[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد ۲۶، شماره ۸۵ - ( ۱۱-۱۳۹۷ ) ::
جلد ۲۶ شماره ۸۵ صفحات ۳۱-۷ برگشت به فهرست نسخه ها
سفینه، مجموعه، جُنگ تحولاتِ تاریخیِ یک نوع ویژه ادبی
محمد افشین وفایی*۱ ، جواد بشری۲
۱- دانشگاه تهران ، m.afshinvafaie@ut.ac.ir
۲- دانشگاه تهران
چکیده:   (۶۷۹۶ مشاهده)
هریک از مصطلحات «مجموعه»، «سفینه» و «جُنگ» اکنون در معنایی به‌کار می‌رود که گاه با کاربرد آن در گذشته متفاوت است. هریک از این موارد، و نیز اصطلاحات دیگری مانند «بیاض»، «جریده» و حتی «کرّاسه»، «دفتر»، «مفرد» و «جزو» در زبان عربی و فارسی، برای مفاهیم ویژه‌ای وضع شده است که درعین داشتن نوعی تمایز از یکدیگر، گاه به‌شدت تعریف‌گریزند. به‌دست‌آوردن شناختی نسبی، با درنظرگرفتن کاربردشناسی مصطلحات مزبور در متون و اسناد هر دوره، ضرورتی انکارناپذیر است. ازسوی ‌دیگر، برخی از این اصطلاحات، در ادواری به حوزه معنایی یکدیگر وارد شده یا معنای دقیق خویش را از دست داده است که در ترسیم مفهوم آنها، لازم است به این تطوّر معنایی توجه شود. در این پژوهش مقدماتی، به کهن‌ترین شواهد و کاربردهای سه اصطلاح بنیادین «مجموعه»، «سفینه» و «جُنگ» در زبان فارسی، از آغاز تا پایان سده نهم هجری، با استناد به اشارات شاعران و ادیبان در متون، و نیز بررسی دقیق خود سفینه‌ها و جُنگ‌های کهن برجای‌مانده، پرداخته خواهد شد تا تحولات معنایی و مصادیق هریک از آنها در ادوار مختلف تاحدودی روشن شود. همچنین، در هر بخش، به روابط بین این اصطلاحات با کاربردهای متداول در ادوار دیگر به‌اختصار اشاره خواهد شد.
 
واژه‌های کلیدی: سفینه، جنگ، مجموعه، گلچین‌های ادبی، ادب
متن کامل [PDF 373 kb]   (۲۰۳۶ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات غنایی
فهرست منابع
۱. ابن‌اثير، عزالدين (۱۳۸۵) تاريخ کامل. ترجمة حميدرضا آژير. جلد ۱۳. تهران: اساطير.
2. ـــــــــ (1407ق) الکامل في التاريخ. راجعه و صحّحه الدکتور محمّد يوسف الدقاقة. بيروت: جلد 8. دارالکتب العلميه.
۳. ابن‌البلخي (۱۳۶۳) فارس‌نامه. به‌سعي و اهتمام و تصحيح گاي ليسترانج و رينولد الن نيکلسون. دانشگاه کمبريج. از سري اوقاف گيپ. چاپ دوم. چاپ افست تهران: دنياي کتاب،
۴. اثير اوماني (۱۳۹۰) ديوان. تحقيق و تصحيح اميد سروري و عباس بگ‌جاني. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي.
۵. اديب صابر ترمدي (۱۳۴۳) ديوان. به تصحيح و اهتمام محمدعلي ناصح. تهران: علمي.
6. ـــــــــ (1385) ديوان. مقدمه، تصحيح و تنقيح احمدرضا يلمه‌ها. تهران: نيک‌خرد.
۷. افشار، ايرج (۱۳۸۰) «جنگ و بياض». در: تازه¬ها و پاره¬هاي ايران‌شناسي. بخارا، شمارة ۱۹: ۷۱-۷۲.
