اردبیل (800 تا 1100 میلیمتر) و بیشترین آن درایستگاه سبزوار (1200 تا 1700 میلیمتر) بود. می باشد. بیشترین آماره Z در ET0 سالانه ایستگاه تهران برابر با 46/4 بود. ایستگاه قزوین با داشتن آمارهZ معادل با 24/4 در ردیف دوم قرار داشت. شیب خط روند ET0در همه ایستگاهها (بهجز زنجان) صعودی و تندترین آنها متعلق به ایستگاههای سمنان و تهران بهترتیب با شیبهای 31/5 و 27/5 بود. تجزیه به عاملها نشان داد که دو مولفه نخست واریانسی در اغلب ایستگاهها واریانس قابل توجهی از داده ها را در بر دارد. درایستگاه تهران 65/86 درصد واریانس با دو عامل نخست توجیه میشود. بیشترین ضریب عامل اول در همه ایستگاهها (بهجز سمنان) حداکثر درجه حرارت هوا، و بیشترین ضریب عامل دوم، سرعت باد در ارتفاع ده متری است. براساس ضریب عامل اول، در اکثر ایستگاهها، متغیرهای مهم تاثیر گذار روی ET0 شامل حداکثر درجه حرارت هوا، حداقل درجه حرارت هوا و ساعات آفتابی میباشند. براساس ضریب عامل دوم، سرعت باد مهمترین متغیر موثر بر ET0در اکثر ایستگاهها بوده است.
در این مطالعه تبخیر- تعرّق پتانسیل گیاه مرجع (ET0) با روش پنمن- مانتیث (فائو 56) برای پنج ایستگاه منتخب در دامنه‌های جنوبی کوه البرز محاسبه شد.ابتدا روند تغییرات ET0 سالانه ایستگاهها با آزمون ناپارامتری من-کندال تحلیل گردید وسپس تجزیه به عاملها برای تعیین اثر نسبی متغیرهای اقلیمی روی ET0 هر ایستگاه انجام شد. از ماتریس همبستگی هفت متغیر اقلیمی بهعنوان ماتریس مشابهت استفاده شد. برای هر ایستگاه دو عامل اول انتخاب و ضرایب عاملها محاسبه شد. نتایج نشان داد که کمترین مقدار ET0 سالانه در ایستگاه اردبیل (800 تا 1100 میلیمتر) و بیشترین آن درایستگاه سبزوار (1200 تا 1700 میلیمتر) بود. می باشد. بیشترین آماره Z در ET0 سالانه ایستگاه تهران برابر با 46/4 بود. ایستگاه قزوین با داشتن آمارهZ معادل با 24/4 در ردیف دوم قرار داشت. شیب خط روند ET0در همه ایستگاهها (بهجز زنجان) صعودی و تندترین آنها متعلق به ایستگاههای سمنان و تهران بهترتیب با شیبهای 31/5 و 27/5 بود. تجزیه به عاملها نشان داد که دو مولفه نخست واریانسی در اغلب ایستگاهها واریانس قابل توجهی از داده ها را در بر دارد. درایستگاه تهران 65/86 درصد واریانس با دو عامل نخست توجیه میشود. بیشترین ضریب عامل اول در همه ایستگاهها (بهجز سمنان) حداکثر درجه حرارت هوا، و بیشترین ضریب عامل دوم، سرعت باد در ارتفاع ده متری است. براساس ضریب عامل اول، در اکثر ایستگاهها، متغیرهای مهم تاثیر گذار روی ET0 شامل حداکثر درجه حرارت هوا، حداقل درجه حرارت هوا و ساعات آفتابی میباشند. براساس ضریب عامل دوم، سرعت باد مهمترین متغیر موثر بر ET0در اکثر ایستگاهها بوده است.
شماره‌ی مقاله: 5
فهرست منابع
1. اسمعیل‌پور مرضیه و دین‌پژوه یعقوب (1391). تحلیل روند بلند مدّت تبخیر-تعرّق پتانسیل درحوضه جنوبی رود ارس، جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، مقاله 12، دوره 23، شماره 3: 210-193.
2. بابا‌میری امید و دین‌پژوه یعقوب. (1393). مقایسه و واسنجی نه روش تخمین تبخیر-تعرق گیاه مرجع مبتنی بر انتقال جرم در حوضه آبریز دریاچه ارومیه. پژوهشهای حفاظت آب و خاک (گرگان)، 21(5): 135-153.
