دوره 12، شماره 46 و 795 - ( 6-1404 )
جلد 12 شماره 46 و 795 صفحات 66-49 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Asdalahi E, Akbary M, Hejazizadeh Z. Seasonal distribution analysis of widespread torrential rains in Iran. Journal of Spatial Analysis Environmental Hazards 2025; 12 (46 and 795) : 3
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3482-fa.html
URL: http://jsaeh.khu.ac.ir/article-1-3482-fa.html
اسدالهی عنایت، اکبری مهری، حجازی زاده زهرا. تحلیل توزیع فصلی بارش‌های سیل‌آسای فراگیر در ایران. تحلیل فضایی مخاطرات محیطی. 1404; 12 (46 و 795) :49-66
1- دانشگاه خوارزمی تهران
2- دانشگاه خوارزمی تهران ،mehryakbary@gmail.com
2- دانشگاه خوارزمی تهران ،
چکیده: (2256 مشاهده)
هدف: هدف اصلی از این پژوهش شناسایی و تحلیل فصلی فراگیرترین بارش‌های سیل‌آسا در ایران طی سال‌های 1940 تا 2023 است.
روش پژوهش: برای رسیدن به این هدف اقدام به دریافت داده‌های بارش از پایگاه داده ECMWF با تفکیک مکانی 25/0 در 25/0 درجه قوسی برای محدوده ایران طی دوره مطالعاتی شده و گام بعدی با استفاده از صدک 95ام اقدام به محاسبه آستانه بارش‌های سیل‌آسا برای هر یاخته به صورت فصلی شده و روزهای همراه با بارش سیل‌آسا شناسایی شده و با اعمال شرط بالاترین گسترش مکانی صدک 95ام روزهای دارای فراگیرترین بارش بالاتر از آستانه برای هر فصل شناسایی شده و در پایان به بررسی شرایط جوی حاکم بر آنها پرداخته شده است.
یافته‌ها: تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بالاترین بارش به میزان 85/146 میلیمتر در فصل زمستان و کم‌ترین آن به مقدار 85 میلیمتر مربوط به فصل تابستان می‌باشد. بالاترین پوشش مکانی بترتیب در فصل بهار(9/41)، زمستان(69/40)، پاییز(55/32) و تابستان(84/16) رخ داده است. بررسی فشار تراز دریا نشان می‌دهد که در زمان رخ داد بارش فراگیر فصل تابستان یک کمربند کم‌فشار از غربی‌ترین تا شرقی‌ترین نقشه جو بالا که ایران داخل آن قرار دارد وجود داشته ولی برای سایر فصول کمربند پرفشار در همین محدوده وجود دارد. تراز 500 هکتوپاسکال در فصل تابستان وجود یک سلول بسته پرفشار دینامیکی بر روی ایران را نشان می‌دهد ولی در تراز 850 هکتوپاسکال دو مرکز کم‌فشار بر روی عربستان و پاکستان وجود داشته و باعث تشدید ناپایداری بر روی ایران شده است، بنابراین می‌توان دریافت که در تراز‌های پایینی شرایط جهت ریزش جوی هموار بوده و حتی امگا تراز 500 هکتوپاسکال بر روی ایران در این روز صعود هوا هر چند ضعیف را نشان می‌دهد. اما در سایر فصول همواره یک ناوه بر روی غرب ایران قرار داشته و در فصل بهار و زمستان الگوهای بندالی حضور فعالی داشته و با سازوکار خود سبب کندی حرکت جریانات و انحراف آنها بر روی منابع رطوبتی شده و زمینه انتقال رطوبت بیشتر از شرایط نرمال را به سمت ایران فرآهم نموده است. در تمامی فصول بجزء فصل تابستان ایران زیر سیطره رودباد بوده است. قرارگیری رودباد بر روی ایران سبب تشدید ناپایداری در تراز‌های زیرین شده است. بررسی رودخانه جوی نشان می‌دهد که در بارش‌های فراگیر تمامی فصول همواره رودخانه جوی با منشاء دریای سرخ، خلیج‌فارس وجود داشته ولی در دو فصل پاییز و زمستان شاخه فرعی هم از دریای مدیترانه دخالت داشته و سبب افزایش میزان بارندگی شده است.