8. ـــــــــ (1393) پيشگفتار «گنجينة سفينه‌هاي کهن پارسي»، در: سرآغاز سفينة بولونيا، به‌کوشش ايرج افشار، محمد افشين‌وفايي و شهريار شاهين‌دژي، تهران: سخن: 9-10؛ و نيز: جنگ رباعي، بازيابي و تصحيح رباعيات کهن پارسي، پژوهش و ويرايش سيدعلي ميرافضلي، تهران، سخن، 1394: 7-8؛ و نيز: سفينة کهن رباعيات، تصحيح و تحقيق ارحام مرادي و محمد افشين‌وفايي، تهران، سخن، 1395: 9-10.
۹. اميرمعزي (۱۳۱۸) ديوان. به سعي و اهتمام عباس اقبال. تهران: کتابفروشي اسلاميه.
۱۰. اوحدي مراغي (۱۳۴۰) ديوان. با تصحيح و مقابله و مقدمة سعيد نفيسي. تهران: اميرکبير.
۱۱. باقري خرمدشتي، ناهيد (۱۳۹۵) دست‌نامة قواعد فهرست‌نويسي نسخه‌هاي خطي. تهران: سازمان اسناد و کتابخانة ملي جمهوري اسلامي ايران.
۱۲. تاج‌الدين احمد وزير (۱۳۸۱) بياض تاج الدين احمد وزير تصحيح علي زماني علويجه. جلد۲. قم: مجمع ذخائر اسلامي.
13. ـــــــــ (1353) بياض تاج‌الدين احمد وزير. به‎کوشش ايرج افشار و مرتضي تيموري. اصفهان: بی‌نا.
۱۴. جمال خليل شرواني (۱۳۷۵) نزهۀ‌المجالس. محمدامين رياحي. چاپ دوم. تهران: علمي.
۱۵. جمال معلم (جمال‌الدين محمدبن‌محمد اصفهاني- زنده در ۷۹۷ق) (۱۳۹۰) يتيمۀ الدرر و کريمۀ الفقر (مجموعه نظم و نثر مسطور از خطوط اکابر شيراز)، نسخه‌برگردان دست‌نويس شمارة ۵۸۷۴ کتابخانه ملي ملک، به مقدمه و توضيحات بهروز ايماني. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي- کتابخانة ملّي ملک.
۱۶. جهان‌ملک‌خاتون (۱۳۷۴) ديوان کامل. پوراندخت کاشاني و کامل احمدنژاد. تهران: زوار.
۱۷. حافظ (۱۳۷۲) حافظ به سعي سايه. تهران: توس.
۱۸. دانش‌پژوه، محمدتقي (۱۳۴۲) «فهرست کتابخانة سازمان لغت‌نامة دهخدا». نشرية نسخه‌هاي خطي (دربارة نسخه‌هاي خطي). زيرنظر محمدتقي دانش‌پژوه و ايرج افشار. جلد ۳. دانشگاه تهران: ۱-۵۹.
19. ـــــــــ (1381) حديث عشق2. دانش‌پژوه در قلمرو جستارهاي نسخه‌هاي خطي. به‌کوشش نادر مطّلبي کاشاني و سيدمحمّدحسين مرعشي. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي.
20. ـــــــــ و ايرج افشار (1374) فهرستوارة کتابخانة مينوی و کتابخانة مرکزی پژوهشگاه. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
۲۱. دهخدا (۱۳۷۷) لغتنامه. دانشگاه تهران.
۲۲. دهستاني، حسين‌بن‌اسعد (۱۳۶۳) فرج بعد از شدت. با مقابله و تصحيح اسماعيل حاکمي. جلد ۱. چاپ دوم. تهران: اطلاعات.
۲۳. راستگو، سيدمحمد (۱۳۷۹) ايهام در شعر فارسي. تهران: سروش.
