دوره ۱۱، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۰۳ )
جلد ۱۱ شماره ۴ صفحات ۰-۰ |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Nasserzadeh M H, karbalaee A R, ghaderi rastaghi M. Spatial and Temporal Analysis of Precipitation Concentration and Its Zonation in Mazandaran Province. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2025; 11 (4)
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3460-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3460-fa.html
ناصرزاده محمد حسین، کربلائی علیرضا، قادری رستاقی مریم. واکاوی زمانی-مکانی تمرکز بارش و پهنه بندی آن در استان مازندران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. ۱۴۰۳; ۱۱ (۴)
۱- دانشگاه خوارزمی ، nasserzadeh2100@yahoo.com
۲- دانشگاه خوارزمی
۲- دانشگاه خوارزمی
چکیده: (۵۶۷ مشاهده)
این پژوهش به بررسی الگوهای مکانی و زمانی تمرکز بارش در استان مازندران می‌پردازد. لذا داده‌های بارش هشت ایستگاه هواشناسی در بازه زمانی 2002 تا 2021 مورد استفاده قرار گرفت و برای تحلیل داده ها از شاخص تمرکز بارش (PCI) استفاده شد. نتایج نشان داد بالاترین مقادیر PCI در مناطق غربی استان، به‌ویژه بابلسر و نوشهر، مشاهده شده که حاکی از تمرکز شدید بارش در فصول مشخصی است. در مقابل، مناطق شرقی استان توزیع یکنواخت‌تری از بارش را نشان می‌دهند. علاوه بر این، بررسی نوسانات بین‌سالانه PCI حاکی از روند افزایشی در برخی ایستگاه‌هاست که نشان‌دهنده افزایش تمرکز بارش در سال‌های اخیر است. تحلیل الگوهای مکانی PCI نیز نشان می‌دهد که مناطق جنوب غربی و شرقی استان، به دلیل عوامل توپوگرافی و فاصله از دریای خزر، تمرکز نسبی بارش را در ماه‌های خاصی تجربه می‌کنند. در مقابل، مناطق شمالی و شمال غربی استان به دلیل تأثیر سیستم‌های جوی مدیترانه‌ای و تغییرات اقلیمی اخیر، توزیع نامنظم و فصلی بارش را نشان می‌دهند. نتایج این پژوهش بر اهمیت در نظر گرفتن تغییرات مکانی و زمانی تمرکز بارش در مدیریت منابع آب و فرایندهای هیدرولوژیکی استان مازندران تأکید دارد. روند افزایشی PCI نشان می‌دهد که تدوین استراتژی‌های سازگار برای مقابله با چالش‌های ناشی از وقوع رویدادهای شدید بارش و دوره‌های خشک طولانی‌مدت ضروری است
فهرست منابع
۱. ۱. جهانبخش اصل سعید، ابطحی وحیده، قربانی محمدعلی، تدینی معصومه، والایی اکرم. بررسی توزیع زمانی و مکانی بارش شهرستان تبریز با روش تحلیل خوشه ای. فضای جغرافیایی. ۱۳۹۴; ۱۵ (۵۰) :۵۹-۸۱
۲. ۲. حکیم دوست، سید یاسر ؛ پورزیدی, علی محمد & گرامی, محمد صالح . (۱۳۹۶). تحلیل مکانی بارش رگباری استان مازندران در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر», ۲۶(۱۰۲), ۱۹۱-۲۰۳. doi: ۱۰,۲۲۱۳۱/sepehr.۲۰۱۷.۲۷۴۷۷
۳. ۳. روشنی حمیده، مصطفی زاده رئوف، اسمعلی عوری اباذر، ذبیحی محسن. تغییرات مکانی و زمانی الگوی وقوع بارش با استفاده از شاخص‌های PCI و SI در استان گلستان. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. ۱۳۹۹; ۷ (۴) :۱۸۷-۲۰۴
۴. ۴. علیجانی، دکتر بهلول؛ دوستکامیان، مهدی؛ اشرفی، سعیده & شاکری, فهیمه (۱۳۹۴). بررسی تغییرات الگوهای خود همبستگی فضایی درون دهه‌‌ای بارش ایران طی نیم قرن اخیر. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای, ۵(۱۴), ۷۱--۸۸. doi: ۱۰,۲۲۱۱۱/gaij.۲۰۱۵.۱۹۱۴ .
