دوره 8، شماره 2 - ( 6-1387 )
چکیده
دریای مازندران به‌عنوان زیستگاه منحصر به فرد و عمدهٔ ماهی سفید1 در طی قرن جاری متحمل تغییرات عمدهٔ اکولوژیک و مدیریتی گشته است که یکی از تبعات چنین تغییراتی، تغییردر ترکیب و اجزای تشکیل دهندهٔ اکوسیستم شکنندهٔ دریایی است. که پژوهش‌های محققان مختلف، حکایت از بروز چنین تغییراتی در پیکره و اجزای اکوسیستمی و موجودات زنده آن دارد. تحقیق حاضر به منظورتعیین مراحل رسیدگی جنسئ ماهی سفید از طریق بررسی‌های زیستی و بررسی‌های بافتی اندام‌های جنسی در بخش جنوبی دریای مازندران صورت پذیرفته است. بدین منظور، ماهیان مهاجر به سواحل، رودخانه‌ها و محدودهٔ مصبی آنها در حاشیهٔ جنوبی دریای مازندران به وسیلهٔ تورهای پره صید شده و شاخص‌های مرفومتریک و مرفومریستیک اندازه‌گیری و ثبت شدند آن‌گاه نمونه‌های فلسی و گنادی از آنها استحصال گشت که پس از نمونه‌برداری و قراردادن در محلول بوئن وآماده‌سازی ( مراحل آب‌گیری، شفاف‌سازی، قالب‌گیری و رنگ‌آمیزی به روش H&E)، بررسی بافتی با کمک میکروسکوپ نوری صورت پذیرفت. نتایج نشان می‌دهد که ماهیان نمونه‌برداری شده دارای میانگین طولی(58 349) میلی‌متر و وزنی (334 564) گرم و درصد ترکیب جنسی6/45% ماده و 4/54% نر هستند. میزان رسیدگی جنسی بر اساس روش 6 مرحله‌ای نشان‌دهندٔ قرارگیری ماده‌ها در مرحلهٔ (IV و VI,V) در طی ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت بوده است. ماهیان ماده در اسفند 32% در مرحلهٔ V و 57% در مرحلهٔ IV و 11% در مرحلهٔ VI بوده‌اند این نسبت در فروردین به 87% مرحلهٔ V و 23% درصد مرحلهٔ VI و در اردیبهشت 94% مرحلهٔV و6% درصد مرحلهٔ VI تغییر می‌یابد. نرها در تمامی ماه‌های اسفند، فروردین و اردیبهشت دارای مرحلهٔ رسیدگی IV و V فعال یا VI غیر فعال بوده‌اند.
شانا وثوق رضوی، حمید اجتهادی، حبیب زارع، سمانه توکلی،
دوره 10، شماره 4 - ( 10-1389 )
چکیده
اکوسیستم های آبی یکی از مهمترین عرصه های زیستی است که دربرگیرنده مجموعه ای از تاکسون ها و گونه های متنوع آبزی است. تخریب این اکوسیستم ها، باعث از بین رفتن گونه های گیاهی آبزی و موجودات وابسته به آنها می شود. تاکنون تحقیق جامعی در مورد تنوع گونه ای گیاهان آبزی و عوامل موثر بر پراکنش آنها در استان مازندران انجام نشده است. در این تحقیق، تنوع گیاهان آبزی در شرق و غرب استان مازندران در مردابهای دائمی، مردابهای فصلی، باتلاق های جنگلی و مزارع برنج بررسی شد. 30 رویشگاه بر روی نقشه استان تعیین گردید و با استقرار 161 واحد نمونه برداری به روش سیستماتیک-تصادفی، تعداد 126 گونه شناسایی شد و فهرست کلیه گونه ها همراه با درصد پوشش هر گونه بر اساس سطح اشغال شده در هر کوادرات یادداشت شد. محاسبه و مقایسه تنوع گونه ای نشان داد که تنوع گونه ای ماکروفیت های آبزی در شرق و غرب تابعی از گرادیان رطوبت است. بر اساس روش دومارتن، آب و هوای غرب استان بسیار مرطوب و آب و هوای شرق مدیترانه ای است. بر این اساس شرایط مناسب برای رشد گیاهان آبزی در غرب استان بیشتر است و تنوع گونه ای هم در مردابها و هم در مزارع غرب مقدار بالاتری را نسبت به تنوع گونه ای مردابها و مزارع شرق استان نشان می دهد. در تحقیق حاضر با روش طبقه بندی den Hartog & Veld برای گیاهان آبزی، تنوع گیاهان رطوبت دوست، گیاهان مردابی و گیاهان آبزی حقیقی نیز محاسبه شد. نتایج نشان دهنده بالا بودن شاخص های تنوع گونه ای برای گیاهان رطوبت دوست است. گیاهان آبزی حقیقی بالاترین تنوع را بعد از گیاهان رطوبت دوست داشتند و کمترین تنوع در مورد گیاهان مردابی مشاهده شد. نتایج نشان داد که از نظر آماری بین شاخص تنوع گونه ای شانن در شرق و غرب و نیز بین گروه های گیاهان رطوبت دوست، گیاهان آبزی حقیقی و گیاهان مردابی تفاوت معنی داری وجود دارد (05/0(P کلمات کلیدی: تنوع گونه ای، گیاهان رطوبت دوست، گیاهان آبزی حقیقی، گیاهان مردابی، استان مازندران