۲۴. الراوندي، محمدبن‌علي‌بن‌سليمان (۱۳۶۴) راحۀ الصدور و آيۀ السرور در تاريخ آل‌سلجوق. به سعي و اهتمام محمد اقبال. به‌انضمام حواشي و فهارس با تصحيحات مجتبي مينوي. چاپ دوم. تهران: اميرکبير.
۲۵. رشيدالدين وطواط (۱۳۳۹) ديوان. با مقدمه و مقابله و تصحيح سعيد نفيسي. تهران: کتابخانة باراني.
۲۶. رضي‌الدين نيشابوري (۱۳۸۲) ديوان. تصحيح و توضيح ابوالفضل وزير‌نژاد. مشهد: محقق.
۲۷. سروري کاشاني (۱۳۳۸) فرهنگ مجمع الفرس. به‌کوشش محمد دبيرسياقي. جلد ۱. تهران: کتابفروشي علي‌اکبر علمي.
۲۸. سعدي (۷۵۳ق) کليات. دست‌نويس کتابخانة مجلس. شمارة ۷۷۷۳.
29. ـــــــــ (1386) کليات. به‌اهتمام محمدعلي فروغي. ويراستة بهاءالدين خرمشاهي. چاپ چهاردهم. تهران: اميرکبير.
۳۰. سفينة ۹۰۰ کتابخانة مجلس شوراي اسلامي. کتابت در سدة هشتم هجري.
۳۱. سلطاني، پوري و فروردين راستين (۱۳۷۹) دانشنامة کتابداري و اطلاع‌رساني. تهران: فرهنگ معاصر.
۳۲. سيف جام هروي (حدود ۷۶۲-۸۰۴ ق.) مجموعة لطائف و سفينة ظرائف. دست‌نويس کتابخانة بريتانيا. شمارة ۴۱۱۰ شرقي (Or,۴۱۱۰). متعلق به اوايل سدة نهم هجري.
۳۳. سيف فرغاني (۱۳۶۴) ديوان. با تصحيح و مقدمة ذبيح‌الـله صفا. چاپ دوم. تهران: فردوسي.
۳۴. شرف‌الدين علي يزدي (۱۳۸۶) منظومات. به‌کوشش ايرج افشار. تهران: ثريا.
35. ـــــــــ (1388) منشآت. به‌کوشش ايرج افشار. با همکاري محمدرضا ابوئي مهريزي. تهران: ثريا.
۳۶. شمس حاجي (۱۳۹۰) سفينة شمس حاجي. تصحيح و تحقيق ميلاد عظيمي. تهران: سخن.
۳۷. شمس قيس رازي (۱۳۳۸) المعجم في معايير اشعار العجم. تصحيح محمد قزويني. با تصحيح محمدتقي مدرس رضوي. تهران: دانشگاه تهران.
۳۸. صفري آق‌قلعه، علي (۱۳۹۰) نسخه‌شناخت (پژوهشنامة نسخه‌شناسي نسخ خطي فارسي). تهران: ميراث مکتوب.
39. ـــــــــ (1391) «جنگ زيلوفاف». در: نذر عارف، جشن‌نامة دکتر عارف نوشاهي. به‌خواستاري سعيد شفيعيون و بهروز ايماني. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي: 347-404.
۴۰. ضياء، محمدرضا (۱۳۹۱) «سفينة شاعران قديم: نيمة دوم نسخة ۶۵۱سنا»، متون ايراني، به‌کوشش جواد بشري. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي: ۲۹۷-۵۰۸.
۴۱. عبدالنبي فخرالزماني (۱۳۷۵) تذکرة ميخانه. تصحيح احمد گلچين معاني. چاپ ششم. تهران: اقبال.
۴۲. عبدالواسع جبلي (۲۵۳۶) ديوان. به‌اهتمام و تصحيح و تعليق ذبيح‌اللـه صفا. چاپ دوم. تهران: اميرکبير.
۴۳. عثمان مختاري (۱۳۸۲) ديوان. به‌اهتمام جلال‌الدين همايي. چاپ دوم. تهران: علمي و فرهنگي.