۵. ۵. غیور، حسنعلی؛ مسعودیان، سیدابوالفضل، آزادی، مجید & نوری، حمید(۱۳۹۰)، تحلیل زمانی و مکانی رویدادهای بارشی سواحل جنوبی خزر، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۲۵(۱۰۰):۲.
۶. ۶. محمدی، بختیار؛ مسعودیان، ابوالفضل (۱۳۸۹)، تحلیل همدید بارش های سنگین ایران مطالعه ی موردی: آبان ماه ۱۳۷۳، فصلنامه جغرافیا و توسعه، ۸(۱۹): ۷۰-۴۷.
۷. ۷. میرزایی حسنلو، ایوب؛ عبقری، هیرادی & عرفانیان، مهدی (۱۳۹۹)؛ توزیع مکانی شاخص‌های تمرکز بارش روزانه و ماهانه در ایستگاه‌های باران سنجی استان آذربایجان غربی، نشریه ترویج و توسعه آبخیزداری، ۸(۳۰): ۵۶-۴۴.
۸. ۸. میرزایی، نبی؛ حسین قلی زاده، محمد؛ دارند، محمد(۱۳۹۶)، واکاوی ارتباط تاوایی نسبی با بارشبر روی گستره ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، دانشکده منابع طبیعی، ص۲.
۹. ۹. اسدی رحیم‌بیگی، نرگس؛ زرین، آذر؛ مفیدی، عباس & داداشی رودباری، عباسعلی (۱۴۰۰). تحلیل پراکنش فصلی بارش‌های فرین در ایران با استفاده از پایگاه AgERA۵. تحقیقات آب و خاک ایران, ۵۲(۱۱), ۲۷۲۳-۲۷۳۷. doi: ۱۰,۲۲۰۵۹/ijswr.۲۰۲۱.۳۳۳۲۶۳.۶۶۹۱۱۸
۲۷. جهانبخش اصل سعید، ابطحی وحیده، قربانی محمدعلی، تدینی معصومه، والایی اکرم. بررسی توزیع زمانی و مکانی بارش شهرستان تبریز با روش تحلیل خوشه ای. فضای جغرافیایی. ۱۳۹۴; ۱۵ (۵۰) :۵۹-۸۱
۲۸. حکیم دوست، سید یاسر ؛ پورزیدی, علی محمد & گرامی, محمد صالح . (۱۳۹۶). تحلیل مکانی بارش رگباری استان مازندران در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر», ۲۶(۱۰۲), ۱۹۱-۲۰۳. doi: ۱۰,۲۲۱۳۱/sepehr.۲۰۱۷.۲۷۴۷۷
۲۹. روشنی حمیده، مصطفی زاده رئوف، اسمعلی عوری اباذر، ذبیحی محسن. تغییرات مکانی و زمانی الگوی وقوع بارش با استفاده از شاخص‌های PCI و SI در استان گلستان. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. ۱۳۹۹; ۷ (۴) :۱۸۷-۲۰۴
۳۰. علیجانی، دکتر بهلول؛ دوستکامیان، مهدی؛ اشرفی، سعیده & شاکری, فهیمه (۱۳۹۴). بررسی تغییرات الگوهای خود همبستگی فضایی درون دهه‌‌ای بارش ایران طی نیم قرن اخیر. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای, ۵(۱۴), ۷۱--۸۸. doi: ۱۰,۲۲۱۱۱/gaij.۲۰۱۵.۱۹۱۴ .
۳۱. غیور، حسنعلی؛ مسعودیان، سیدابوالفضل، آزادی، مجید & نوری، حمید(۱۳۹۰)، تحلیل زمانی و مکانی رویدادهای بارشی سواحل جنوبی خزر، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۲۵(۱۰۰):۲.
۳۲. محمدی، بختیار؛ مسعودیان، ابوالفضل (۱۳۸۹)، تحلیل همدید بارش های سنگین ایران مطالعه ی موردی: آبان ماه ۱۳۷۳، فصلنامه جغرافیا و توسعه، ۸(۱۹): ۷۰-۴۷.
