دوره 8، شماره 1 - ( 3-1387 )
چکیده
مجموعۀ دگرگونی ده سلم در شرق ایران و در حاشیۀ شرقی بلوک لوت واقع شده است. سنگ‌های موجود در این مجموعه شامل شیستهای پلیتی، مرمر و آمفیبول شیست است که توده‌‌های گرانیتی و رگه‌‌های پگماتیتی آن را قطع کرده‌اند. در مجموعۀ ده‌سلم کانی آندالوزیت در سنگ‌های دگرگونی و آذرین با تفاوت‌های بافتی، ژئو‌شیمیایی و بلور شناختی دیده می‌شود. آندالوزیت یکی از پلی‌مورف‌های آلومینوسیلیکاته است که اغلب در شرایط دگرگونی درجۀ حرارت متوسط فشار کم به وجود می‌آید. پژوهش‌های تجربی جدید نشان می‌دهند این کانی در شرایط ماگمایی و متاسوماتیک نیز تشکیل می‌شود. تجزیه‌‌های شیمیایی انجام شده با الکترون مایکروپروب نشان می‌دهد که عناصر آهن، پتاسیم و REE در دو نوع رخداد آندالوزیت در ده سلم متفاوت هستند. آهن موجود در آندالوزیت موجود در سنگ‌های آذرین بین 12/0 تا 97/0 درصد و میزان پتاسیم آن به 79/0 درصد می‌رسد. در آندالوزیت دگرگونی آهن 11/0 تا 16/0 درصد و پتاسیم بسیار ناچیز و اغلب کم‌تر از 02/0 درصد است. سایر عناصر اصلی موجود در دو نوع آندالوزیت تفاوت خاصی نشان نمی‌دهند. بلور‌های آندالوزیت در سنگ‌های دگرگونی مجموعۀ ده‌سلم در شیستهای آندالوزیت‌دار به صورت کیاستولیت و با تجمع جهت‌یافته دیده می‌شوند. این کانی از سنگ‌های پلیتی و در طی واکنش‌های پیش‌رونده دگرگونی به وجود آمده است. پاراژنز موجود در این شیست‌ها دمای تشکیل 380 تا 450 درجۀ سانتی‌گراد در فشار 2 تا 3 کیلو بار را نشان می‌دهد. آندالوزیت موجود در سنگ‌های آذرین مجموعه ده سلم در حاشیۀ توده‌‌های گرانیتی و پگماتیت‌ها به رنگ صورتی و بدون ادخال کربن و بر خلاف انواع دگرگونی فاقد جهت‌یافتگی است. این کانی می‌تواند از یک ماگمای آلکالن متاآلومین که در تبادل یونی با سنگ‌های دگرگونی مجاور خود بوده است، تشکیل شده باشد. بررسی تغییرات نسبت پتاسیم به سدیم از شیستهای هاله دگرگونی به سمت تودۀ گرانیتی حضور تبادل یونی و رخداد متاسوماتیسم بین ماگما و سنگ‌های درون‌گیر را تأیید می‌کند.