۴۴. عرفي شيرازي (۱۳۷۸) کليات. به‌کوشش و تصحيح ولي‌الحق انصاري. تهران: دانشگاه تهران.
۴۵. عزالدين عبدالعزيز کاشي. روضۀ الناظر و نزهۀ الخاطر. کتابخانة دانشگاه استانبول. شمارة ۷۶۶. مورخ سدة هشتم هجري. ميکروفيلم شمارة ۲۴۷ کتابخانة مرکزي دانشگاه تهران.
۴۶. عطار نيشابوري (۱۳۸۶) مختارنامه. مقدمه، تصحيح و تعليقات محمدرضا شفيعي‌کدکني. چاپ سوم. تهران: سخن.
47. ـــــــــ (1392) ديوان. به سعي و تصحيح مهدي مدايني و مهران افشاري. با همکاري و نظارت عليرضا امامي. تهران: چرخ.
۴۸. عظيمي، حبيب‌الـله (۱۳۹۶) نسخه‌نامه (کانون‌هاي استنساخ، عناصر نسخه‌شناسي، رويه‌هاي فهرست‌نويسي، شناخت جعل و اصالت نسخه‌ها). مشهد: بنياد پژوهش‌هاي اسلامي آستان قدس رضوي.
۴۹. عظيمي، ميلاد (۱۳۹۰) مقدمة سفينة شمس حاجي. رک: شمس حاجي.
۵۰. عمعق بخارايي (۱۳۳۹) ديوان. با مقابله و تصحيح و مقدمه و جمع‌آوري سعيد نفيسي. طهران: فروغي.
51. ـــــــــ (1389) ديوان اشعار. مصحح: عليرضا شعبانلو. تهران: آزما.
۵۲. عنصري بلخي (۱۳۶۳) ديوان. به‌کوشش محمد دبيرسياقي. چاپ دوم. تهران: کتابخانة سنائي.
۵۳. عوفي، محمد (۱۳۲۴ق/۱۹۰۶م) لباب الالباب. به سعي و اهتمام و تصحيح ادوارد براون انگليسي. ليدن: مطبعة بريل.
54. ـــــــــ (1335) لباب الالباب. با تصحيحات جديد و حواشي و تعليقات کامل به‌کوشش سعيد نفيسي. تهران: کتابفروشي ابن‌سينا- کتابخانه حاج‌علي علمي.
۵۵. فضل‌اللـه همداني، رشيدالدين (۱۳۶۸) آثار و أحياء (متن فارسي دربارة فن کشاورزي). به‌اهتمام منوچهر ستوده و ايرج افشار. تهران: مؤسسة مطالعات اسلامي دانشگاه مک‌گيل شعبة تهران: با همکاري دانشگاه تهران.
۵۶. فيروزبخش، پژمان (۱۳۹۲) «پراکنده‌ها۳». بخارا. سال پانزدهم. شمارة ۹۲: ۳۱۶-۳۲۷.
۵۷. قزويني، محمد (۱۳۲۶) «استعمال قديم سفينه به معني جنگ». يادگار. سال چهارم. شمارة ۴: ۷۰.
58. ـــــــــ (1333) يادداشت‌هاي قزويني. به‌کوشش ايرج افشار. جلد 2. تهران: دانشگاه تهران.
59. ـــــــــ (1363) مقالات علامه قزويني. جلد 3. تهران: اساطير.
۶۰. قزويني رازي، نصيرالدين ابوالرشيد عبدالجليل (۱۳۵۸) نقض. معروف به بعض مثالب النواصب في نقض بعض فضائح الروافض. به‌تصحيح استاد فقيد ميرجلال‌الدين محدث. تهران: انجمن آثار ملي.
۶۱. کلاتي اصفهاني، احمدبن‌محمدبن‌احمدبن‌محمد. مونس الاحرار في دقايق الاشعار. دست‌نويس کتابخانة حبيب‌گنج. ميکروفيلم ۳۷۸۷ دانشگاه تهران.