روش پژوهش: برای رسیدن به این هدف اقدام به دریافت داده‌های بارش از پایگاه داده ECMWF با تفکیک مکانی 25/0 در 25/0 درجه قوسی برای محدوده ایران طی دوره مطالعاتی شده و گام بعدی با استفاده از صدک 95ام اقدام به محاسبه آستانه بارش‌های سیل‌آسا برای هر یاخته به صورت فصلی شده و روزهای همراه با بارش سیل‌آسا شناسایی شده و با اعمال شرط بالاترین گسترش مکانی صدک 95ام روزهای دارای فراگیرترین بارش بالاتر از آستانه برای هر فصل شناسایی شده و در پایان به بررسی شرایط جوی حاکم بر آنها پرداخته شده است.
یافته‌ها: تحلیل‌ها نشان می‌دهد که بالاترین بارش به میزان 85/146 میلیمتر در فصل زمستان و کم‌ترین آن به مقدار 85 میلیمتر مربوط به فصل تابستان می‌باشد. بالاترین پوشش مکانی بترتیب در فصل بهار(9/41)، زمستان(69/40)، پاییز(55/32) و تابستان(84/16) رخ داده است. بررسی فشار تراز دریا نشان می‌دهد که در زمان رخ داد بارش فراگیر فصل تابستان یک کمربند کم‌فشار از غربی‌ترین تا شرقی‌ترین نقشه جو بالا که ایران داخل آن قرار دارد وجود داشته ولی برای سایر فصول کمربند پرفشار در همین محدوده وجود دارد. تراز 500 هکتوپاسکال در فصل تابستان وجود یک سلول بسته پرفشار دینامیکی بر روی ایران را نشان می‌دهد ولی در تراز 850 هکتوپاسکال دو مرکز کم‌فشار بر روی عربستان و پاکستان وجود داشته و باعث تشدید ناپایداری بر روی ایران شده است، بنابراین می‌توان دریافت که در تراز‌های پایینی شرایط جهت ریزش جوی هموار بوده و حتی امگا تراز 500 هکتوپاسکال بر روی ایران در این روز صعود هوا هر چند ضعیف را نشان می‌دهد. اما در سایر فصول همواره یک ناوه بر روی غرب ایران قرار داشته و در فصل بهار و زمستان الگوهای بندالی حضور فعالی داشته و با سازوکار خود سبب کندی حرکت جریانات و انحراف آنها بر روی منابع رطوبتی شده و زمینه انتقال رطوبت بیشتر از شرایط نرمال را به سمت ایران فرآهم نموده است. در تمامی فصول بجزء فصل تابستان ایران زیر سیطره رودباد بوده است. قرارگیری رودباد بر روی ایران سبب تشدید ناپایداری در تراز‌های زیرین شده است. بررسی رودخانه جوی نشان می‌دهد که در بارش‌های فراگیر تمامی فصول همواره رودخانه جوی با منشاء دریای سرخ، خلیج‌فارس وجود داشته ولی در دو فصل پاییز و زمستان شاخه فرعی هم از دریای مدیترانه دخالت داشته و سبب افزایش میزان بارندگی شده است.
شماره‌ی مقاله: 3
فهرست منابع
1. اسدالهی، عنایت؛ میرموسوی، حسین و شادمان، حسن. (1396). شناسایی الگوهای همدید موثر بر بارش سنگین تاریخ 27 اکتبر تا 2 نوامبر 2015 در استان‌های لرستان، ایلام و همدان. اولین کنفرانس ملی اندیشه‌ها و فناوری‌های نوین در علوم جغرافیایی، دانشگاه زنجان.
2. اسدالهی، عنایت؛ حسین میرموسوی و حسن شادمان.(1395). مطالعه تداوم روزهای خشک و بارانی با استفاده از مدل‌های زنجیره مارکف(مطالعه موردی استان زنجان). زنجان: دانشگاه زنجان.
3. اکبری, مهری و اسدالهی، عنایت.(1400). گرمایش جهانی و تغییرات ضخامت جو طی دوره سرد سال در ایران. نشریه پژوهش‌های تغییرات آب و هوایی،2(8)، 98-83.
