منصور افشارمحمدیان، فائزه قنائی، سارا احمدیانی، کمال صدرزمانی،
دوره 3، شماره 3 - ( 9-1395 )
چکیده
پونۀمعطر (Mentha pulegium L.)از خانوادۀ نعنائیان، گیاهی دارویی است که خواص آنتیاکسیدانی فراوانی دارد. تنش‌های محیطی مانند خشکی میتواند سبب تغییر فعالیت آنزیم‌های آنتیاکسیدانی و محتوای بیوشیمیایی گیاهان شود. در این تحقیق اثر تنش خشکی بر میزان فعالیت آنزیم‌های سوپراکسیددیسموتاز، آسکورباتپراکسیداز، کاتالاز، پراکسیداز، قندهای محلول و محتوی مالون‌دی‌آلدئید اندام هوایی و ریشۀ پونۀمعطر ارزیابی شد. برای ایجاد تنش کمبود آب، گیاهچه های 24 روزۀ پونۀ معطر به مدت 24 ساعت در محلول 2/1 هوگلند حاوی غلظت‌های PEG 6000 (صفر و 5 درصد (w/v)) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تنش خشکی موجب افزایش فعالیت کاتالاز و میزان پراکسیداسیون لیپیدی و کاهش فعالیت سوپراکسیددیسموتاز و پراکسیداز اندام هوایی و افزایش فعالیت کاتالاز و پراکسیداز ریشۀ پونۀمعطر شد. فعالیت آسکوربات پراکسیداز در اندام هوایی و ریشه تفاوت معنی‌داری را در گیاهان تحت تیمار نشان نداد. تنش خشکی نیز سبب افزایش میزان قندهای محلول گلوکز، گالاکتوز، رامنوز و زایلوز در اندام هوایی شد. بنابراین، افزایش فعالیت آنزیم‌های آنتیاکسیدانی و همچنین افزایش میزان قندهای محلول تحت تنش خشکی در پونۀمعطر میتواند نشانه ای از تحمل نسبی این گیاه به سطوح پایین خشکی باشد.
مرتضی نادری،
دوره 5، شماره 4 - ( 10-1397 )
چکیده
برآورد جمعیت دوپای فیروز (هاتسونی فیروزی) در دشت میرآباد شهرضا به شیوه های فاصله ای (ترانسکت خطی) و روش صید و صید مجدد در سال های 1386 لغایت 1388 صورت پذیرفت. در دوره مطالعه، در زمان فعالیت گونه و خارج از فصل تولیدمثل تلاش شد با زنده گیری، علامت گذاری، رهاسازی و صید مجدد افراد به شیوه اشنابل در چندین مرحله پیاپی فراوانی جمعیت در زیستگاه مورد نظر برآورد شود. همزمان با پیمایش ترانسکت های خطی با استفاده از موتورسیکلت و پرژکتور با کمک دو ناظر در تیپ های زیستگاهی مختلف افراد مشاهده شده به ثبت رسیدند. سعی شد تلاش برای برآورد فراوانی به شیوه ترانسکت خطی و شیوه اشنابل در تیپهای زیستگاهی مختلف و همچنین در زمان های مختلف (مبتنی بر تغییرات نور ماه در شبهای مختلف) از توزیع مناسبی برخوردار باشد. نتایج حاصل از شیوه فاصله ای، اشنابل و شوماخر اشمایر فراوانی جمعیت گونه تحت مطالعه در زیستگاه موردنظر را به ترتیب 226، 402 و 387 فرد برآورد نمودند. بررسی حدود اطمینان برآوردها نشان می‌دهد، سطح بالایی برآورد شده به شیوه‌ی ترانسکت خطی به سطح پایینی شیوه‌ی شوماخر اشمایر نزدیک تر است. با توجه به نتایج به دست آمده و ویژگی های رفتاری گونه تحت مطالعه به نظر می رسد در این پژوهش روش فاصله ای روش مطمئن تری نسبت به روش صید و صید مجد است. اگرچه روش های صید مجدد طراحی شده به دلیل دارا بودن فرضیات محدودکننده بیشتر برای جمعیت های بسته دقت برآورد بالاتری را دارند، با این حال قابلیت اطمینان به روش برآورد فروانی یک گونه کاملاً به رفتار گونه تحت مطالعه در گزینش زیستگاه بستگی خواهد داشت.