۳۳. میرزایی حسنلو، ایوب؛ عبقری، هیرادی & عرفانیان، مهدی (۱۳۹۹)؛ توزیع مکانی شاخص‌های تمرکز بارش روزانه و ماهانه در ایستگاه‌های باران سنجی استان آذربایجان غربی، نشریه ترویج و توسعه آبخیزداری، ۸(۳۰): ۵۶-۴۴.
۳۴. میرزایی، نبی؛ حسین قلی زاده، محمد؛ دارند، محمد(۱۳۹۶)، واکاوی ارتباط تاوایی نسبی با بارشبر روی گستره ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، دانشکده منابع طبیعی، ص۲.
۳۵. اسدی رحیم‌بیگی، نرگس؛ زرین، آذر؛ مفیدی، عباس & داداشی رودباری، عباسعلی (۱۴۰۰). تحلیل پراکنش فصلی بارش‌های فرین در ایران با استفاده از پایگاه AgERA۵. تحقیقات آب و خاک ایران, ۵۲(۱۱), ۲۷۲۳-۲۷۳۷. doi: ۱۰,۲۲۰۵۹/ijswr.۲۰۲۱.۳۳۳۲۶۳.۶۶۹۱۱۸
۳۶. جهانبخش اصل سعید، ابطحی وحیده، قربانی محمدعلی، تدینی معصومه، والایی اکرم. بررسی توزیع زمانی و مکانی بارش شهرستان تبریز با روش تحلیل خوشه ای. فضای جغرافیایی. ۱۳۹۴; ۱۵ (۵۰) :۵۹-۸۱
۳۷. حکیم دوست، سید یاسر ؛ پورزیدی, علی محمد & گرامی, محمد صالح . (۱۳۹۶). تحلیل مکانی بارش رگباری استان مازندران در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS). فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی « سپهر», ۲۶(۱۰۲), ۱۹۱-۲۰۳. doi: ۱۰,۲۲۱۳۱/sepehr.۲۰۱۷.۲۷۴۷۷
۳۸. روشنی حمیده، مصطفی زاده رئوف، اسمعلی عوری اباذر، ذبیحی محسن. تغییرات مکانی و زمانی الگوی وقوع بارش با استفاده از شاخص‌های PCI و SI در استان گلستان. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. ۱۳۹۹; ۷ (۴) :۱۸۷-۲۰۴
۳۹. علیجانی، دکتر بهلول؛ دوستکامیان، مهدی؛ اشرفی، سعیده & شاکری, فهیمه (۱۳۹۴). بررسی تغییرات الگوهای خود همبستگی فضایی درون دهه‌‌ای بارش ایران طی نیم قرن اخیر. جغرافیا و آمایش شهری منطقه‌ای, ۵(۱۴), ۷۱--۸۸. doi: ۱۰,۲۲۱۱۱/gaij.۲۰۱۵.۱۹۱۴ .
۴۰. غیور، حسنعلی؛ مسعودیان، سیدابوالفضل، آزادی، مجید & نوری، حمید(۱۳۹۰)، تحلیل زمانی و مکانی رویدادهای بارشی سواحل جنوبی خزر، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ۲۵(۱۰۰):۲.
۴۱. محمدی، بختیار؛ مسعودیان، ابوالفضل (۱۳۸۹)، تحلیل همدید بارش های سنگین ایران مطالعه ی موردی: آبان ماه ۱۳۷۳، فصلنامه جغرافیا و توسعه، ۸(۱۹): ۷۰-۴۷.
۴۲. میرزایی حسنلو، ایوب؛ عبقری، هیرادی & عرفانیان، مهدی (۱۳۹۹)؛ توزیع مکانی شاخص‌های تمرکز بارش روزانه و ماهانه در ایستگاه‌های باران سنجی استان آذربایجان غربی، نشریه ترویج و توسعه آبخیزداری، ۸(۳۰): ۵۶-۴۴.
۴۳. میرزایی، نبی؛ حسین قلی زاده، محمد؛ دارند، محمد(۱۳۹۶)، واکاوی ارتباط تاوایی نسبی با بارشبر روی گستره ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه کردستان، دانشکده منابع طبیعی، ص۲.
