[صفحه اصلی ]   [Archive] [ English ]  
:: صفحه اصلي :: درباره نشريه :: آخرين شماره :: تمام شماره‌ها :: جستجو :: ثبت نام :: ارسال مقاله :: تماس با ما ::
بخش‌های اصلی
صفحه اصلی::
اطلاعات نشریه::
آرشیو مجله و مقالات::
برای نویسندگان::
برای داوران::
تماس با ما::
تسهیلات پایگاه::
آمار نشریه::
::
شناسنامه نشریه
..
پایگاه‌های نمایه‌کننده

  AWT IMAGE   AWT IMAGE 
 AWT IMAGE   AWT IMAGE 
   

   

..
پایگاه‌های اجتماعی
     
ACADEMIA
 
..
جستجو در پایگاه

جستجوی پیشرفته
..
دریافت اطلاعات پایگاه
نشانی پست الکترونیک خود را برای دریافت اطلاعات و اخبار پایگاه، در کادر زیر وارد کنید.
..
نظرسنجی
نظر شما در مورد عملكرد دوفصلنامه زبان و ادبيات فارسي چيست؟
عالي
خوب
متوسط
ضعيف
   
..
:: جلد ۳۲، شماره ۹۷ - ( ۱۱-۱۴۰۳ ) ::
جلد ۳۲ شماره ۹۷ صفحات ۷۱-۳۹ برگشت به فهرست نسخه ها
مطالعۀ تطبیقی انگاره‌های درخت در تابلوهای نقاشی و اشعار سهراب سپهری از منظر آیکونولوژی پانوفسکی
غلامرضا پیروز* ۱، حورا عادل۲ ، غریب‌رضا غلامحسین‌زاده۲ ، فتانه محمودی۲
۱- دانشگاه مازندران ، g.pirouz@umz.ac.ir
۲- دانشگاه مازندران
چکیده:   (۲۷۶۱ مشاهده)
شعر و نقاشی دو مسیر متفاوت برای خلق آثار هنری است که همواره روابط بسیار نزدیک آنها مورد ‌توجه پژوهشگران تاریخ هنر و منتقدان ادبی بوده است. سهراب سپهری هنرمندی است که در هردو حوزۀ شعر و نقاشی طبع‌آزمایی کرده و آثاری از خود به‌جا نهاده است؛ ازهمین‌‌رو، پژوهش حاضر با گزینشی هدفمند از مجموعه نقاشی درختان و هشت‌کتاب سپهری و با تمرکز بر انگارۀ درختان در هردو فرم هنری، به مطالعۀ تطبیقی این آثار برمبنای نظریۀ آیکونولوژی پانوفسکی می‌پردازد تا با افق دید گسترده‌‌تری به تحلیل و تبیین جنبه‌های مختلف ساختاری و معناشناختی آیکون‌های مشترک برای کشف ویژگی‌ها و ارتباطات بین جهان شعری و هنر نقاشی او بپردازد. پرسش پژوهش این است که چرا و چگونه انگارۀ درخت در دو نظام زبانی و بصری متفاوت عمل می‌کند؟ رویکرد سپهری به عنصر درخت در شعر و نقاشی در مفاهیمی همچون پویایی و ایستایی، زندگی و مرگ، ریشه‌داری و بی‌ریشگی، بارداری و بی‌بری، بازبودن و بسته‌بودن، انفصال و اتصال در تقابل با هم است و گاهی در مضامینی همچون غریب‌بودن و حس تعلیق به یکدیگر نزدیک می‌شود. نتیجۀ پژوهش حاضر نشان می‌دهد رویکرد سپهری در ترسیم تصویر درختان، مبیّن تجربه فردی او در مواجهه با تحولات اجتماعی و تاریخی زمانه‌اش و همچنین نوعی آشنایی‌زدایی متأثر از پارادایم نقاشی مدرنیستی ایران است، چنان‌که در برخی از آثار این دوره، به‌ویژه در جنبه‌های خاصی از فضاسازی و تکنیک‌های هنری، ویژگی‌هایی مانند محدودیت فضا، استفاده از رنگ‌های تیره و فشردگی عناصر به‌وضوح قابل مشاهده است؛  ازهمین‌رو، درختان در نقاشی سپهری بیشتر در جهت گسست و انفصال با جهان و جوهر هستی حرکت می‌کنند که می‌تواند تمثیلی از دنیای عینی سپهری باشد، اما تصویر درخت در اشعار او دنباله‌رو همان مفاهیم غالب (نماد شادابی، طراوت، سر‌زندگی) به دور از نشانه‌های رتوریک و ساحت ضمنی غریب در سطح معمول ادبیات فارسی است و به‌گونه‌ای تبیین‌کننده جهان آرمانی شاعر است.