4. اکبری، مهری و صیاد، وحیده.(1400). تحلیل مطالعات تغییر اقلیم در ایران. پژوهش‌های جغرافیایی طبیعی، 53(1)، 37-74.
5. حجازی‌زاده، زهرا؛ اکبری، مهری؛ ساسانپور، فرزانه؛ حسینی، علیرضا و محمدی، نیلوفر.(1401). بررسی اثرات تغییر اقلیم بر بارش‌های سیل‌آسا در استان تهران. مدلسازی و مدیریت آب و خاک، 2(2)، 85-105.
6. درگاهیان، فاطمه؛ دوستکامیان، مهدی و طاهریان، مراد.(1401). واکاوی همدیدی–دینامیکی وردش‌های جوّی بارش بهارۀ فراگیر ایران. مهندسی اکوسیستم بیابان،8(24)،19-36.
7. ذکی‌زاده، میربهروز؛ سلیقه، محمد ؛ ناصرزاده، محمد حسین و اکبری، مهری.(1397). تحلیل آماری و سینوپتیکی موثرترین الگوی رودباد ایجاد کننده بارش‌های سنگین ایران. مجله مخاطرات محیط طبیعی، 7(15)، 31- 48.
8. سلیمی، سعدون، و سلیقه، محمد.(1395). تأثیر رودخانه های اتمسفری (ARS) بر آب وهوای ایران. پژوهش‌های جغرافیای طبیعی (پژوهش‌های جغرافیایی)، 48(2)، 247-264.
9. سینایی، حسن؛ سلیقه، محمد و اکبری، مهری.(1401). بررسی بارش های حدی و نقش رودبادها در آن - مطالعه موردی: جنوب غرب ایران. فصلنامه علمی- پژوهشی اطلاعات جغرافیایی« مجله سپهر»، 31(121)، 177-189.
10. قهرمانی، امین الله؛ ذوالفقاری، حسن و جعفر معصوم پور، سماکوش.(1401). الگوهای گردشی تراز دریا و ارتباط آنها با رودخانه‌های جوی تأثیرگذار بر بارش‌های شدید ایران. جغرافیا و توسعه ناحیه ای،20(4)، 39-66.
11. لشکری، حسین و اسفندیاری، ندا.(1399). شناسایی و تحلیل همدید بالاترین بارش‌های مرتبط با رودخانه‌های جوی در ایران. نشریه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی،7(2)،187- 206.
12. محمدی، مازیار؛ سلیقه، محمد و اکبری، مهری.(1399). تاثیر گرمایش جهانی بر محتوای رطوبتی سامانه‌های بارش زای غرب ایران. نشریه هواشناسی و علوم جو، 3(1)، 84-97.
13. معنوی پور، کبری؛ زینالی، بتول و صلاحی، برومند.(1403). بررسی ارتباط بین بارش های سنگین غرب کشور ایران با رودخانه جوی. مطالعات علوم محیط زیست، 9(2)، 8322-8332.
14. Get persistent links for your reference list or bibliography.
15. Copy and paste the list, we’ll match with our metadata and return the links.
16. Members may also deposit reference lists here too.
17. Ahmadalipour, A.; H. Moradkhani, & Demirel, M.C. (2017). A comparative assessment of projected meteorological and hydrological droughts: Elucidating the role of temperature. Journal of Hydrology, 553 (2), 785-797.Doi.org/10.1016/j.jhydorl.2017.08.047.
18. Akbari, Mehri, & Asadollahi, Enayat. (2021). Global warming and changes in atmospheric thickness during the cold season in Iran. Journal of Climate Change Research, 2 (8): 83-98. (in Persian). Dio 10.30488/ccr.2022.321782.1067.
19. Akbari, Mehri, & Sayyad, Vahideh. (2021). Analysis of climate change studies in Iran. Natural Geographical Research, 53 (1): 37-74. (in Persian). https:// Dio 10.22059/jphgr.2021.301111.1007528.
20. Asadolahi, Enayat, Mirmousavi, hossein, & Shadman, hasan. (2016). Study of the continuity of dry and rainy days using Markov chain models (case study of Zanjan province), Master's thesis. University of Zanjan. (in Persian).
