1- استادیار اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
2- دانشیار اقلیم شناسی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران
3- دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم¬شناسی دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران ، mojtabarahimi85@yahoo.com
چکیده: (7395 مشاهده)
خشکسالی یکی از مخاطرات طبیعی است، که در بیشتر نقاط جهان اتفاق میافتد ولی نمود آن در مناطق خشک و نیمهخشک بیشتر است. هدف این مطالعه، بررسی پدیده خشکسالی و شناخت الگوهای همدیدی مؤثر بر رخداد آن و مقایسه با شرایط ترسالی است. بدین منظور دادههای روزانه و ماهانه بارش طی یک دوره آماری مشترک 20 ساله (2008- 1989)، برای 20 ایستگاه در جنوبغرب ایران، از سازمان هواشناسی دریافت و با روشهای آماری از جمله شاخص Z مورد واکاوی قرار گرفت. نتایج اولیه نشان داد فراوانی دورههای خشکسالی در منطقه بیش از دورههای ترسالی است. روند دورههای کاهش بارش بویژه در سالهای اخیر رو به افزایش است. همچنین هرچند ژانویه و دسامبر دارای حداکثر فراوانی رخداد خشکسالی هستند اما روند این پدیده در آنها رو به کاهش است؛ در حالی که در ماههای مارس و فوریه با فراوانی کمتر رخداد خشکسالی، روند افزایشی دارند. از نظر همدید، جابجایی سالانه کمربند پرفشارجنب حاره بویژه پرفشار جنوب عربستان نقش مهمی در نوسان بارش زمستانه جنوبغرب کشور ایفا میکند، بطوری که دورههای خشک معمولاً همراه با جابجایی غرب سو، قرارگیری بر روی شبه جزیره و افزایش ارتفاع ژئوپتانسیلی و دورههای مرطوب با جابجایی شرقسو، قرارگیری بر روی دریای عرب و کاهش ارتفاع ژئوپتانسیلی این مرکز پرارتفاع همراه میباشد. همچنین موقعیت مکانی محور ناوه دریای مدیترانه در تغییرات بارش جنوبغرب ایران نقش بسزایی دارد. هر چه ناوه به شرق دریا نزدیکتر و بصورت شمالغرب-جنوبشرق جهتگیری داشته باشد، بارشها افزایش و فاصله بیشتر ناوه از شرق مدیترانه و جهتگیری شمالشرق- جنوبغرب آن معمولاً با دورههای کاهش بارش و رخداد خشکسالی همراه است.