دوره 10، شماره 2 - ( 6-1402 )
جلد 10 شماره 2 صفحات 114-97 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Dananiyani P, Soureh E, Mohammamdi B. The study of Thunderstorms in Iran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2023; 10 (2) :97-114
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3418-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3418-fa.html
دانانیانی پوپک، سوره احسان، محمدی بختیار. بررسی توفان های تندری در ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1402; 10 (2) :97-114
1- ، b.mohammadi@uok.ac.ir
چکیده: (2158 مشاهده)
توفانهای تندری یکی از پدیدههای جوی هستند که در زمان رخداد آنها، اغلب بادهای شدید، همراه با بارشهای سنگین و رعد و برق گزارش میشود. رخداد آنها در بسیاری از موارد همراه با خسارتهای فراوان مالی و جانی است. این پژوهش با هدف بررسی مکانی- زمانی توفانهای تندری و شناخت روند آنها در ایران انجام شد. بدین منظور از دادههای ماهانه تعداد روزهای توفانهای تندری 201 ایستگاه همدید ایران از بدو تأسیس تا سال 2010 استفاده گردید. ابتدا فراوانی رخداد ماهانه و سالانه توفانهای تندری ایستگاههای همدید در گستره ایران محاسبه شد. همچنین روند توفانهای تندری براساس آزمون ناپارامتری من-کندال بررسی و مقدار کاهش یا افزایش این پدیده به کمک آزمون برآورد کننده شیب سن مشخص شد. نتایج این پژوهش نشان داد که توفانهای تندری از نظر مکانی در تمام گستره ایران رخ میدهند. با این حال فراوانی این پدیده در شمال غرب، جنوب غرب و جنوب شرق ایران بیش از سایر بخشهای دیگر است. از نظر زمانی نیز در هر ماه از سال بخشی(هایی) از ایران به عنوان کانون بیشینه رخداد توفانهای تندری است. به عنوان مثال در زمستان مناطق جنوب غرب، جنوب و جنوب شرق ایران، در اوایل فصل بهار، غرب و شمال غرب ایران، و در اواخر بهار جنوب شرق کشور، کانون اصلی رخداد این پدیده بوده است. در تابستان شمال غرب تا شمال شرق ایران و همچنین جنوب شرق و جنوب استان فارس مراکز اصلی شکلگیری توفانهای تندری هستند. در آغاز فصل پاییز سواحل دریای خزر تا شمال خلیج فارس و به سمت شمال غرب ایران و در نوامبر و دسامبر نیز جنوب غرب و غرب ایران محل اصلی رخداد این پدیده جوی بوده است. نتایج دیگر این پژوهش نشان داد که روند توفانهای تندری نیز در گستره ایران مشابه نبوده است. این پدیده در شمال غرب، جنوب غرب و نیمه جنوبی استان کرمان روند افزایشی معنی داری(بیش از 1 روز در سال) را در سطح اطمینان 99% را نشان داد. همچنین در جنوب شرق و بخش وسیعی از ایران مرکزی کاهش معنیدار(7/0 روز در سال) برآورد گردید. در سایر بخشهای ایران کاهش یا افزایش توفانهای تندری به صورت پراکنده مشاهده شده است که البته مقدار آن در سطوح اطمینان 99%، 95% و 90% معنیدار نبوده است.
فهرست منابع
1. تقی زاده مهرجردی، روح اله؛ مجتبی زارعیان جهرمی، شهلا محمودی، احمد حیدری، فریدون سرمدیان. 1387. بررسی روش های درون یابی مکانی جهت تعیین تغییرات مکانی ویژگی های کیفی آب های زیرزمینی دشت رفسنجان. مجله علمی پژوهشی-علوم مهندسی آبخیزداری ایران، 5: 63-70.
2. خیری، هوشنگ؛ غلامرضا مقامی‌مقیم، سید محمود حسینی مصدق. 1394. بررسی توفان های تندری شهر بجنورد. چهارمین همایش سراسری محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی. تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند-گروه ترویجی دوستداران محیط زیست. https://civilica.com/doc/446286
3. دارند، محمد؛ شرمین نامداری، مهتاب نریمانی. ژیلا شریعتی. 1394. تحلیل زمانی مکانی و روند شمار روزهای توفان های تندری در ایران زمین. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 4، 15 : 35-48.
