فصلنامه

---

این پژوهش به منظور بررسی رابطه­ی بین معنویت خانواده با راهبردهای مقابله­ای و همچنین آزمون نقش واسطه­ای کیفیت ارتباط در رابطه­ی بین متغیرهای مذکور انجام شد. به همین منظور تعداد 375 نفر از والدین دانش آموزان کرمانشاهی به روش نمونه­گیری خوشه­ای برای شرکت در این پژوهش انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این پژوهش عبارت بودند از: مقیاس ارتباط خانواده، مقیاس تقدس ازدواج، مقیاس تقدس والدگری، و مقیاس ارزیابی شخصی بحران خانواده. برای تحلیل داده­ها، از تحلیل واریانس یک راهه، تحلیل همبستگی و همچنین رگرسیون متوالی همزمان استفاده شد. نتایج حاصل از تحلیل داده­ها نشان داد که خانواده­های با معنویت بالا نسبت به خانواده­های با معنویت پایین، از راهبردهای مقابله­ای شکل­دهی مجدد شناختی، حمایت اجتماعی معنوی و بسیج خانواده به میزان بیشتر و از راهبرد ارزیابی منفعلانه به میزان کمتری استفاده می­کنند. همچنین معنویت به­طور مستقیم و غیر مستقیم (با واسطه­گری ارتباط خانواده)، با راهبردهای مقابله­ای در ارتباط است. در پایان می­توان چنین نتیجه گرفت که خانواده­های با معنویت بالا، می­توانند از طریق داشتن ارتباطی مناسب و همچنین عوامل مؤثر دیگر، مقابله­ی بهتری در برابر تنش­های درونی و بیرونی خانواده از خود نشان دهند.

---

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه­ی بین کارایی خانواده و بخشایش و معنویت در زنان و مردان متأهل انجام شد. روش این پژوهش از نوع همبستگی بود. بدین منظور از ابزار سنجش کارایی خانواده، سنجش بخشایش خانواده و پرسشنامه­ی سنجش توانایی و نگرش معنوی استفاده شد. نمونه شامل 200 نفر به صورت هدفمند و در دسترس در شهر تهران انتخاب گردید. نتایج بررسی­های آماری نشان داد سازه­ی کارایی خانواده با بخشایش در خانواده و معنویت همبستگی مثبت و معناداری دارد، به­طوری­که خرده مقیاس­های کارایی کلی، نقش­ها و آمیزش عاطفی در کارایی خانواده بیشترین سهم را در تبیین بخشایش در خانواده داشتند و کارایی کلی خانواده بیشترین سهم را در پیش بینی معنویت داشت. به طور کلی نتیجه­ی این پژوهش حاکی از آن بود که بخشایش و معنویت به عنوان دو سازه­ی روانشناسی با کارایی خانواده رابطه دارند.

---

هدف مطالعه­ی حاضر بررسی ارتباط مؤلفه‌های معنویت، نگرش نسبت به بیماری و احساس رنج در بیماران مبتلا به ایدز (اچ آی وی) بود. در این مطالعه­ی توصیفی- همبستگی، 43 بیمار از بین کلیه­ی بیماران مبتلا به ایدز (اچ آی وی) سه شهر زاهدان، سراوان و ایرانشهر استان‌‌‌‌‌‌‌‌ سیستان و بلوچستان، به روش نمونه­گیری در دسترس انتخاب شدند. متغیرها با استفاده از پرسشنامه‌های سنجش معنویت، مقیاس تجربه و ادراک رنج و آگاهی و نگرش نسبت به بیماری ایدز مورد بررسی قرار گرفتند. داده‌ها با استفاده از همبستگی پیرسون و رگرسیون گام به گام تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین رنج جسمانی و نگرش نسبت به بیماری رابطه­ی مثبت و معنادار وجود دارد. رنج روانی با معنویت رابطه­ی منفی معنا‌دار و با نگرش نسبت به بیماری رابطه­ی مثبت معنا‌دار دارد. رابطه­ی رنج معنوی/ وجودی با معنویت، مثبت و معنا‌دار و با نگرش نسبت به بیماری، منفی و معنا‌دار بود. تحلیل رگرسیون نشان داد که نگرش نسبت به بیماری بهترین پیش‌بینی کننده رنج روانی بود. همچنین خودآگاهی و نگرش نسبت به بیماری به ترتیب بهترین پیش‌بینی کننده رنج معنوی/ وجودی بودند. با توجه به نتایج به­دست آمده می‌توان استنباط کرد، معنویت و نگرش نسبت به بیماری بر احساس رنج در بیماران مبتلا به ایدز (اچ آی وی) تأثیر دارند؛ و آموزش معنویت و نگرش‌های مثبت نسبت به بیماری را می‌توان به عنوان روش‌های مقابله‌ای برای کاهش احساس رنج بیماران مورد استفاده قرار داد.

