428 نتیجه برای روستا
سیدحسن مطیعی لنگرودی، مریم رضائیه آزادی،
دوره 2، شماره 4 - ( 6-1392 )
چکیده
یکی از مهمترین دلایل توجه دولتها و برنامهریزان به گردشگری، پیامدهای اقتصادی آن برای منطقه میباشد، به طوری که امروزه گردشگری عامل مهمی برای توسعه اقتصادی به حساب میآید. با توجه به مشکلات اقتصادی روستاییان و گسترش روز افزون مهاجرت های روستایی و افول فعالیتهای کشاورزی در نواحی روستایی، نیاز روز افزون به فعالیتهای جایگزین و در عین حال مکمل برای کشاورزی، در نواحی روستایی احساس میشود، تا به منظور توسعه پایدار روستایی، امکان بهره مندی روستاییان از "معیشت پایدار" فراهم آید، که این خود بهبود" کیفیت زندگی" و"رضایتمندی روستایی" را به همراه دارد. تفرجگاه بند یکی از مناطق گردشگری در پیرامون شهر ارومیه است، که با توجه به موقعیت مناسب جغرافیایی و بهرهمندی از توانهای زیاد در حوزه طبیعتگردی و نزدیکی به شهر ارومیه (4کیلومتری)، همواره گردشگران زیادی را به خود جذب کرده است. با وجود چنین موقعیتی، به دلیل عدم شناخت دقیق و علمی از توانها و قابلیتهای موجود، تاکنون از این توانها در راستای هدایت فرآیندهای طبیعی، اجتماعی و اقتصادی برای توسعه پایدار اقتصاد گردشگری منطقه بهرهگیری نشده است. گردشگری اثرات و پیامدهای مختلفی بر اقتصاد منطقه مورد مطالعه در طی چند سال گذشته در پی داشته است. این پژوهش به دنبال بررسی اثرات گردشگری از دیدگاه ساکنین محلی میباشد. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماری این تحقیق، ساکنین محلی روستاهای بند ارومیه میباشند، برای تعیین حجم نمونه از روش نمونهگیری کوکران استفاده شده است، تعداد 300 نفر سرپرست خانوار به عنوان حجم نمونه انتخاب شده و مورد پرسشگری قرار گرفتند. برای تحلیل دادهها، از آزمون ناپارامتری (کای اسکوئر) و آزمون T-test بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش نشان میدهد، که گردشگری اثرات مثبتی همچون ایجاد اشتغال برای جوانان و افزایش درآمد برای ساکنین محلی و اثرات منفی مانند افزایش قیمت زمین برای ساکنین محلی به دنبال داشته است.
شاه بختی رستمی، محمد میرزاعلی،
دوره 2، شماره 4 - ( 6-1392 )
چکیده
طرحهای هادی روستایی از جمله طرحها و پروژه هایی است که در راستای نیل به توسعه و عمران روستایی تهیه و اجرا می گردد. در واقع این طرحها به منزله سند توسعه اقتصادی- اجتماعی روستا تلقی می شود که بر اساس آن، تمامی نیازمندیهای مسکونی، خدماتی و رفاهی، برای افق طرح، با لحاظ نمودن تمامی ضوابط در چارچوب جایگاه روستا در طرحهای فرداست مکانیابی می شود. اجرای این طرحها در روستاهای کشور خالی از اشکال نبوده و در اکثر روستاها با توجه به شکل گیری بدون برنامه روستا از یک سو و کمبود اعتبارات تخصیصی از سوی دیگر، با مشکلات بسیاری مواجه می باشد. این طرح در روستاهای کشور به سفارش بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تهیه و اجرا میشود. تعدد و تنوع ویژگیهای متفاوت ناحیهای در گستره فضای ملی باعث کاهش دقت در طرحهای مذکور و احتمالاً تغییراتی در اجرای آنها خواهد شد. این پژوهش در محدوده جغرافیایی روستاهای شهرستان گنبدکاووس انجام گرفته و به بررسی و ارزیابی ضوابط و معیارهای مکانیابی انواع کاربریها در طرحهای هادی روستاها پرداخته است. پژوهش حاضر بر اساس هدف از نوع کاربردی- توسعه ای و به لحاظ متدلوژی از نوع توصیفی- تحلیلی است که داده های آن از منابع اسنادی و عمدتاً عملیات پیمایشی (پرسشنامه) گردآوری شده است. نتیجه این پژوهش حاکی از آن است که ضوابط مربوط به مکانیابی انواع کاربریها در مرحله تهیه طرحهای هادی روستایی رعایت شده امّا در مرحله اجرای این طرحها، بخش عمده مکانیابیهای پیشنهاد شده، رعایت نگردیده است.
