فلورا جنابی، نرگس باباخانی، سیمین بشردوست،
دوره 18، شماره 4 - ( دوره هجدهم ، شماره چهارم ، زمستان 1403 )
چکیده
هدف پژوهش حاضر، شناسایی و مدل‌سازی الگوی اهمالکاری تحصیلی بر اساس نظریه داده‌بنیاد بود . این پژوهش با رویکرد کیفی و طراحی متوالی-اکتشافی انجام شده است. در بخش کیفی، برای تحلیل داده‌ها از روش تحلیل داده‌بنیاد استفاده گردید. مشارکت‌کنندگان پژوهش شامل دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه تهران بودند که بر اساس خوداظهاری درگیر مشکل اهمالکاری تحصیلی بودند. انتخاب نمونه‌ها با استفاده از روش نمونه‌گیری نظری صورت گرفت. برای جمع‌آوری داده‌ها از ابزار مصاحبه نیمه‌ساختاریافته استفاده شد. نتایج تحلیل داده‌ها نشان داد که عوامل روانشناختی، کمال‌گرایی، اجتناب تجربی، اعتیاد به اینترنت و عوامل فرهنگی-اجتماعی به‌عنوان علل اصلی اهمالکاری تحصیلی از دیدگاه مصاحبه‌شوندگان شناسایی شدند. همچنین، مهم‌ترین عوامل محوری و فرعی مؤثر بر اهمالکاری تحصیلی شامل تعویق، بی‌اعتنایی، تنبلی، تکانشگری و عدم تمرکز بودند. در خصوص استراتژی‌های مقابله‌ای، خود شکوفایی و مدیریت زمان به‌عنوان راهکارهای اصلی برای کاهش اهمالکاری تحصیلی از سوی مصاحبه‌شوندگان معرفی شدند. عوامل زمینه‌ای مؤثر بر به‌کارگیری این استراتژی‌ها شامل مدیریت هیجان و اصلاح رفتار بود. همچنین، مداخلات راهبردی و مداخلات کلان به‌عنوان عوامل مداخله‌گر مهم در فرآیند مقابله با اهمالکاری تحصیلی مطرح گردید. در نهایت، پیامدهای استراتژی‌های مقابله‌ای شامل افزایش خودکارآمدی تحصیلی و ارتقای سلامت روانی دانشجویان گزارش شد. این نتایج می‌تواند راهگشای مداخلات مؤثر در زمینه مدیریت اهمالکاری تحصیلی در بین دانشجویان باشد.