3. بابا‌میری امید و دین‌پژوه یعقوب. (1395). مقایسه و ارزیابی بیست روش تخمین تبخیر-تعرّق گیاه مرجع مبتنی بر سه دسته کلیّ دمای هوا، تابش خورشید و انتقال جرم در حوضه آبریز دریاچه ارومیه، نشریه علوم آب و خاک (علوم و فنون کشاورزی و منابع طبیعی)، سال بیستم، 77: 145-161.
4. حجابی سمیه، رضائیان حسن و وظیفه خواه محمد امین (1401) بررسی متغیرهای هواشناسی مؤثر در روند تبخیر-تعرق مرجع در حوضه دریاچه ارومیه. مهندسی آبیاری و آب ایران 48: 310-333.
5. دین پژوه یعقوب (1390)، تجزیه و تحلیل روند تغییرات زمانی تبخیر-تعرّق گیاه مرجع (ET0) در ایستگاه همدان (نوژه)، فصلنامه فضایی جغرافیایی دانشگاه آزاد اسلامی اهر، سال یازدهم، شماره 34: 260-286.
6. دین پژوه یعقوب ، جهانبخش-اصل سعید، موسوی جهانی لیلا (1400). مدلسازی تبخیر و تعرق بالقوه با استفاده از فراسنج‌های هواشناسی (مطالعه موردی: حوضه دریاچه اورمیه). نشریه جغرافیا و برنامه ریزی 25(75): 127-139.
7. رضاپور، ام‌البنی، امیری، میثم، ابراهیمی، محبوبه و امینی‌راگان، امین (1398) بررسی خشکسالی درنیمه جنوبی استان گلستان با استفاده از روش تجزیه به عاملها و GIS. مهندسی آبیاری و آب ایران 35: 125-142.
8. رضایی بنفشه، مجید، جهانبخش اصل، سعید، مسعودیان، سید ابوالفضل و جعفری شندی، فاطمه (1397)، پهنه بندی تبخیر-تعرّق پتانسیل استان آذربایجان شرقی به کمک داده‌های دورسنجی فرآورده مودیس، جغرافیای طبیعی 11(41): 48-38.
9. سبزی پرور، علی اکبر، تفضلی، فرزین، زارع ابیانه، حمید، موسوی بایگی، محمّد، غفوری، محمّد، محسنی موحّد، سیّد اسدالله و مریانجی زهره (1387) ، مقایسه چند مدل برآورد تبخیر-تعرّق گیاه مرجع در یک اقلیم سرد نیمه خشک، به منظور استفاده بهینه از مدل‌های تابش، مجّله آب و خاک، دوره 22، شماره 2، شماره پیاپی65: 340-328.
10. شیرزاد، منیر، فیضی، هاجر و رضایی بنفشه مجید (1401) شبیه‌سازی تبخیر تعرق روزانه گیاه مرجع با استفاده از روش هوش مصنوعی و مقایسه آن با روش‌های تجربی (مطالعه موردی: آذربایجان شرقی(. نشریه علمی جغرافیا و برنامه‌ریزی 26(80): 183-171.
11. عسگری، شمس‌اله، صفاری، امیر و فتحی حجت اله (1397) بررسی توان سیل‌خیزی در حوضه آبریز جعفرآباد. نشریه تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی، سال 18، 50: 90-77.
12. وزیری، ژاله، سلامت، علیرضا، انتصاری، محمد رضا، مسچی، محمود، حیدری، نادر و دهقانی سانیچ، حسین (1387)، تبخیر-تعرّق گیاهان (دستورالعمل محاسبه آب مورد نیاز گیاهان). ترجمه و تدوین:گروه کار استفاده پایدار از منابع آب برای تولید محصولات کشاورزی، کمیته ملّی آبیاری و زهکشی ایران، چاپ اوّل، تهران: کمیته ملّی آبیاری و زهکشی ایران، 355 صفحه.
13. Allen, R.G. Pereira, L.S. Raes, D. & Smith, M, (1998), Crop Evapotranspiration Guidelines for computing crop water requirements. FAO Irrigation and Drainage, 56300 p.