21. Asadolahi, Enayat, Mirmousavi, Hossein, & Shadman, hasan. (2017). Identification of synoptic patterns affecting heavy rainfall from October 27 to November 2, 2015 in Lorestan, Ilam and Hamedan provinces. First National Conference on New Thoughts and Technologies in Geographical Sciences, University of Zanjan. (in Persian).
22. Dannenberg , M .P ; Wise, E. & Smith, A .(2019). Reduced tree growth in States due to asymmetric responses to intensifying precip-itation extremes. Science advances, 5 (1):80-90. DOI: 10.1126/sciadv.aaw0667.
23. Dargahian, Fatemeh, Dostkamian, Mehdi, & Taherian, Allah Morad. (2012). Synoptic-dynamic analysis of atmospheric changes in widespread spring precipitation in Iran. Desert Ecosystem Engineering, 8 (24): 19-36. (inPersian). Dio.10.22059/jphgr.2022.334160.1007659.
24. Fuss, S, J.Canadell, G. Peters, P. Tavoni, M. Andrew, R, M. Ciais, P. Jackson, B. Jones, D. Kraxner,F. Nakicenovic,N. Quere, C. L. Raupach, M. Sharifi, A. Smith,P. & Yamagata,Y .(2014). Betting on negative emissions. Nat Clim. Change, 4 (1): 850-853. Doi.org/10.1038/nclimate2392.
25. Ghahramani, Aminallah, Zolfaghari, Hasan, & Samakoosh, Jafar Masoompour. (2022). Sea level circulation patterns and their relationship with atmospheric rivers affecting heavy rainfall in Iran. Geography and Regional Development. 20 (4): 66-39.(inPersian). Doi.org/10.22067/jgrd.2022.68440.1008.
26. Hejazizadeh, Zahra, Akbari, Mehry, Sasanpour, Farzaneh, Hosseini, Alireza, & Mohammadi, Niloofar. (2012). Investigating the effects of climate change on flooding in Tehran Province. Water and Soil Management and Modeling. 2 (2):85-105.(inPersian). Dio. 10.22098/mmws.2022.9958.1075.
27. Isabel, M. Santo, F. E; Ramos, A. M. & Trigo, R. M .( 2015). Trends and correlations in annual extreme precipitation indices for mainland Portugal, 1941-2007. Theoretical and Applied Climatology, 119 (1): 55-75. Doi.org/10.1007/s00704-013-1079-6.
28. Lashkari, Hasan, & Esfandiari, Nede. (2019). Identification and synoptic analysis of the highest precipitation associated with atmospheric rivers in Iran, Journal of Spatial Analysis of Environmental Hazards, 7 (2):187-206. (inPersian) Doi. 10.29252/jsaeh.7.2.187.
29. Lavers, D .A. Allan, R. P. Wood, E. F. Villarini, G. Brayshaw, D. J. & Wade, A. J.(2011).Winter floods in Britain are connected to atmospheric rivers. Geophysical Research Letters, 38 (1):1-8. Doi.org/10.1029/2011GL049783.
30. Lavers, D.A.Villarini, G. Allan, R. P. Wood, E. F.& Wade, A. J. (2012). The detection of atmospheric rivers in atmospheric reanalyses and their links to British winter floods and the large-scale climatic circulation. J Geophys Res Atmos, 117 (1): 1-30. Doi.org/10.1029/2012JD018027.
31. Manavipour, Kobra, Zeinali, Batool, & Salahi, Bromand. (2023). Studying the relationship between heavy rainfall in western Iran and the Joi River. Environmental Science Studies, 9 (2): 8322-8332. (inPersian). Doi. 10.22034/jess.2023.406638.2078.
32. Meinshausen, M Z. Nicholls, R. Lewis, J. Gidden, M. J. Vogel, E. Freund, M.; Beyerle, U. Gessner,C. Nauels, A. Bauer, N, Canadell, J. G. Daniel, J S. John .A, Krummel, P. B. Luderer, G. Meinshausen, N. Montzka, S A. Rayner, P J. Reimann, S. Smith, S J. Berg, M. Velders, G. Vollmer, M K. & Wang ,R .(2020). The shared socio-economic pathway (SSP) greenhouse gas concentrations and their extensions to 2500. Geosci. Model Dev. 13 (8): 3571-3605 (2020). Doi.org/10.5194/gmd-13-3571-2020.