حمید برقی، یوسف قنبری، محمد سعیدی،
دوره 2، شماره 4 - ( 6-1392 )
چکیده
امروزه شوراهای روستایی نقش مهمی را در توسعه روستاها ایفا میکنند و تشکیل شورا یکی از اقدامات اساسی در جهت نظم بخشیدن به مشارکت مردم در جریان توسعه روستایی است. هدف این پژوهش بررسی عملکرد شوراهای اسلامی و میزان مشارکت مردم در توسعه روستایی در دهستان حسین آباد شهرستان نجف آباد است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی و میدانی بوده است. داده های مورد بررسی از طریق پرسشنامه و به روش مصاحبه جمع آوری شده است. جامعه آماری شامل دو گروه مردم (سرپرستان خانوار) و اعضای شورا بوده که جهت تعیین حجم نمونه برای گروه مردم از فرمول کوکران تعداد نمونه 255 نفر از طریق نمونه گیری طبقه ای و تصادفی استفاده شده است. در گروه شورا کل اعضای شورا (15 نفر) مورد پرسش و مصاحبه قرار گرفته است. در تحلیل داده ها جهت بررسی نرمال بودن توزیع میانگین نمرات از آزمون کلموگروف اسمیرنوف و برای ارزیابی عملکرد شوراها از آزمونT تک نمونهای و آزمون دوجمله ای و نیز جهت مقایسه نظرات دو گروه مردم و شورا از آزمون Mann-Whitney U و Tمستقل استفاده شده است. نتایج تحقیق نشان داد که در عملکرد شوراها در حوزه اقتصادی با توجه به آزمون دوجمله ای(48 درصد موافق و 52درصد مخالف) و نسبت مشاهده شده، معنی دار نبوده است. عملکرد اجتماعی شوراها مطلوب تر از وضعیت اقتصادی و بیشتر از سطح متوسط می باشد. در حوزه فرهنگی کمتر از سطح متوسط بوده است. هم چنین بررسی میزان مشارکت مردم در توسعه روستا نشان می دهد که از سطح متوسط بیشتر است.
حسین فراهانی، زهرا اصدقی سراسکانرود،، مهرشاد طولابی نژاد،،
دوره 2، شماره 5 - ( 9-1392 )
چکیده
امروزه برخی کشورها برای دستیابی به توسعه، توانمندسازی را کاملترین روش یافتهاند. به خصوص در مورد روستاییان و اقشار آسیبپذیر. در واقع توسعه بدون توانمندسازی مردم، خصوصاً روستاییان مفهوم ناقصی است. بنا بر اعتقا برخی، از مواردی که بر توانمندسازی اجتماعی به ویژه برای ساکنان نواحی روستایی تأثیر میگذارد، هدفمندسازی یارانهها میباشد. بر این اساس پژوهش حاضر بر آن است تا به بررسی تأثیر هدفمند ساختن یارانهها بر توانمندی اقتصادی خانوارهای روستایی بپردازد. تحقیق حاضر بر مبنای هدف از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش، توصیفی- تحلیلی بوده و جمعآوری دادهها و اطلاعات نیز با استفاده از روش اسنادی و پیمایشی صورت گرفته است. ابزار جمعآوری دادهها پرسشنامه و مصاحبه حضوری بوده که در سطح خانوار روستایی توسط سرپرستان خانوارهای روستایی تکمیل گردیده است. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای دهستان جایدر بخش مرکزی شهرستان پلدختر با 28 روستای دارای سکنه بوده است که از بین آنها تعداد 10روستا معادل 35 درصد روستاها به عنوان جامعه نمونه تحقیق انتخاب شدهاند و تعداد 80 خانوار روستایی نیز از طریق نمونهگیری تصادفی طبقهبندی شده انتخاب گردید. برای تجزیه و تحلیل دادهها از نرم افزار SPSS و آزمون ناپارامتریک ویلکاکسون استفاده شده است. نتایج یافتههای تحقیق نشان میدهد که یارانه پرداختی به خانوارهای روستاهای منطقه مورد مطالعه بر توانمندسازی اقتصادی خانوارهای روستاهای دهستان جایدر دارای اثرات مثبت شامل افزایش قدرت خرید، افزایش میزان پسانداز و رفاه خانوارها، کاهش فقر، و ابزاری برای تأمین امنیت غذایی خانوارها، و اثرات منفی مانند کاهش سطح زیرکشت محصولات کشاورزی، کاهش میزان سرمایهگذاری برای توسعه فعالیتهای کشاورزی، افزایش تورم و افزایش دریافت وام شده است.
