[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد 27، شماره 87 - ( 10-1398 ) ::
جلد 27 شماره 87 صفحات 66-47 برگشت به فهرست نسخه ها
تحلیل ساختاری ترکیبات وصفی و اضافی نو در غزلیات شمس
یدالله بهمنی مطلق* 1، منصوره هوش السادات2
1- دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی ، y_bahmani43m@yahoo.com
2- دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
چکیده:   (5177 مشاهده)
ترکیبات باهم­آیند در زبان­شناسی به زنجیره­ای از واژه­ها گفته می­شود که با یکدیگر هم‌نشین می‌شوند و یک سازه معنایی تشکیل می­دهند؛ مانند ترکیبات وصفی و اضافی. نوآوری در این حوزه یکی از وظایف اصلی شعر خلاق و ماندگار است. غزلیات شمس یکی از آثار برجسته ادب فارسی است که ترکیب­سازی از مشخصه­های بارز سبکی آن محسوب می‌شود. مولانا برای بیان اندیشه والا و عرفانی خود به آفرینش صدها سازه نو زبانی پرداخته و از انواع هنجارگریزی بهره گرفته است تا تنگنای موجود واژگان را وسعت بخشد یا از آوردن واژه­ها و ترکیبات تکراری بپرهیزد. در میان آثار او، غزلیات شمس نمونه­ای تمام‌عیار از جوشش اندیشه محسوب می­شود. در بافت غزل­های او صدها ترکیب وصفی نو مانند «اندیشه کژمژ»، «خیال بادشکل»، «بهانه­های زرین» و ترکیبات اضافی نو چون «اوباش خیالات»، «جهان رنگ و بو»، «تره­زار دل» یافت می­شود که به بررسی و تحلیل نیاز دارد. نوآوری­های مولانا به ترکیبات وصفی و اضافی محدود نمی­شود و گونه­های مختلف سازه­های نو در قالب اشتقاقات و ترکیبات اسمی، صفتی، قیدی و فعلی نو در غزلیات او یافت می­شود، اما در این جستار صرفاً به بررسی و تحلیل این نوع از نوآوری‌های او پرداخته شده است. یافته­ها نشان می­دهد مولانا با استفاده از این ترکیبات کنایه­ها و استعاره­های نو و بدیعی در زبان فارسی خلق کرده و علاوه‌بر توانمندسازی زبان با پرهیز از کاربرد ترکیبات و واژه­های تکراری بر جاذبه­های آن افزوده و اندیشه­های بیان‌نشدنی خود را در قالب زبان به تصویر کشده است.
 
واژه‌های کلیدی: شعر فارسی، مولانا، غزلیات شمس، نوآوری، ترکیبات وصفی، ترکیبات اضافی
متن کامل [PDF 5599 kb]   (1228 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: فنون بلاغی
فهرست منابع
1. ابوالقاسمي، سيده مريم (1383) اصطلاحات و مفاهيم عرفاني ديوان شمس. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي.
2. انوري، حسن و حسن احمدي گيوي (1388) دستور زبان فارسي. دورة دو جلدي. ويرايش سوم. چاپ چهارم. تهران: فاطمي.
3. بيدل دهلوي، عبدالقادر (1363) ديوان بيدل دهلوی. به‌تصحيح خليل¬اللـه خليلي. دورة دو جلدي. تهران: بين¬الملل.
4. پورنامداريان، تقي (1377) داستان پيامبران در کليات شمس. جلد اول. چاپ چهارم. تهران: پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي.
5. ــــــــ (1364) رمز و داستان¬هاي رمزي در ادب فارسي. تهران: علمي و فرهنگي.
6. خليلي جهان¬تيغ، مريم (1380) سيب باغ جان. تهران: سخن.
7. داد، سيما (1382) فرهنگ اصطلاحات ادبي. تهران: مرواريد.
8. دهخدا، علی‌اکبر (1372) لغت¬نامه. تهران: دانشگاه تهران.
9. شفيعي¬کدکني، محمدرضا (1376) شاعر آينه¬ها (بررسي سبک هندي و شعر بيدل). چاپ سوم. تهران: آگاه.
10. ــــــــ (1387) در عشق زنده بودن (گزيدة غزليات شمس). دو جلدي. چاپ سوم. تهران: سخن.
11. شميسا، سيروس (1383) بيان و معاني. چاپ هشتم. تهران: فردوس.
12. ــــــــ (1388) کليات سبک¬شناسي. چاپ سوم. تهران: ميترا.
13. شيمل، آن¬ماري (1367) شکوه شمس. ترجمة حسن لاهوتي. چاپ دوم. تهران: علمي و فرهنگي.
14. صائب تبريزي (1333) ديوان اشعار. با مقدمة اميري فيروزکوهي. تهران: خيام.
15. صفوي، کوروش (1383) از زبان¬شناسي به ادبيات. جلد اول (نظم). چاپ دوم. تهران: سورة مهر.
16. طباطبايي، علاءالدين (1386) «ترکيب در زبان فارسي» (2). نامة فرهنگستان. شمارة 37: 130-136.
17. فروزانفر، بديع¬الزمان (1337) يادنامة مولوي (شعر مولوي). به‌کوشش علي‌اکبر مشير سليمي. تهران: کميسيون ملي يونسکو.
18. قريب، عبدالعظيم و همکاران (1365) دستور زبان فارسي (پنج استاد). چاپ دوم. تهران: اشرفي.
19. گرين، ويلفرد؛ لي مورگان و جان ويلينگهم (1376) مباني نقد ادبي. ترجمة فرزانه طاهري. تهران: نيلوفر.
20. لاهيجي، محمد (1337) شرح گلشن راز. به‌قلم کيوان سميعي. تهران: محمودي.
21. مولوي، جلال¬الدين‌محمدبلخي (1363) کليات شمس. تصحيح بديع‌الزمان فروزانفر. دورة ده جلدي. چاپ سوم. تهران: اميرکبير.
22. نظامی، الياس‌بن‌يوسف (1333) خسرو و شيرين. به تصحيح وحيد دستگردی. تهران: شرق ايران.
23. وحيديان کاميار، تقي (1381) دستور زبان فارسي. چاپ سوم. تهران: سمت.
24. ولک، رنه (1373) نظرية ادبيات. ترجمة ضياء موحد و پرويز مهاجر. تهران: علمي و فرهنگي.
25. هوش¬السادات، منصوره و احمد حسني رنجبر (1394) «بررسي و تحليل فرآيندهاي اصلي واژه‌آفريني در غزليات شمس». بهار ادب. سال هشتم. شمارة 2 (28): 429-450.
26. Cruse, D. A, (1999) Lexical semantics, New York. Cambridge University Press.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA



XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Bahmani Motlagh Y, Hoosh-Alsadat M. Structural Analysis of the Descriptive and Additional Compounds in Ghazaliat-e Shams. Persian Language and Literature 2019; 27 (87) :47-66
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3718-fa.html

بهمنی مطلق یدالله، هوش السادات منصوره. تحلیل ساختاری ترکیبات وصفی و اضافی نو در غزلیات شمس. زبان و ادبيات فارسی. 1398; 27 (87) :47-66

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-3718-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 27، شماره 87 - ( 10-1398 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 42 queries by YEKTAWEB 4666