---

پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر معنویت درمانی اسلامی بر سبک زندگی و سلول‌های سفید خون سالمندان افسرده انجام گرفت. روش پژوهش نیمه آزمایشی با طرح دو گروهی پیش آزمون- پس آزمون بود. جامعه آماری سالمندان مبتلا به افسردگی در سال 1393 در سرای سالمندان مهر ایران شهرستان کرج  بودند که با روش نمونه‌گیری در دسترس تعداد 24 نفر که معیارهای ورود به مطالعه را داشتند، شناسایی شدند و با جایگزینی تصادفی در دو گروه 12 نفری آزمایش  و کنترل قرار گرفتند و به پرسشنامه سبک زندگی پاسخ دادند. سپس به روش فلوسایتومتری گلبول‌های سفید خون اندازه‌گیری شد. گروه آزمایش در 14 جلسه درمان مبتنی بر معنویت را دریافت کردند، سپس سبک زندگی و گلبول‌های سفید بعد از درمان ارزیابی شد. نتایج تحلیل کواریانس نشان داد بین دو گروه آزمایش  و کنترل بعد از درمان در مولفه‌های سبک زندگی (سلامت جسمانی، سلامت روان­شناختی، سلامت معنوی و سلامت اجتماعی، پیشگیری از بیماری)، گلبول‌های سفید و فاکتورهای تشکیل دهنده آن (نوتروفیل، لنفوسیت، مونوسیت) تفاوت وجود داشت (05/0p≤ ). بنابراین معنویت می‌تواند به عنوان یک عامل محافظت کننده  و مداخله توانبخشی و غیر عضوی برای سلامتی سالمندان مؤثر باشد و باعث تغییر در سبک زندگی و تاثیر مثبت بر فاکتورهای تشکیل‌دهنده‌ی گلبول‌های سفید شود.

---

معنویت‌‌گرایی و عمل به باورهای دینی، به‌‌عنوان دو متغیر مرتبط با بهزیستی روان‌‌شناختی و جسمی، در تبیین بسیاری از پیامدهای مثبت روان‌‌شناختی در مبتلایان به درد مزمن سهیم‌‌اند. در این پژوهش نقش احتمالی این متغیرها در پیش‌‌بینی پذیرش درد (قبول درد و تعهد به انجام فعالیت‌‌ها بدون اعتنا به حضور درد) در مبتلایان به بیماری آرتریت روماتوئید بررسی شد. این پژوهش از نوع توصیفی‌‌همبستگی بود. برای دستیابی به اهداف پژوهش، تعداد 80 بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید به روش نمونه‌‌گیری غیرتصادفی هدفمند، انتخاب شده و به پرسش‌نامۀ سنجش نگرش معنوی، مقیاس عمل به باورهای دینی (معبد)، پرسش‌نامۀ ویرایش‌‌شدۀ پذیرش درد مزمن پاسخ دادند. داده‌‌ها به‌‌وسیلۀ ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تجزیه‌‌وتحلیل شد. یافته‌‌ها نشان داد که توانایی معنوی 13درصد از تغییرات تعهد به انجام فعالیت‌‌ها (یکی از مؤلفه‌‌های پذیرش تجربۀ درد) را پیش‌‌بینی می‌‌کند (01/0p<). ضمناً عمل به باورهای دینی رابطۀ معناداری با پذیرش تجربۀ درد و ارزش‌‌های زندگی نداشت. بر این اساس، هنگامی‌‌که معنویت‌‌گرایی در رفتار فرد تجلی می‌‌یابد (توانایی معنوی)، در پیش‌‌بینی پذیرش تجربۀ درد و ارزش‌‌های زندگی مبتلایان به درد مزمن مفید واقع می‌‌شود؛ اما اگر معنویت‌‌گرایی صرفاً در حوزۀ ذهنی باشد، چنین پیامد مثبتی حاصل نخواهد شد.