حامد قادرمرزی، بیتا زارع ممقانی، کرامت الله زیاری،
دوره 2، شماره 5 - ( 9-1392 )
چکیده
کیفیت محیط شهری یکی از دغدغههای اساسی نهادهای مدیریت و برنامهریزی شهری است. این پژوهش با عنوان ارزیابی کیفیت محیط مسکونی روستاهای ادغام شده در شهر سنندج بر آن است تا با واسطه سنجش سطح رضایتمندی ساکنین از وضعیت کیفی محیط سکونت به ارزیابی کیفی و در صورت لزوم طراحی راهکارهای مناسب جهت بهبود کیفیت محیطهای مسکونی بپردازد. برای تحقق این هدف رویکرد سنجش میزان رضایتمندی سکونتی به عنوان رویکرد نظری تحقیق برگزیده شد. دادههای گردآوری شده در قالب تکمیل پرسشنامه میدانی با استفاده از نرم افزار SPSSو روشهای آماری تحلیل رگرسیونی چند متغیره سلسله مراتبی، آزمون T تک نمونهای، تحلیل واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان داد میزان کیفیت محیط مسکونی در روستاهای حسنآباد و نایسر به ترتیب با میانگین 47/2 و 46/2 (در مقایسه با میانه نظری 3) پایینتر از میانه نظری بوده است. بر اساس خروجی آزمون T، رضایت از کیفیت محیط مسکونی روستاهای ادغام شده معنادار نمیباشد و در مورد دو شاخص سازنده اصلی یعنی رضایت از شاخصهای عینی محیط مسکونی و شاخصهای ذهنی محیط مسکونی نیز نتایج به همین صورت است. طبق نتایج تحلیل رگرسیونی چند متغیره، در سطح دوم مدل، شاخصهای ذهنی محیط مسکونی نسبت به شاخصهای عینی در میزان رضایت از کیفیت محیط مسکونی تأثیر بیشتری دارد. در سطح سوم مدل نیز، زیرشاخص امکانات خارجی واحد مسکونی، رضایت از سازمان دسترسی و فضایی و دسترسی به امکانات و خدمات تأثیر بیشتری بر شاخص بالاسری دارند. هم چنین نتایج آزمون تحلیل واریانس یک طرفه برای شناسایی میزان تاثیر ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی مخاطبان بر روی ادراک کیفیت محیط مسکونی نشان داد که در هر دو روستا، تفاوت ادراک کیفیت محیط مسکونی در بین تمامی گروهها (و بر مبنای ویژگیهای اجتماعی- اقتصادی افراد) معنیدار است. در نهایت نتایج آزمون تحلیل عاملی، مدل نظری ارایه شده را تأیید نمود.
مهدی پورطاهری، عبدالرضا رکن الدین افتخاری، مهناز رهبری،
دوره 2، شماره 5 - ( 9-1392 )
چکیده
ویژگیهای نهفته در منابع تولیدی و محصولات کشاورزی تولید شده، امکان تحولی را فراهم میسازد که بخش کشاورزی بتواند از راههای مختلف، نقش اساسی و محوری خود را در فرآیند توسعه و بالاخص توسعه روستایی ایفا نماید. بنابراین با توجه به قابلیتهای خاص هر منطقه، نقش برجسته برخی از محصولات در ایجاد فرصتهای شغلی مناسب، خدمات عمومی و توسعه زیرساختهای روستایی و به طور کلی توسعه روستایی را نمیتوان نادیده گرفت. در این تحقیق، با توجه به اهمیت محصول پسته در زندگی ساکنان نواحی روستایی دهستان دامنکوه در شهرستان دامغان، به مطالعه آثار اقتصادی و اجتماعی کشت پسته بر روستاها و کشاورزان پرداخته است. این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی و با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شده است. نمونه مورد مطالعه، 318 خانوار پستهکار است که با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است. نتایج تحقیق نشان داد که آثار اقتصادی کشت پسته در شاخصهای رفاه اقتصادی، امنیت اقتصادی و کیفیت اشتغال، نسبت به آثار اجتماعی کشت پسته در شاخصهای مشارکت و سرمایه اجتماعی در منطقه مورد مطالعه، بیشتر میباشد و هم چنین بین ویژگیهای اقتصادی و اجتماعی کشاورزان پستهکار در شاخصهای سن، سابقه کشت، میزان تحصیلات، میزان آشنایی با بازار، میزان استفاده از مکانیزاسیون، میزان سرمایهگذاری، تحول اراضی زیر کشت، میزان استفاده از اعتبارات بانکی، میزان استفاده از خدمات مشاورهای، تعداد افراد تحت تکفل، میزان سطح زیر کشت، عملکرد محصول در هکتار، استفاده از روشها و نهادههای جدید، انگیزه کشت و مالکیت اراضی مورد بهره برداری، و آثار اقتصادی و اجتماعی کشت پسته در منطقه مورد مطالعه رابطه معناداری وجود دارد.
علی شمس الدینی، جواد اطاعت، هومان شهریور،
دوره 2، شماره 5 - ( 9-1392 )
چکیده
یکی از مهمترین شاخصها در توسعه سکونتگاههای روستایی، تمایل گسترده به مشارکت مستمر روستائیان در فعالیتهای اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است. در این راستا و در جوامع سنتی مشاهده میشود که مشارکت سیاسی افراد به ویژه روستانشینان منجر به آگاهی بالا و توسعۀ همهجانبه اقتصادی و اجتماعی روستاها نمیشود؛ بلکه علاوه بر ایجاد کشمکش و افزایش اختلافات درونی، عرصهای برای سهم خواهیهای اقتصادی و خدماتی است. در منطقهی ممسنی از توابع استان فارس ملاکهای مشارکت افراد بر اساس معیارهای جامعه باز نیست، بلکه اصل مشارکت سیاسی افراد بر پایههای طایفهای و توقعات ایلی استوار است. در این مقاله تلاش شده است تا با واکاوی روند مشارکت سیاسی روستائیانِ منطقه با توجه به هویت طایفهای، به اثر مشارکت روستائیان در خدماترسانی اقتصادی و اجتماعی به روستاها پرداخته شود. در این راستا تعداد 90 نفر از سرپرستان خانوار چهار روستای بالاتر از 1000 نفر جمعیت، از طوایف منطقه به عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شده است. به منظور تحلیل دادهها در یک حالت تطبیقی میزان مشارکت روستاییان در انتخابات و هم چنین رابطهی بین هویت طایفهای نمایندگان مجلس و خدمات متفاوت ارائه شده به روستاها مورد مطالعه قرار گرفته است. نتایج نشان داد بیش از 85 درصد از رأی دهندگان منطقه با تکیه بر هویت طایفهای کاندیداها به انتخاب نماینده خود دست زدهاند. هم چنین خدماترسانی و توزیع منافع و منابع اقتصادی- رفاهی در روستاهای مورد مطالعه با انتخاب نماینده از یک طایفهی خاص و نگاه ویژهی نماینده به روستاهای هم طایفه عموماً ارتباط مستقیم و تنگاتنگی دارد.