 
واژه‌های کلیدی: مطالعات تطبیقی، آیکونولوژی پانوفسکی، شعر، نقاشی، درخت، سهراب سپهری
متن کامل [PDF 528 kb]   (۱۹ دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: ادبیات تطبیقی
فهرست منابع
۱. ابوالقاسمی، محمد‌رضا (۱۳۹۱). دائوئیسم و نقاشی منظرة چینی. مطالعات تطبیقی هنر. سال دوم. شمارة ۳: ۱۹-۳۴.
۲. احمدی، بابک (۱۳۸۸). ساختار و تأویل متن. تهران: مرکز.
۳. احمدی، بابک (۱۴۰۰). از نشانه‌های تصویری تا متن. تهران: مرکز.
۴. اخوان‌ثالث، مهدی. (۱۳۸۲). از این اوستا. تهران: زمستان.
۵. امدادیان، یعقوب؛ آقایی، احسان (۱۳۹۰). روزنه‌ای به رنگ: مروری بر آثار نقاشی سهراب سپهری. تهران: مؤسسة توسعة هنرهای تجسمی معاصر.
۶. انوشيرواني، عليرضا؛ آتشي، لاله (۱۳۹۱). تحليل تطبيقي و بینا‌رشته‌ای شعر و نقاشي در آثار سهراب سپهری. جستارهای زبانی. دورۀ سوم. شمارۀ۱ (پیاپی ۹): ۱-۲۴.
۷. حافظ، شمس‌الدین‌محمد (۱۳۶۲). دیوان. تصحیح پرویز ناتل خانلری. تهران: خوارزمی.
۸. حیدری، علی؛ دانیاری، کیانوش (۱۳۹۷). تحلیل اشعار سهراب سپهری ازمنظر هستی‌شناسی هایدگر. زبان و ادبيات فارسی دانشگاه خوارزمی. سال بیست‌وششم. شمارۀ ۸۴: ۹۷-۱۱۳.
۹. خانی، شهین (۱۳۹۱). جایگاه نیروی مؤنث در اساطیر. پیکره. دورۀ یکم. شمارة ۱: ۲۹-۴۰.
۱۰. دوبوکور، مونیک (۱۳۷۳). رمزهای زنده‌جان. ترجمة جلال ستاری. تهران: مرکز.
۱۱. رسمی، سکینه (۱۳۸۹). هم‌پیوندی درخت و اشراق و بازتاب آن در شعر سهراب سپهری. زبان و ادب فارسی دانشگاه تبریز. دورۀ پنجاه‌وسوم. شمارة ۲۲۰: ۴۳-۶۵.
۱۲. زارعی، بدریه (۱۳۹۷). درخت از اسطوره تا قصه: بررسی بن‌مایه‌های اساطیری افسانه‌های هرمزگان. تهران: تیسا.
۱۳. زهره‌وند، سعيد؛ مسعودي، مرضيه (۱۳۹۲). نشانه‌های كيهاني در شعر و نقاشي سهراب سپهري. جستارهای ادبی. دورۀ چهل‌وششم. شمارة ۱ (پیاپی۱۸۰): ۱۲۵-۱۵۸.
۱۴. سپهری، سهراب (۱۴۰۱). هشت‌کتاب. تهران: دیوار.
۱۵. سعدی (۱۳۴۲). غزلیات. تصحیح محمد‌علی فروغی. تهران: اقبال.
۱۶. شفیعی‌کدکنی، محمد‌رضا (۱۳۸۳). صورخیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
۱۷. شکراللهی، سمیرا (۱۳۹۳). تأثیر نقاشی در هشت‌کتاب سهراب سپهری. پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد. دانشکدة ادبیات و علوم انسانی. دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی.
۱۸. شعیری، حمید‌رضا و همکاران (۱۴۰۰). تخریب لنگرهای کنشی معنا: تحلیل تلاطم شوشی در گفتمان ادبی؛ مطالعة موردی: این سگ می‌خواهد رکسانا را بخورد. ادبیات پارسی معاصر. سال یازدهم. شمارة ۱(پیاپی ۲): ۱۸۱-۲۰۵.
۱۹. طاهری، علیرضا؛ کشتی‌آرا، مهرداد (۱۴۰۰). بازنمایی درختان مقدس و اسطوره‌ای اسلامی در نگارگری (زقوم، طوبی، سدرةالمنتهی). نگارینة هنر اسلامی. دورۀ هشتم. شمارة ۲۲: ۵-۱۸.
۲۰. عبداللهیان، حمید؛ باقری، علی‌اصغر (۱۳۹۶). کنش‌های گفتاری پنج‌گانه در شعر «صدای پای آب» سپهری. زبان و ادبيات فارسی دانشگاه خوارزمی. سال بیست‌وپنجم. شمارة ۸۲: ۲۴۱-۲۵۸.