4. رسولی، علی اکبر؛ خدیجه جوان. 1390. تحلیل روند وقوع توفان های رعد و برقی در نیمه غربی ایران با کاربرد آزمون های ناپارامتری. فضای جغرافیایی، سال 12، 38: 111-126.
5. طاوسی، تقی؛ محسن حمیدیان پور، راشد دهانی. 1396. بررسی تغییرات زمانی و تحلیل فضایی رخداد توفان های تندری و ارتباط آن با انسو مورد: استان سیستان و بلوچستان. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 4، 3: 17-34.
6. علیجانی، بهلول. 1392. آب و هوای ایران. انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ دوازدهم، 230.
7. فلک، عسل؛ رضا برنا، فریده اسدیان. 1400. بررسی ترمودینامیک توفانهای تندری در جنوب غربی ایران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 62: 435-457.
8. کاویانی، محمدرضا ؛ بهلول علیجانی.1397. مبانی آب و هواشناسی. چاپ هفده هم، انتشارات سمت. 592.
9. لشگری، حسن؛ نوشین آقاسی. 1392. تحلیل سینوپتیکی توفان های تندری تبریز در فاصله زمانی (2005 - 1996). جغرافیا و برنامه ریزی، 17، 45: 203-234.
10. مجرد، فیروز؛ جعفر معصوم پور، سمیرا کوشکی، مرتضی میری. 1398. تحلیل زمانی- مکانی توفان های تندری در ایران. آمایش جغرافیایی فضا، 32: 213-232.
11. مدرسی، فرشته؛ شهاب عراقی نژاد، کیومرث ابراهیمی، مجید خلقی.1389. بررسی منطقه ای تغییر اقلیم با استفاده از آزمون های آماری، مطالعه موردی: حوضه آبریز گرگانرود- قره سو. نشریه آب و خاک، جلد 24، 3: 476-489.
12. مسعودیان، سید ابوالفضل.1391. آب و هوای ایران. انتشارات شریعه توس مشهد، چاپ اول. 288.
13. موسوی، سیده محبوبه؛ آذر زرین، عباس مفیدی، سیده فاطمه حسینی.1396. بررسی ارتباط بین فراوانی وقوع توفان های تندری و روند دما در شهر مشهد. فصلنامه تحقیقات جغرافبایی، سال 32، 3: شماره پیاپی 126. 74-87.
14. میراحمدی، اکبر. 1391. بررسی ویژگی های آماری توفان های تندری در کوهرنگ بختیاری. همایش ملی انتقال آب بین حوضه ای(چالش ها و فرصت ها). شهرکرد. https://civilica.com/doc/153360
15. Bhattacharya, S., and Chakrabarty Bhattacharyya, H. 2023. Forecasting Severe Thunderstorm by Applying SVM Technique on Cloud Imageries. In International Conference on Data Management, Analytics & Innovation (pp. 109-119). Springer, Singapore.
16. Bondyopadhyay, S., and Mohapatra, M. 2023. Determination of suitable thermodynamic indices and prediction of thunderstorm events for Eastern India. Meteorology and Atmospheric Physics, 135(1), 4.
17. Cohuet, J.B., Romero, R., Homar, V., Ducrocq, V. and Ramis, C. 2011. Initiation of a severe thunderstorm over the Mediterranean Sea. Atmospheric research, 100(4):603-620.
18. Piscitelli, F. M., Ruiz, J. J., Negri, P., & Salio, P. 2022. A multiyear radar-based climatology of supercell thunderstorms in central-eastern Argentina. Atmospheric Research, 277, 106283.
19. Galanaki, E., Lagouvardos, K., Kotroni, V., Flaounas, E., & Argiriou, A. 2018. Thunderstorm climatology in the Mediterranean using cloud-to-ground lightning observations. Atmospheric Research, 207, 136-144.
20. Kunz, M., Sander, J. and Kottmeier, Ch. 2009. Recent trends of thunderstorm and hailstorm frequency and their relation to atmospheric characteristics in southwest Germany, Int. J. Climatol, 29, 2283-2297.