علی اکبر نجفی کانی، نوشین صادقی، مریم رحمانی،
دوره 2، شماره 5 - ( 9-1392 )
چکیده
با گسترش شتابان و رشد بیرویه شهرهای کشور در طی چند دهه اخیر، روستاهای مجاور و یا نزدیک این سکونتگاهها رفته رفته به شهرها ملحق شدند. بدین ترتیب روستاهای الحاقی که بدون برنامهریزی و خودجوش به محدوده قانونی شهرها محلق شدند، زمینه را برای حضور و گسترش هر چه بیشتر اسکان غیررسمی در حاشیه شهرها فراهم ساختند. پژوهش حاضر با هدف بررسی موانع و چالشهای فراروی توسعه روستاهای الحاقی به میزان رضایت حاشیهنشینان از امکانات موجود و از ارائه خدمات از سوی مسئولان شهری در شهر گرگان در دو روستای اوزینه و انجیراب پرداخته است. این تحقیق از نوع کاربردی بوده و مبتنی بر روش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی بوده است. از دو روش اسنادی و میدانی برای جمعآوری دادهها استفاده شده است. به منظور سنجش مولفهها و متغیرهای تحقیق، از آزمونهای کای اسکوئر، رگرسیون لجستیک، فای وT مستقل استفاده شد. با نرمافزار SPSS تجزیه و تحلیل دادهها صورت پذیرفت. نتایج نشان داد بین شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی با میزان توسعهیافتگی روستاهای الحاقی رابطه معناداری وجود دارد و علاوه برآن مهاجرت و تبعات ناشی از آن در ناحیه مورد مطالعه به عنوان مهمترین مانع و چالش فراروی توسعه فضایی این روستاها در حاشیه شهر محسوب میگردد. در ضمن با بررسی میزان رضایت مردم از عملکرد سازمانهای ذیربط در سطح محلات میتوان اذعان داشت که سیاستهای دستگاههای اجرایی به منظور پیشرفت و توسعه روستاهای الحاقی،کارآمد نبوده و بر مسائل و مشکلات ناحیه مورد مطالعه افزوده میشود.
کیومرث زرافشانی، لیدا شرفی، شهپر گراوندی، پرستو قبادی،
دوره 2، شماره 5 - ( 9-1392 )
چکیده
در عصر حاضر بسیاری از برنامهریزان، گردشگری روستایی را فعالیتی بسیار مهم برای توسعه روستاها معرفی کردهاند و هموارهآن را از دیدگاههای گوناگون مورد توجه قرار دادهاند؛ به طوری که اقتصاددانان صنعت گردشگری را صادرات نامرئی نامیدهاند. این صنعت، فعالیتی گسترده است که تأثیرات اقتصادی، اجتماعی فرهنگی و زیست محیطی مهمی را با خود به همراه دارد. لذا برنامهریزی در جهت توسعه گردشگری روستایی، نیازمند شناخت آثار و پیامدهای آن از دیدگاه جامعه میزبان میباشد که در نهایت همین امر منجر به توسعه پایدار منطقه میگردد. هدف از تحقیق حاضر، بررسی اثرات گردشگری بر جامعه میزبان در منطقه ریجاب واقع در استان کرمانشاه است. حجم نمونه 270 نفر برآورد شد که از این میان، 200 پرسشنامه به روش تصادفی ساده جمعآوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحلیل عاملی این تحقیق نشان داد که توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه دارای چهار پیامد عمده میباشد. این پیامدها عبارتند از: درآمدزایی، ایجاد مشکلات زیستمحیطی، توسعه فرهنگی و کاهش سرمایه اجتماعی. نتایج این مطالعه میتواند دستاوردهایی برای سازمان جهانگردی و گردشگری به همراه داشته باشد. بدین معنا که با بکارگیری نتایج این مطالعه میتوان اثرات مثبت گردشگری را تقویت و پیامدهای منفی آن را کاهش داد.