14. Asakereh, H., Masoodian, S. A., & Tarkarani, F. (2021). Long term trend detection of annual precipitation over Iran in relation with changes in frequency of daily extremes precipitation. Journal of Geography and Environmental Hazards, 9(4), 123-143. doi: 10.22067/geoeh.2021.67028.0.(In Persian with English Abstract)
15. Babamiri, O. & Dinpashoh Y. (2015) Comparison and Calibration of Nine Mass Transfer- Based Reference Crop Evapotranspiration Methods at Urmia Lake Basin. Journal of Water and Soil Conservation, 21(5), 135-153. (In Persian with English Abstract)
16. Bakhtiari, B., N. Ghahreman, A. M. Liaghat & Hoogenboom G. (2011), Evaluation of reference evapotranspiration models for a semiarid environment using lysimeter measurements. Journal of Agricultural Science and Technology, 13, 223-237.
17. Basilevsky, A., (1994). Statistical Factor Analysis and Related Methods: Theory and Applications, Wiley, New York.
18. Biazar, S.M., Dinpashoh Y., and Singh V.P. (2019) Sensitivity analysis of the reference crop evapotranspiration in a humid region. Environmental Science and Pollution Research, 26: 32517–32544.
19. Chiew F.H.S., Kamaladasa, N.N., Malano, H.M. & McMahon, T.A. (1995) Penman-Monteith, FAO-24 reference crop evapotranspiration and class-A pan data in Australia. Agricultural Water Management, 28(1), 9-21.
20. Dinpashoh, Y. (2006) Study of reference crop evapotranspiration in I.R. of Iran. Agricultural Water Management, 84(1-2), 123-129. [DOI:10.1016/j.agwat.2006.02.011]
21. Dinpashoh, Y., Fakheri-Fard, A., Moghaddam, M., Jahanbakhsh, S. & Mirnia, M. (2004) Selection of variables for the purpose of regionalization of Iran's precipitation climate using multivariate methods. Journal of Hydrology, 297(1–4), 109-123. [DOI:10.1016/j.jhydrol.2004.04.009]
22. Dinpashoh, Y., Jahanbakhsh asl, S., Rasouli, A.A., Foroughi M. & Singh V.P. (2018) Impact of climate change on potential evapotranspiration (case study: west and NW of Iran). Theoretical and Applied Climatology, 136, 185-201. [DOI:10.1007/s00704-018-2462-0]
23. Dinpashoh, Y., Jahanbakhsh asl, S. & Foroughi M. (2019) Sensitivity Analysis of Evapotranspiration to Change in Meteorological Parameters in North-West and West of Iran. Journal of Water and Soil Resources Conservation, 8 (2), 1-14. (In Persian with English Abstract)
24. Dinpashoh, Y., Jahanbakhsh-Asl, S. & Mosavi Jahani, L. (2021) Modeling of potential reference evapotranspiration using the limited weather parameters (Case study: Urmia Lake basin). Geography and Planning, 25(75), 127-139. DOI: 10.22034/ws.2021.46416.2419
25. Dinpashoh, Y., Jhajharia, D., Fakheri-Fard, A., Singh, V.P. & Kahya, E. (2011) Trends in reference crop evapotranspiration over Iran. Journal of Hydrology, 399(3-4), 422-433. [DOI:10.1016/j.jhydrol.2011.01.021]
26. Esmaeilpour M., & Dinpazhooh Y. (2012) Analyzing long term trend of potential evapotranspiration in the Southern parts of the Aras River basin. Geography and Environmental Planning, 23(3), 193-210. (In Persian with English Abstract)
27. Ghorbani-Aghdam, M., Dinpashoh Y., and Mostafaeipour, A. (2013). Application of factor analysis in defining drought prone areas in Lake Urmia Basin. Natural Hazards, 69(1), 267-277. [DOI:10.1007/s11069-013-0706-y]
28. Harman, H.H., (1976). Modern Factor Analysis, third ed., The University of Chicago Press.
29. Hirsch, R.M., Helsel, D.R., Cohn, T.A. & Gilory, E.J. (1993) Statistical Analysis of Hydrologic Data. In: Handbook of Hydrology, Ed., D.R., Maidment, McGRAW-HILL Book Co., New York.