33. Mohammadi, Mazyar, saligheh, Mohamad, & Akbari, Mehry. (2019). The effect of global warming on the moisture content of precipitation systems in western Iran. Journal of Meteorology and Atmospheric Sciences. 3 (1): 84-97. (inPersian) Doi. 10.22034/jmas.2020.130883.
34. Nicole, A. L. Crawford , A. Herrington, A. McCrystall, M. Stroeve, J. & Hanesiak, J. (2014). Projections and Physical Drivers of Extreme Precipitation in Greenland & Baffin Bay. Journal of Advances in Modeling Earth Systems. 129 (22): 20-35. doi.org/10.1029/2024JD041375.
35. Peng, Y. Dong, Z. Zhang, T. Cui, C. Zhu, S. Wu, S. Li, S. & Cui, X. (2024). Assessment of Teleconnections of Extreme Precipitation with Large-Scale Climate Indices: A Case Study of the Zishui River Basin, China. Journal of Sustainability. 16 (24):1-15. Doi.org/10.3390/su162411235.
36. Ralph, F.M. Neiman, P. J. Wick, G. A. & Gutman, S. (2006). Flooding on California's Russian River: Role of atmospheric rivers. Journal Geophysical Research Letters. 33 (13): 1-5.Dol: 10.1029/2006GL026689.
37. Rousta, I. Javadizadeh, F. Dargahian, F. Olafsson, H. Karimvandi, A. S. Vahedinejad, H. Doostkamian, M. Vargas, E. R M. & asadolahi, A. (2018). Investigation of vorticity during prevalent winter precipitation in Iran. Journal Advances in Meteorology.18(5), 1-13. doi.org/10.1155/2018/6941501.
38. Salimi, Saadoun, & saligheh, Mohammad. (2016). The impact of atmospheric rivers (ARS) on the climate of Iran. Physical Geography Research (Geographical Research). 48 (2): 247-264 .( inPersian) Dio. 10.22059/jphgr.2016.59366.2
39. Seo, J. Won, J. Lee, H. & Kim, S. (2024). Probabilistic monitoring of meteorological drought impacts on water quality of major rivers in South Korea using copula models. Journal Elsevier Water Research. 251(1):1-15. doi.org/10.1016/j.watres.2024.121175.
40. Sinai, hasan, M. saligheh, Mohammad, & Akbari, Akbari. (2012). Investigation of extreme precipitation and the role of torrential rains in it - Case study: Southwest Iran. Quarterly Scientific-Research Journal of Geographic Information "Sepehr Magazine". 31 (121): 177-189.( inPersian) https://sid.ir/paper/1051126/fa.
41. Won, J. Choi, J. Lee, O. & Kim, S. (2020). Copula-based Joint Drought Index using SPI and EDDI and its application to climate change. Science of the Total Environ.744(1): 1-15. doi.org/10.1016/j.scitotenv.2020.140701.
42. Wu, S.J. Dong, Z. Cai, C. Zhu, S. Shao, Y. Meng, J. and Amponsah, E. (2023). Identification of Extreme Droughts Based on a Coupled Hydrometeorology Index from GRACE-Derived TWSA and Precipitation in the Yellow River and Yangtze River Basins. Journal MDPI Water. 15(5): 1- 20.
44. Xu, J. Chen, Y. Li, W. Liu, Z. Tang, J. & Wei, C. (2016). Understanding temporal and spatial complexity of precipitation distribution in Xinjiang, China. Journal Theoretical and Appl climatology. 123(15): 321-333. doi.org/10.1007/s00704-014-1364-z.
45. Zakizadeh, Mirbehrouz, saligheh, Mohammad, Naserzadeh, Mohammad Hossein, & Mehry, Akbari. (2018). Statistical and synoptic analysis of the most effective wind pattern causing heavy rainfall in Iran. Journal of Natural Environmental Hazards. 7 (15): 31-48.( inPersian). Dio. 10.22111/jneh.2017.3335.
46. Zickfeld, K. Azevedo, D. Mathesius, S. & Matthews, H. D. (2021). Asymmetry in the climate-carbon cycle response to positive and negative CO2 emissions. journal Nature climate Change. 11(5): 613-617. doi.org/10.1038/s41558-021-01061-2.
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 | این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