حسنعلی فرجی سبکبار،
دوره 2، شماره 6 - ( 12-1392 )
چکیده
بیکاری یکی از چالشهای پیش روی برنامهریزان در اکثر مناطق جهان میباشد. در ایران نیز بیکاری و کاهش میزان بیکاری یکی از اهداف اصلی برنامههای دولت مطرح شده است. شاخصهای مربوط به فعالیت نشان از تغییرات بیکاری طی زمان دارد. از این رو تحقیق حاضر در پی الگوی فضایی تغییرات مکانی بیکاری در نواحی روستایی کشور است. برای انجام تحقیق از مدل آزمونی تی استودنت استفاده شده است که میتواند آزمون تغییرات فضایی-مکانی را در سطح محلی انجام دهد. برای انجام تحقیق از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1385 و 1390 استفاده شده است. این اطلاعات در قالب بخشهای سال 1390 باهم تلفیق شدند و شاخصسازی روی آنها انجام شده است. نتایج تحقیق حکایت از نابرابریهای فضایی اشتغال و بیکاری در نواحی روستایی دارد. هم چنین مشخص شد که بهبودهایی در زمینه اشتغالزایی در روستاها بوجود آمده، ولی اختلافات فضایی مشهودی قابل مشاهده است. به علاوه میزان اشتغالزایی برای زنان کمتر و محدودتر بوده و تفاوتهای فضایی- جنسیتی در زمینه اشتغال در نواحی روستایی کشور مشهود است.
بهروز محمدی یگانه،
دوره 2، شماره 6 - ( 12-1392 )
چکیده
یکی از عوامل مهم برای توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی، دسترسی روستائیان به اعتبارات مالی است. در همین راستا اعتبارات خرد میتواند به عنوان راهکاری مطمئن سرمایههای مالی لازم را جهت توسعه کارآفرینی روستایی فراهم سازد. از موارد ضروری جهت اثربخشی اعتبارات، هزینه کرد اعتبارات در بخش کشاورزی از سوی روستائیان است. در تحقیق حاضر به بررسی نقش فضای اقتصادی کارآفرینی در تحلیل هزینهکرد اعتبارات فردی و گروهی کشاورزی پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نوع کاربردی و از نظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی است. روش گردآوری اطلاعات به صورت اسنادی و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه)، روش تجزیه و تحلیل به صورت توصیفی و استنباطی (با استفاده از آزمونهایی چون همگونی کای دو، آزمون فریدمن، آزمون یومن ویتنی و ضریب همبستگی) بوده است. جامعه آماری تحقیق شامل کشاورزان دو دهستان غنی بیگلو (شهرستان زنجان) و خرارود (شهرستان خدابنده) میباشد. نتایج نشان داد فضای اقتصادی کارآفرینی موجود در میان دریافت کنندگان اعتبارات فردی کشاورزی در وضعیت مطلوبی قرار ندارد، در صورتی که فضای اقتصادی کارآفرینی در بین دریافت کنندگان اعتبارات گروهی کشاورزی در وضعیت مطلوبی است. هم چنین، کشاورزانی که دارای فضای اقتصادی کارآفرینی مطلوبتری بودهاند، کمتر دچار انحراف در هزینه کرد اعتبارات شدهاند.
حمید جلالیان، حسین دادگر،
دوره 2، شماره 6 - ( 12-1392 )
چکیده
یکی از ابعاد مهم توسعه پایدار، مساله حفاظت از محیط زیست و منابع آن است، به طوری که سایر ابعاد توسعه نیز در ارتباط مستقیم و غیرمستقیم با این بُعد قرار دارد. قسمت اعظم منابع طبیعی کشور در قلمرو روستاها واقع شده و نگهداری و تقویت این منابع جزء الزامات توسعه پایدار قلمداد میشود. مدیریت صحیح و مکانیابی زبالههای روستایی از اقدامات اساسی در راستای حفاظت از محیط زیست روستاها به شمار میآید. در محیطهای نرمافزاری GIS روشهای مختلفی از قبیل BOOLEAN، FUZZY، WLC و OWA برای تلفیق اطلاعات و مکانیابی دفن زباله وجود دارد،از آن جایی که روش OWA (الگوریتم میانگین مرتبشده وزنی) دارای انعطافپذیری بالائی بوده و به نوعی تکامل یافته روشهای دیگر است، بنابراین میتواند نتایج دقیقتری را به دست دهد. در این تحقیق با استفاده از منطق فازی و روش OWA در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) به مکانیابی دفن زباله در دهستان قلعه دره سی اقدام گردید. برای این کار از 11 شاخص استفاده شد و نتایج حاصل از تحقیق با استفاده از حالتهای مختلف روش OWA در هفت کلاس مدلسازی گردید. با بررسی نقشههای مختلف ایجاد شده در وضعیتهای مختلف روش OWA آشکار شد که از بین آنها وضعیت «ریسک کم و دارای توازن» با بیشترین دقت همراه بوده است؛ به طوری که طبق همین وضعیت 515/21 کیلومتر مربع از محدوده دهستان به عنوان بهترین کلاسها برای دفن زباله تشخیص داده شد.