30. Krishna, A.K. & Mohan, K.R. (2014) Risk assessment of heavy metals and their source distribution in waters of a contaminated industrial site. Environmental Science and Pollution Research, 21, 3653–3669. [DOI:10.1007/s11356-013-2359-5]
31. Kendall, M.G., )1975(. Rank Correlation Methods, 4th ed. Charles Griffin, London.
32. Manly, B.F.J. (1994) Multivariate Statistical Methods: A Primer, Chapman & Hall. New York.
33. Mann, H.B., )1945(. Non-parametric tests against trend. Econometrica 33, 245–259.
34. Mohan, S., and Arumugam, N. (1996). Relative importance of meteorological variables in evapotranspiration: Factor analysis approach. Water Resources Management, 10, 1-20.
35. Mosaedi, A., Ghabaei Sough, M., Sadeghi, S.H., Mooshakhian, Y. & Bannayan, M. (2016) Sensitivity analysis of monthly reference crop evapotranspiration trends in Iran: a qualitative approach. Theoretical and Applied Climatology, 128 (3), 857-873. DOI 10.1007/s00704-016-1740-y
36. Nandagiri, L., and Kovoor, G. M. (2004). Sensitivity of FAO Penman–Monteith evapotranspiration estimates to alternative procedures for estimation of parameters. Journal of Irrigation and Drainage Engineering, 131(3), 238–248.
37. Nazeri Tahrudi, M., Khalili, K., & Ahmadi, F. (2016). Spatial and Regional Analysis of Precipitation Trend over Iran in the Last Half of Century. Water and Soil, 30(2), 643-654. doi: 10.22067/jsw.v30i2.39130 (In Persian with English Abstract)
38. Panda, U.C., Sundaray, S.K., Rath, P., Nayak, B.B. & Bhatta, D., (2006). Application of factor and cluster analysis for characterization of river and estuarine water systems–a case study: Mahanadi River (India). Journal of Hydrology, 331(3-4), 434-445.
39. Parchami Araghi F., Mirlatifi S.M., Ghorbani Dashtaki Sh., Vazifehdoust M. & Sadeghi Lari A. (2015) Development of a Disaggregation Framework toward the Estimation of Subdaily Reference Evapotranspiration: 2- Estimation of subdaily reference evapotranspiration using disaggregated weather data. Water and Soil, 29(6), 1721-1734. (Persian with English abstract)
40. Rencher, A.C., (1995). Methods of Multivariate Analysis, Wiley, New York.
41. Rezapour O., Amiri, M., Ebrahimi, M. & Aminirakan, A. (2019) Simulation of climate change effects on potato crop yield using AquaCrop plant growth model. Irrigation and Water Engineering, 9(3), 125-142. (In Persian with English Abstract)
42. Sabziparvar, A., Tafazoli, F., Aareabyaneh, H., Mousavi baygi, M., Ghafoori, M., Mohseni Movahed, S. & Merianji, Z. (2008). Comparison of some crop reference evapotranspiration models in a cold semi-arid climate to optimize the use of radiation models, Water and Soil, 22(2), 328-340. doi: 10.22067/jsw.v0i22.1033 (In Persian with English Abstract)
43. Sen, P.K., (1968). Estimates of the regression coefficients based on Kendall’s tau. Journal of the American Statistical Association 63, 1379–1389.
44. Sharifi, A., & Dinpashoh Y. (2014) Sensitivity analysis of the Penman-Monteith reference crop evapotranspiration to climatic variables in Iran. Water Resources Management, 28, 5465-5476. doi:10.1007/s11269-014-0813-x
45. Singh, K.P., Malik, A., Mohan, D., & Sinha, S. (2004) Multivariate statistical techniques for the evaluation of spatial and temporal variations in water quality of Gomti River (India)—a case study. Water Research, 38(18), 3980-3992.
46. Tabari, H., Grismer M.E. & Trajkovic, S. (2013), Comparative analysis of 31 reference evapotranspiration methods under humid conditions. Irrigation Science, 31, 107–117.
47. Vaziri, J., Salamat, A., Entesari, M., Meschi, M., Hidari, N. & Dehghani Sanich, H. (2009) Crop Evapotranspiration (Guidelines for Computing Crop Water Requirements). Pp 355. (In Persian with English Abstract)
48. Zare Abyaneh H., Afruzi A., Mirzaei M., & Bagheri H. (2016) Forecasting the Reference Evapotranspiration Using Time Series Model. Water and Soil, 30(1), 99-111. (Persian with English abstract)
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