21. Lin-Lin, Z., Jian-Hua, S. and Jie, W. 2010. Thunder events in China: 1980-2008. Atmospheric and Oceanic Science Letters, 3(4):181-188.
22. Litta, A.J., Mohanty, U.C., Das, S. and Idicula, S.M. 2012. Numerical simulation of severe local storms over east India using WRF-NMM mesoscale model. Atmospheric research, 116:161-184.
23. Mohee, F. M., and Miller, C. 2010. Climatology of thunderstorms for North Dakota, 2002–06. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 49(9):1881-1890.
24. Ng, C. P., Zhang, Q., Li, W., & Zhou, Z. 2022. Contribution of thunderstorms to changes in hourly extreme precipitation over China from 1980 to 2011. Journal of Climate, 35(14): 4485-4498.
25. Rasuly, A. A. 2004. The spatial variation and distribution of thunderstorm rainfall in the Greater Sydney Region. In Proceedings of the International Conference on Storms, Brisbane, Australia (pp. 4-9).
26. van Delden, A. 2001. The synoptic setting of thunderstorms in western Europe. Atmospheric research, 56(1-4): 89-110.
27. Vivekanandan, N. 2007. Analysis of trend in rainfall using non parametric statistical methods. In AIP Conference Proceedings. 923(1): 101-113
28. Wapler, K. and James, P. 2015. Thunderstorm occurrence and characteristics in Central Europe under different synoptic conditions. Atmospheric Research, 158:231-244.
29. تقی زاده مهرجردی، روح اله؛ مجتبی زارعیان جهرمی، شهلا محمودی، احمد حیدری، فریدون سرمدیان. 1387. بررسی روش های درون یابی مکانی جهت تعیین تغییرات مکانی ویژگی های کیفی آب های زیرزمینی دشت رفسنجان. مجله علمی پژوهشی-علوم مهندسی آبخیزداری ایران، 5: 63-70.
30. خیری، هوشنگ؛ غلامرضا مقامی‌مقیم، سید محمود حسینی مصدق. 1394. بررسی توفان های تندری شهر بجنورد. چهارمین همایش سراسری محیط زیست، انرژی و پدافند زیستی. تهران، موسسه آموزش عالی مهر اروند-گروه ترویجی دوستداران محیط زیست. https://civilica.com/doc/446286
31. دارند، محمد؛ شرمین نامداری، مهتاب نریمانی. ژیلا شریعتی. 1394. تحلیل زمانی مکانی و روند شمار روزهای توفان های تندری در ایران زمین. فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، سال 4، 15 : 35-48.
32. رسولی، علی اکبر؛ خدیجه جوان. 1390. تحلیل روند وقوع توفان های رعد و برقی در نیمه غربی ایران با کاربرد آزمون های ناپارامتری. فضای جغرافیایی، سال 12، 38: 111-126.
33. طاوسی، تقی؛ محسن حمیدیان پور، راشد دهانی. 1396. بررسی تغییرات زمانی و تحلیل فضایی رخداد توفان های تندری و ارتباط آن با انسو مورد: استان سیستان و بلوچستان. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال 4، 3: 17-34.
34. علیجانی، بهلول. 1392. آب و هوای ایران. انتشارات دانشگاه پیام نور، چاپ دوازدهم، 230.
35. فلک، عسل؛ رضا برنا، فریده اسدیان. 1400. بررسی ترمودینامیک توفانهای تندری در جنوب غربی ایران. تحقیقات کاربردی علوم جغرافیایی (علوم جغرافیایی)، 62: 435-457.
36. کاویانی، محمدرضا ؛ بهلول علیجانی.1397. مبانی آب و هواشناسی. چاپ هفده هم، انتشارات سمت. 592.
37. لشگری، حسن؛ نوشین آقاسی. 1392. تحلیل سینوپتیکی توفان های تندری تبریز در فاصله زمانی (2005 - 1996). جغرافیا و برنامه ریزی، 17، 45: 203-234.
38. مجرد، فیروز؛ جعفر معصوم پور، سمیرا کوشکی، مرتضی میری. 1398. تحلیل زمانی- مکانی توفان های تندری در ایران. آمایش جغرافیایی فضا، 32: 213-232.