مریم هادیزاده بزاز، حمید شایان، خدیجه بوزرجمهری، محسن نوغانی دخت بهمنی،،
دوره 2، شماره 6 - ( 12-1392 )
چکیده
استان خراسان رضوی از جمله استانهایی است که در چند دهه اخیر، تعاونیهای تولیدروستایی متعددی در آن تأسیس شده است. از مهمترین وظایف این تعاونیها، از بین بردن ساختار سنتی مزارع و رفع مشکلات استفاده از روشها وابزارهای نوین کشاورزی است. در مطالعه حاضر اقدامات تعاونیهای تولید روستایی استان خراسان رضوی در دستیابی به این هدف مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. در این خصوص عملکرد تعاونیهای تولید روستایی در روستاهای تحت پوشش به تفکیک 27 شهرستان استان از نظر ارائه خدمات زیربنایی در قالب11 متغیر از طریق تکنیک تاپسیس مقایسه و رتبهبندی شده است. بررسیهای به عمل آمده در سطح تعاونیهای تولید استان خراسان رضوی مبین سطح عملکرد نامناسب تعاونیها در ارائه خدمات زیربنایی به اعضاء میباشد. در میان شهرستانهای مختلف این استان شهرستانهای نیشابور، تربتحیدریه و تربتجام بالاترین عملکرد و شهرستانهای کاشمر، کلات و زاوه پایینترین عملکرد را در ارائه خدمات زیربنایی به روستاهای تحت پوشش خود داشتهاند. هم چنین در این تحقیق مهمترین عوامل موثر بر بهبود عملکرد تعاونیها از دید کارشناسان و مدیران عامل تعاونیها در قالب 7 شاخص، با استفاده از تکنیک آنتروپی بررسی و تحلیل شده است.از دید کارشناسان مهمترین عامل در بهبود عملکرد تعاونیها، حمایتهای مالی دولت در اجرای اقدامات زیربنایی است. سپس نحوه مدیریت و میزان انگیزه و مشارکت اعضاء به ترتیب در بهبود عملکرد تعاونیها موثر هستند.
عبدالله عبداللهی، محمد ولائی، آرزو انوری،
دوره 2، شماره 6 - ( 12-1392 )
چکیده
فقر به عنوان یک معضل اقتصادی - اجتماعی پیامدهای نامطلوبی در سطح جوامع روستایی دارد و مانعی در مسیر رسیدن به توسعه پایدار روستایی تلقی میگردد. توجه به مقوله سرمایه اجتماعی به عنوان یکی از راهکارهای کاهش فقر در جوامع روستایی به شمار میرود. از این رو هدف مقاله حاضر ارزیابی اثرات سرمایه اجتماعی در کاهش فقر روستایی در محدودهی روستای قپچاق شهرستان میاندوآب بوده است. روش تحقیق توصیفی – تحلیلی بوده است. گردآوری دادهها با مطالعات اسنادی و میدانی (پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده) انجام شده است. در تجزیه و تحلیل اطلاعات از آمار توصیفی (میانگین، واریانس و انحراف معیار) و آمار استنباطی (آزمون همبستگی اسپیرمن، آزمون رگرسیون چند متغیره و تحلیل مسیر)استفاده شده است. قلمرو مکانی این تحقیق روستای قپچاق، شهرستان میاندوآب بوده است که حجم نمونه با استفاده از فرمول اصلاح شده کوکران 163 خانوار تعیین و با روش نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدهاند. نتایج تحقیق نشان میدهد، بین گسترش مولفههای سرمایه اجتماعی و کاهش فقر اقتصادی روستاییان رابطه معناداری وجود دارد؛ به طوری که تمامی مولفههای سرمایه اجتماعی (اعتماد، مشارکت، انسجام و ارتباطات اجتماعی) در کاهش فقر اقتصادی روستاییان تاثیر داشته و موجب کاهش آن میشود. در این میان مولفه "انسجام اجتماعی" با میزان (598/0) بیشترین تاثیر و مولفه "اعتماد" با میزان (197/0) کمترین تاثیر را در کاهش فقر اقتصادی در محدوده مورد مطالعه داشته است.
مجتبی قدیری معصوم، مهدی چراغی، نسرین کاظمی، زهره زارع،
دوره 3، شماره 7 - ( 3-1393 )
چکیده
فعالیت کارآفرینانه در مناطق روستایی، به رغم وجود زمینه های مناسب و متنوع، نهادینه نشده است، زیرا موانع و محدودیتهای گوناگون، افراد کارآفرین را به نواحی خارج از سکونتگاههای روستایی ترغیب نموده است. در همین راستا در تحقیق حاضر به بررسی مهمترین موانع توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی شهرستان زنجان پرداخته شده است. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی، از نظر درجه نظارت و کنترل میدانی و از نظر ماهیت و روش به صورت توصیفی- تحلیلی می باشد. جامعه آماری تحقیق شامل خانوارهای روستایی دهستان غنی بیگلو میباشد، این دهستان در سرشماری سال 1390 دارای 33 روستا، 2330 خانوار و 9843 نفر جمعیت بوده که نمونه مورد بررسی 195 خانوار در 12 روستا از این دهستان است. روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) بوده است و با استفاده از تحلیل عاملی تجزیه و تحلیل دادهها صورت گرفته است. نتایج تحقیق نشان میدهد عامل اقتصادی، فردی و زیرساختی با توجیه 13.64 درصد واریانس، مهمترین مانع توسعه کارآفرینی در نواحی روستایی میباشد. ضمن اینکه پایین بودن احساس تعلق مکانی، عدم فرصتهای مناسب اشتغال، عدم سرمایه کافی، پایین بودن ریسک اشتغال و امکان تغییر شغل در نواحی روستایی از محدودیتهای مهم توسعه کارآفرینی در روستاهای مورد مطالعه بوده است.