۶۲. کمال¬الدين اسمعيل اصفهاني (۱۳۴۸) ديوان. به‌اهتمام حسين بحرالعلومي. تهران: دهخدا.
۶۳. گاچک، آدام (۱۳۹۴) فرهنگ اصطلاحات توصيفي نسخه‌هاي خطي جهان اسلام. ترجمة علي‌قلي نامي. تهران: شکوهي.
۶۴. محمدبن بدرالجاجرمي (۱۳۳۷) مونس الاحرار في دقائق الاشعار. به اهتمام ميرصالح طبيبي. جلد ۱. چاپ اتحاد.
65. ـــــــــ (1350) مونس الاحرار فی دقائق الاشعار. به اهتمام ميرصالح طبيبی. جلد 2. انجمن آثار ملي.
۶۶. محمدبن‌يغمور (۱۳۹۶) سفينة ترمد. به‌کوشش اميد سروري با همکاري سيدباقر ابطحي. تهران: محمود افشار با همکاري سخن.
۶۷. مسافربن‌ناصر الملطوي (۱۳۹۰) انيس الخلوة و جليس السلوة. نسخه‌برگردان دستنويس شمارة ۱۶۷۰ کتابخانة اياصوفيا. به‌کوشش محمد افشين‌وفايي و ارحام مرادي. تهران: کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شوراي اسلامي.
۶۸. نجيب‌الدين جرباذقاني (گلپايگاني) (۱۳۸۹) ديوان. تصحيح محمود مدبري. کرمان: دانشگاه شهيد باهنر.
۶۹. نخجواني، هندوشاه‌بن سنجربن‌عبداللـه صاحبي (۱۳۱۳) تجارب السلف در تواريخ خلفا و وزراي ايشان. به تصحيح و اهتمام عباس اقبال: طهران: بی‌نا.
۷۰. نذير احمد (۱۳۹۰) قند مکرر پارسي: هجده گفتار ادبي و تاريخي. ترجمة سيدحسن عباس. تهران: بنياد موقوفات محمود افشار.
۷۱. نصرآبادي، محمدطاهر (۱۳۷۹) تذکرة نصرآبادي. به‌کوشش احمد مدقق يزدي. يزد: دانشگاه يزد.
۷۲. نيساري، سليم (۱۳۸۰) نسخه‌هاي خطي حافظ: سدة نهم. شيراز: مرکز حافظ‌شناسي.
۷۳. وصاف‌الحضره، فضل‌الـله‌بن‌عبدالـله شيرازي (۱۲۶۹ق) تجزئۀالامصار و تزجيۀالاعصار (تاريخ وصاف). ۵ جلد در يک مجلد. چاپ سنگي. بمبئي.
74. ـــــــــ تجزئۀالامصار و تزجيۀالاعصار (تاريخ وصاف). نسخة خطي کتابخانة مجلس. شمارة 8321.
75. The New Encyclopaedia Britannica (2003) by Encyclopaedia Britannica, Inc., 15th edition, printed in U.S.A., 29 vol.
76. Orfali, Bilal (2012) "A Sketch Map of Arabic Poetry Anthologies up to the Fall of Baghdad", Journal of Arabic Literature, 43: 29- 59. [DOI:10.1163/157006412X629737]
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Afshinvafaie M, bashary J. Safīne, Majmūʻe, and Jong The Historical Transformations of a Literary Genre . Persian Language and Literature 2019; 26 (85) :7-31
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3392-fa.html

افشین وفایی محمد، بشری جواد. سفینه، مجموعه، جُنگ تحولاتِ تاریخیِ یک نوع ویژه ادبی. زبان و ادبيات فارسی. ۱۳۹۷; ۲۶ (۸۵) :۷-۳۱

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-۱-۳۳۹۲-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 26، شماره 85 - ( 11-1397 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.08 seconds with 40 queries by YEKTAWEB 4704