۲۱. عبدی، ناهید (۱۳۸۷). بررسی تحلیلی نگارگری ایران در مکاتب هرات و تبریز از منظر آیکونوگرافی. رسالة دکتری. دانشکدة هنر. دانشگاه تهران.
۲۲. عبدی، ناهید (۱۳۹۱). درآمدی بر آیکونولوژی: نظریه‌ها و کاربردها. تهران: سخن.
۲۳. فتوحی، محمود (۱۳۸۱). تصویر خیال. نشریة دانشکده ادبیات و علوم انسانی تبریز. دورة چهل‌وپنجم. شمارة ۸۵: ۱۳۴-۱۰۳.
۲۴. فتوحی، محمود (۱۳۸۹). بلاغت تصویر. تهران: سخن.
۲۵. فروغی، محمد‌علی (۱۳۴۲). غزلیات سعدی. تهران: اقبال.
۲۶. فیتس‌جرالد، چارلز پاتریک (۱۳۶۷). تاریخ فرهنگ چین. ترجمة اسماعیل دولتشاهی. تهران: علمی و فرهنگی.
۲۷. کاظم‌پور، زیبا (۱۳۹۶). شناسایی مفاهیم و ریشه‌های نقوش دست‌بافت‌های معاصر گیلان برمبنای آیکونولوژی. رسالة دکتری. دانشکدة هنر. دانشگاه شاهد.
۲۸. نیکویی، علی‌رضا و همکاران (۱۳۹۲). رهيافت ميان‌فرهنگي به گياه و درخت در اساطير و ادبيات. ادب‌پژوهی. شمارة ۲۳: ۹-۳۳.
۲۹. وارنر، رکس (۱۴۰۰). دانشنامة اساطیر جهان. ترجمة ابوالقاسم اسماعیل‌پور مطلق. تهران: هیرمند.
۳۰. ولک، رنه (۱۳۹۹). تاریخ نقد جدید. ترجمۀ سعید ارباب‌شیرانی. تهران: نیلوفر.
31. Gombrich, Ernst Hans (1981). Image and code: Scope and limits of conventionalism in pictorial representation. Michigan: Horace H. Rackham School of Graduate Studies.
32. Mitchell, W. T. (2013). Iconology: image, text, ideology. Chicago: University of Chicago Press.
33. Panofsky, Erwin (1955). Meaning in the visual arts. Chicago: University of Chicago press.
34. Taylor, Paul (2025). How Images Mean: Iconography and Meta-Iconography. london: Paul Holberton Publishing.
ارسال پیام به نویسنده مسئول

ارسال نظر درباره این مقاله
نام کاربری یا پست الکترونیک شما:

CAPTCHA


XML   English Abstract   Print


Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:

Pirouz G R, Âdel H, Gholâmhosseinzâdeh G R, Mahmoudi F. A Comparative Study of Tree Images in Sohrab Sepehri’s Paintings and Poems from the Perspective of Panofsky’s Iconology. Persian Language and Literature 2025; 32 (97) :39-71
URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-1-4363-fa.html

پیروز غلامرضا، عادل حورا، غلامحسین‌زاده غریب‌رضا، محمودی فتانه. مطالعۀ تطبیقی انگاره‌های درخت در تابلوهای نقاشی و اشعار سهراب سپهری از منظر آیکونولوژی پانوفسکی. زبان و ادبيات فارسی. ۱۴۰۳; ۳۲ (۹۷) :۳۹-۷۱

URL: http://jpll.khu.ac.ir/article-۱-۴۳۶۳-fa.html



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
جلد 32، شماره 97 - ( 11-1403 ) برگشت به فهرست نسخه ها
دوفصلنامه  زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی Half-Yearly Persian Language and Literature
Persian site map - English site map - Created in 0.09 seconds with 40 queries by YEKTAWEB 4666