سیدعلی حسینی،
دوره 3، شماره 7 - ( 3-1393 )
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی و تبیین میزان تأثیر عوامل موثر بر افزایش درآمد و اشتغال روستاییان در استان گیلان انجام گرفته است. روش بررسی در پژوهش فوق توصیفی- تحلیلی و کاربردی است. جامعه آماری روستاییان استان گیلان بوده که ابتدا با روش نمونهگیری مطبق، تعداد 45 روستا از بین کلیه روستاها انتخاب و سپس با روش نمونهگیری تصادفی ساده از بین این روستاها، تعداد 380 کشاورز انتخاب گردید. جهت عاملسازی و تعیین نقش عوامل اصلی مؤثر بر افزایش درآمد و اشتغال روستاییان استان گیلان و بر اساس نظر کارشناسان مربوطه، از 74 متغیر استفاده شده است که برای این کار از مدل تحلیل عاملی و مدل رگرسیون خطی استفاده شده است. با استفاده از مدل تحلیل عاملی شاخصهابهپنجگروه اقتصادی، اجتماعی، مدیریتی، کالبدی و جغرافیایی دستهبندی گردید که در مجموع 08/61 درصد از تغییرات واریانس را به خود اختصاص میدهد. نتایج مدل تحلیل رگرسیون خطی با روش مرحلهای، نشان داد که از 74 متغیر مستقل وارد شده به مدل، فقط 13 متغیر است که بیشترین تأثیر رگرسیونی را روی متغیر وابسته داشته است. نتیجه مدل مذکور در آخرین مرحله از پردازش نشان داد که متغیر «تثبیت قیمت محصولات» با ضریب رگرسیونی 398/0، متغیر «توانمندسازی اقشار فاقد مهارتهای فنی» با ضریب 272/0، متغیر «اقدامات اشتغال زایی دولت» با ضریب 239/0، بیشترین تأثیر رگرسیونی را روی متغیر افزایش درآمد و اشتغال روستاییان داشتهاند. هم چنین یافتهها حاکی است عوامل مدیریتی بیشترین تأثیر را روی متغیر افزایش درآمد و اشتغال روستاییان استان گیلان داشته است.
علی اکبر عنابستانی، مهدی جوانشیری،
دوره 3، شماره 7 - ( 3-1393 )
چکیده
مکانیابی کاربریها یکی از مراحل پایانی برنامهریزی کاربری زمین است. از این رو، استقرار مطلوب کاربریها، که خود متأثر از عوامل متنوع و متعدد میباشد، عامل اصلی در پایین نگهداشتن هزینهها و بالا بردن قابلیت دسترسی است. هدف از این تحقیق بررسی عوامل موثر بر مکانیابی کاربریهای پیشنهادی طرح هادی سکونتگاههای روستایی در ایران است. وجود معیارها و ضوابط گوناگون در انتخاب مکان مناسب برای کاربریهای روستایی، استفاده از روشهای تصمیم چند معیاری را ضروری میکند. یکی از پرکاربردترین و رایجترین این روشها فرایند تحلیل سلسلهمراتبی است. به این منظور، برای مکانیابی بهینه کاربریهای پیشنهادی طرح هادی روستایی، شاخصها و معرفهایی را شناسایی و برای تعیین امتیاز هر کدام، ماتریسهای مقایسه دو به دویی شاخصها در بین 30 نفر کارشناس از سه گروه اساتید دانشگاه، کارشناسان بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و مهندسان مشاور تهیه طرح هادی روستایی توزیع و تکمیل شد. در ادامه ارتباط بین اهداف، معیارها، زیر معیارها و معرفها یک ساختار سلسلهمراتبی تهیه شد. سپس ضریب اهمیت معیارها و زیر معیارها، وزن معرفها و امتیاز نهایی شاخصها و معرفها محاسبه و سازگاری منطقی قضاوتها بررسی شد. مراحل یادشده، با استفاده از نرمافزار Expert Choice، صورت گرفته است. نتایج به دست آمده نشان داد که از بین سه شاخص عوامل کمی، کیفی و نیازهای جامعه، به عنوان شاخصهای اصلی در مکانیابی کاربریهای پیشنهادی طرح هادی روستایی، شاخص نیازهای جامعه روستایی با وزن 413/0 بیشترین تأثیر را دارد. که خود دارای چندین زیر معیار است و در این میان شاخصهای آسایش و عدالت در توزیع کاربریها با وزنهای، 166/0 و 122/0 بالاترین وزنها را به خود اختصاص دادهاند.