39. مدرسی، فرشته؛ شهاب عراقی نژاد، کیومرث ابراهیمی، مجید خلقی.1389. بررسی منطقه ای تغییر اقلیم با استفاده از آزمون های آماری، مطالعه موردی: حوضه آبریز گرگانرود- قره سو. نشریه آب و خاک، جلد 24، 3: 476-489.
40. مسعودیان، سید ابوالفضل.1391. آب و هوای ایران. انتشارات شریعه توس مشهد، چاپ اول. 288.
41. موسوی، سیده محبوبه؛ آذر زرین، عباس مفیدی، سیده فاطمه حسینی.1396. بررسی ارتباط بین فراوانی وقوع توفان های تندری و روند دما در شهر مشهد. فصلنامه تحقیقات جغرافبایی، سال 32، 3: شماره پیاپی 126. 74-87.
42. میراحمدی، اکبر. 1391. بررسی ویژگی های آماری توفان های تندری در کوهرنگ بختیاری. همایش ملی انتقال آب بین حوضه ای(چالش ها و فرصت ها). شهرکرد. https://civilica.com/doc/153360
43. Bhattacharya, S., and Chakrabarty Bhattacharyya, H. 2023. Forecasting Severe Thunderstorm by Applying SVM Technique on Cloud Imageries. In International Conference on Data Management, Analytics & Innovation (pp. 109-119). Springer, Singapore.
44. Bondyopadhyay, S., and Mohapatra, M. 2023. Determination of suitable thermodynamic indices and prediction of thunderstorm events for Eastern India. Meteorology and Atmospheric Physics, 135(1), 4.
45. Cohuet, J.B., Romero, R., Homar, V., Ducrocq, V. and Ramis, C. 2011. Initiation of a severe thunderstorm over the Mediterranean Sea. Atmospheric research, 100(4):603-620.
46. Piscitelli, F. M., Ruiz, J. J., Negri, P., & Salio, P. 2022. A multiyear radar-based climatology of supercell thunderstorms in central-eastern Argentina. Atmospheric Research, 277, 106283.
47. Galanaki, E., Lagouvardos, K., Kotroni, V., Flaounas, E., & Argiriou, A. 2018. Thunderstorm climatology in the Mediterranean using cloud-to-ground lightning observations. Atmospheric Research, 207, 136-144.
48. Kunz, M., Sander, J. and Kottmeier, Ch. 2009. Recent trends of thunderstorm and hailstorm frequency and their relation to atmospheric characteristics in southwest Germany, Int. J. Climatol, 29, 2283-2297.
49. Lin-Lin, Z., Jian-Hua, S. and Jie, W. 2010. Thunder events in China: 1980-2008. Atmospheric and Oceanic Science Letters, 3(4):181-188.
50. Litta, A.J., Mohanty, U.C., Das, S. and Idicula, S.M. 2012. Numerical simulation of severe local storms over east India using WRF-NMM mesoscale model. Atmospheric research, 116:161-184.
51. Mohee, F. M., and Miller, C. 2010. Climatology of thunderstorms for North Dakota, 2002–06. Journal of Applied Meteorology and Climatology, 49(9):1881-1890.
52. Ng, C. P., Zhang, Q., Li, W., & Zhou, Z. 2022. Contribution of thunderstorms to changes in hourly extreme precipitation over China from 1980 to 2011. Journal of Climate, 35(14): 4485-4498.
53. Rasuly, A. A. 2004. The spatial variation and distribution of thunderstorm rainfall in the Greater Sydney Region. In Proceedings of the International Conference on Storms, Brisbane, Australia (pp. 4-9).
54. van Delden, A. 2001. The synoptic setting of thunderstorms in western Europe. Atmospheric research, 56(1-4): 89-110.
55. Vivekanandan, N. 2007. Analysis of trend in rainfall using non parametric statistical methods. In AIP Conference Proceedings. 923(1): 101-113
56. Wapler, K. and James, P. 2015. Thunderstorm occurrence and characteristics in Central Europe under different synoptic conditions. Atmospheric Research, 158:231-244.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