۴۴. اسدی رحیم‌بیگی، نرگس؛ زرین، آذر؛ مفیدی، عباس & داداشی رودباری، عباسعلی (۱۴۰۰). تحلیل پراکنش فصلی بارش‌های فرین در ایران با استفاده از پایگاه AgERA۵. تحقیقات آب و خاک ایران, ۵۲(۱۱), ۲۷۲۳-۲۷۳۷. doi: ۱۰,۲۲۰۵۹/ijswr.۲۰۲۱.۳۳۳۲۶۳.۶۶۹۱۱۸
45. 1) Adegun, O., Balogun, I., & Adeaga, O. (2012). Precipitation concentration changes in Owerri and Enugu. Special publication of the nigerian association of hydrological sciences, 383-391.
46. 2) Austin, A. T., Yahdjian, L., Stark, J. M., Belnap, J., Porporato, A., Norton, U., ... & Schaeffer, S. M. (2004). Water pulses and biogeochemical cycles in arid and semiarid ecosystems. Oecologia, 141, 221-235.
47. 3) Collins, S. L., Sinsabaugh, R. L., Crenshaw, C., Green, L., Porras‐Alfaro, A., Stursova, M., & Zeglin, L. H. (2008). Pulse dynamics and microbial processes in aridland ecosystems. Journal of Ecology, 96(3), 413-420.
48. 4) Cortesi, N., González-Hidalgo, J. C., Brunetti, M., & Martin-Vide, J. (2012). Daily precipitation concentration across Europe 1971–2010. Natural Hazards and Earth System Sciences, 12(9), 2799-2810.
49. 5) De Luis, M., González‐Hidalgo, J. C., & Longares, L. A. (2010). Is rainfall erosivity increasing in the Mediterranean Iberian Peninsula?. Land degradation & development, 21(2), 139-144.
50. 6) De Luis, M., Gonzalez-Hidalgo, J. C., Brunetti, M., & Longares, L. A. (2011). Precipitation concentration changes in Spain 1946–2005. Natural Hazards and Earth System Sciences, 11(5), 1259-1265.
51. 7) Ezenwaji, E., Nzoiwu, C., & Chima, G. (2017). Analysis of precipitation concentration index (PCI) for Awka urban area, Nigeria. Hydrology: Current Research, 8(4), 1-6.
52. 8) Knapp, A. K., & Smith, M. D. (2001). Variation among biomes in temporal dynamics of aboveground primary production. Science, 291(5503), 481-484.
53. 9) Martin‐Vide, J. (2004). Spatial distribution of a daily precipitation concentration index in peninsular Spain. International Journal of Climatology: A Journal of the Royal Meteorological Society, 24(8), 959-971.
54. 10) Michiels, P., Gabriels, D., & Hartmann, R. (1992). Using the seasonal and temporal precipitation concentration index for characterizing the monthly rainfall distribution in Spain. Catena, 19(1), 43-58.
55. 11) Mohamed, M. A., El Afandi, G. S., & El-Mahdy, M. E. S. (2022). Impact of climate change on rainfall variability in the Blue Nile basin. Alexandria Engineering Journal, 61(4), 3265-3275.
56. 12) Nazarnejad, H., Shahhossein, T., & Asadzadeh, F. (2018). Spatiotemporal Variations of the Rainfall Erosion in West Azerbaijan Province. Geography and Environmental Sustainability, 8(2), 89-99.
57. 13) Oliver, J. E., 1980. Monthly precipitation distribution: a comparative index. Professional Geographer. 32: 300–309.
58. 14) Valli, M., Sree, K. S., & Krishna, I. V. M. (2013). Analysis of precipitation concentration index and rainfall prediction in various agro-climatic zones of Andhra Pradesh, India. Int Res J Environ Sci, 2(5), 53-61.
59. 15) Zhang, Q., Xu, C. Y., Gemmer, M., Chen, Y. D., & Liu, C. (2009). Changing properties of precipitation concentration in the Pearl River basin, China. Stochastic Environmental Research and Risk Assessment, 23, 377-385.
60. 16) Darand, M., & Pazhoh, F. (2022). Spatiotemporal changes in precipitation concentration over Iran during 1962–2019. Climatic Change, 173(3), 25.
61. 17) Ashrafi, S., Karbalaee, A.R. & Kamangar, M. Projections patterns of precipitation concentration under climate change scenarios. Nat Hazards 120, 4775–4788 (2024).
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