جمشید عینالی، احمد رومیانی،
دوره 3، شماره 7 - ( 3-1393 )
چکیده
پیوندهای روستایی- شهری نقش بسزایی در توسعه روستایی و پویایی آنها ایفا میکند. به طوری که از شهر به مثابه موتور توسعه روستایی یاد شده است. از این رو مناسبات روستا- شهری نیازمند برررسیهای جامع به منظور فهم تغییر در ماهیت و شدت این تعاملات در طول زمان است. یکی از نقشهای کلیدی مناسبات روستایی- شهری در فرآیند توسعه، مبادلات مالی و پولی و جریان سرمایه در اشکال مختلف اعم از بودجههای عمرانی دولت، انتقال کالاها و انواع سرمایهگذاریهای فردی یا خانوادگی است که برای سرمایهگذاری در مناطق روستایی میتواند در اختیار کشاورزان و شاغلین روستایی قرار داده شود. هدف از این پژوهش بررسی روابط شهر- روستا در توسعه روستایی با تاکید بر سرمایهگذاریهای فردی در توسعه گردشگری در منطقه مورد مطالعه میباشد. نوع تحقیق توصیفی- تحلیلی است. دادههای مورد نیاز با تنظیم پرسشنامه و مصاحبه گردآوری شده است. جامعه آماری این تحقیق ساکنین دائمی روستاهای مورد مطالعه میباشد که به صورت تمام شماری مورد بررسی قرار گرفتهاند. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روشهای آماری ویلکاکسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شده است. یافتههای این تحقیق نشان میدهد کهوجود تفاوت معناداری در همه موارد در دوره قبل و بعد از توسعه و گسترش گردشگری روستایی و سرمایهگذاری در گردشگری است؛ به طوری که بیشترین تفاوت معناداری به مولفههای کیفیت کالبدی روستای محل زندگی و مسکن روستایی و کمترین تفاوت معناداری در مولفه میزان مشارکت مردم روستا در مدیریت عمومی روستا با تاکید بر امور گردشگری بوده است. هم چنین بررسی مدل برازش رگرسیونی نشان میدهد که تاثیر مثبت در رضایت مردم از سرمایهگذاری فردی در توسعه روستایی در روستاهای مورد مطالعه خود تابع اثرات مثبت گردشگری است.
علیرضا بستانی، خدیجه جوانی،
دوره 3، شماره 7 - ( 3-1393 )
چکیده
مهاجرت روستاییان یکی از پدیدههای مهم است که مورد توجه بسیاری از برنامهریزان اقتصادی به خصوص در کشورهای در حال توسعه قرار گرفته است. هدف از انجام این پژوهش مقایسه درآمد و سطح زندگی خانوارهای روستایی تحت تاثیر مهاجرت کاری به کشورهای عربی حوزه خلیج فارس در بخش مرکزی شهرستان لارستان میباشد. دادههایموردنیازتحقیقبااستفاده ازروشهای کتابخانهای (استفاده از منابع مکتوب و رسمی) و میدانی(پرسشنامه) گردآوری شده است. محدوده مورد بررسی در این تحقیق مشتمل بر 18 روستا و 400 خانوار روستایی دارای فرد مهاجر و فاقد مهاجر بوده است. پس از گردآوری دادههای لازم، برای پردازش و تجزیه تحلیل آنها از نرمافزارهای آماری SPSS وExcel استفاده گردید. هم چنین برای مقایسه دادههای مورد نظر و تایید یا رد فرضیات از جداول توزیع فراوانی و آزمون خی دو استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که درآمدهای ارسالی مهاجران روستایی شاغل در کشورهای عربی در ارتقاء سطح درآمد و امکانات رفاهی خانوارهای روستایی موثر بوده است. هم چنین نتایج حاکی است که مهاجرتهای بینالمللی اگر چه پیامدهای اقتصادی برای خانوارهای روستایی دارد، دارای پیامدهای منفی اجتماعی برای خانوارهای روستایی است که میبایست در فرآیند مهاجرتهای بینالمللی مورد توجه قرار گیرد.
فرهاد عزیزپور، حسن افراخته، مریم شامانیان،
دوره 3، شماره 7 - ( 3-1393 )
چکیده
کیفیت زندگی مفهومی چندوجهی، نسبی، متأثر از زمان و مکان و ارزشهای فردی و اجتماعی است که دارای ابعاد عینی و بیرونی، ذهنی و درونی میباشد. از این رو، معانی گوناگونی برای افراد و گروههای مختلف بر آن مترتب است. در این مقاله سعی شده است ضمن سنجش کیفیت زندگی مبتنی بر شاخصهای ذهنی، مهمترین عوامل مکانی- فضایی مؤثر بر کیفیت زندگی روستاهای ناحیه شناسایی و تحلیل شود. روش پژوهش، توصیفی- تحلیلی است. محدوده جغرافیایی مورد مطالعه دهستان قرق شهرستان گرگان و جامعه آماری روستاییان 5 روستا از این دهستان و حجم نمونه 340 خانوار از روستاییان است که با استفاده از فرمول کوکران تعیین گردیدهاند. روش نمونهگیری طبقهای در انتخاب روستاهای نمونه بکار گرفته شد. برای جمعآوری اطلاعات از مطالعات کتابخانهای و میدانی (پرسشنامه) استفاده شد. به منظور تحلیل دادهها از آزمون ANOVA استفاده شده است. نتایج نشان داد که کیفیت زندگی در ناحیه مورد مطالعه از نگاه روستاییان در ابعاد محیطی و کالبدی دارای شرایط مناسبتری بوده است. تفاوت فضایی در وضعیت روستا بر اساس شاخصهای ذهنی کیفیت زندگی متاثر از عوامل بعد فاصله روستاها از جاده اصلی، فاصله روستا تا شهر گرگان و تنوع قومیتی است.