بارشهای سنگین از جمله مخاطرات محیطی است که وقوع ناگهانی آنها منجر به خسارات جانی و مالی میشود. با توجه به اینکه هیچ پدیدهی محیطی وجود ندارد که الگوی خاصی از توزیع فشار، عامل ایجاد آن نباشد، میتوان با شناخت شرایط سینوپتیکی و الگوهای فشار بوجود آورندهی این پدیده، از چند روز قبل، بارشهای سنگین را پیشبینی کرده و آمادگی لازم در مواجه با این پدیده بدست آورد. بر این اساس این پژوهش با هدف شناسایی و طبقهبندی الگوهای گردش جوی بارندگیهای شدید بر روی ایران، به انجام رسیده است. برای دستیابی به این مهم، دادههای میانگین روزانهی ارتفاع تراز 500 هکتوپاسکال و فشار سطح دریا طی دورهی آماری 2009 – 1980 در تلاقیهای 5/2 * 5/2 درجه از مجموعه دادههای بازسازی شدهی NCEP / NCAR ، استخراج گردید. محدودهی انتخاب شده که گسترهای از 10 تا 60 درجهی عرض شمالی و 10 تا 80 درجهی طول شرقی را پوشش میدهد، شامل 609 یاخته است. با استفاده از آرایهی S روش تحلیل مؤلفههای اصلی (PCA) تعداد 609 تلاقی مورد مطالعه به پنج مؤلفهی اصلی که مجموعاً 63/77 درصد از کل واریانس دادهها را توضیح میدهند، کاهش داده شد. سپس به کمک خوشه بندی چند هستهای (K- Mean Cluster) همهی روزهای مورد مطالعه به پنج گروه دستهبندی و نقشهی ترکیبی هر گروه به عنوان الگوی گردشی کنترل کنندهی بارشهای شدید و فراگیر ایران، ترسیم و ارائه شد. نتایج این بررسی گویای وجود اختلاف در آرایش الگوها، فراوانی تیپهای هوا و مسیر حرکت آنها به سوی ایران است. همچنین برای ارزیابی رابطهی بین الگوهای گردش جوی و بارش از شاخص Pi استفاده شد.