سرمد مهدی کاظم، حمید اجتهادی، فرشید معماریانی، محمدباقر عرفانیان،
دوره 7، شماره 4 - ( 10-1399 )
چکیده
چرای بیش از حد دام اجتماع‌های گیاهی را تحت تأثیر قرار داده و به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل تخریب پوشش گیاهی در مناطق خشک و نیمه خشک در نظر گرفته می‌شود. تغییراتِ آنی اجتماع‌های گیاهی پس از چرای بیش از حد، در اکوسیستم‌های خشک تخریب‌شده در ایران، به‌ندرت مطالعه شده است. داده‌های این مطالعه از 100 قاب تصادفی که قبل و بعد از چرای بیش از حد در دشت گلبهار واقع در شمال شرقی ایران مستقر شده بودند، جمع‌آوری شد تا تغییرات ویژگی‌های فیزیونومیکی، ترکیب و تنوع گونه‌ای اجتماع‌های گیاهی پس از چرای بیش از حد ثبت و بررسی شود. در این مطالعه، طیف فرم‌های زیستی، تغییرات RIVI گونه‌ها، ترکیب گونه‌ای و تنوع گونه‌ای قبل و بعد از چرای بیش از حد مقایسه شد. نتایج این تحقیق نشان‌داد كه تروفيت‌ها فرم زیستی غالب در منطقه بوده و پس از چرای بیش از حد كاهش می‌یابند. ترکیب اجتماع‌های گیاهی منطقه پس از چرای بیش از حد بدون تغییر باقی مانده است. تنوع گونه‌ها در سطح گونه‌های نادر و فراوان پس از چرای بیش از حد کاهش یافت. یافته‌های ما حاکی از آن است که چرای بیش از حد نمی‌تواند بلافاصله ساختار پوشش گیاهی مناطقِ خشکِ تخریب‌شده را تغییر دهد. با این حال، میتواند باعث تغییراتی شود که ممکن است باعث کاهش خدمات اکوسیستم شود. حذف کامل چراگرها در چنین مناطقی امکان پذیر نیست؛ فنس‌کشی یا کاهش تعداد دام‌هایی که وارد منطقه می‌شوند میتواند برای حفظ و احیای پوشش گیاهی در منطقه استفاده شود
علی جهانگیری زرکانی، موسی کشاورز، عدنان شهدادی،
دوره 10، شماره 3 - ( 9-1402 )
چکیده
بارناکل‌ها از سخت‌پوستان کفزی، چسبیده به بستر و فیلترکننده هستند که در بسترهای متنوعی شامل صخره‌ها، پوسته نرمتنان، مرجان‌ها، اسفنج‌ها، ریشه‌ها و برگ‌های حرا، سطح بدن لاک‌پشت‌ها و نهنگ‌ها زندگی می‌کنند. پژوهش حاضر به گونه Microeuraphia permitini در سواحل بندرعباس در دو ایستگاه جنگل حرا و ساحل صخره‌ای در یک بازه زمانی دو ماهه می‌پردازد و گونه را از لحاظ ریخت‌سنجی، تاثیر چرخه قمری بر تولیدمثل، دما و سرعت باد محیط بررسی نموده است. جهت بررسی ریخت‌سنجی پنج پارامتر طولی (ارتفاع، طول و پهنای پایه، طول و پهنای اوپرکولار) ثبت شد. نتایج نشان داد که در دوم (ماه نو) و هشتم ماه قمری به ترتیب 90 درصد و70 درصد نمونه‌های هر دو ایستگاه تخم داشتند و در دوازدهم ماه قمری (ماه کامل) همه نمونه‌ها حاوی تخم بودند. نتایج نشان داد که بین ارتفاع و طول پایه بارناکل تفاوت معنی‌دار وجود دارد اما اختلاف بین طول اوپرکولار، پهنای اوپرکولار و پهنای پایه معنی‌دار نیست. به علاوه، در ایستگاه حرا و صخره‌ای بیشترین ضریب همبستگی به ترتیب بین طول و پهنای اوپرکولار (به ترتیب r=0.84 و r=0.78) وجود داشت. کمترین ضریب همبستگی در ایستگاه حرا بین طول پایه و پهنای اوپرکولار (r=0.5) و در ایستگاه صخره‌ای بین ارتفاع و پهنای پایه (r=0.2) بود. الگوی وزش باد در طی این دوره متغیر بوده و کاهش تقریبی باد شمال در دوره نمونه‌برداری دیده شد. تغییرات دمای هوا بین حداقل 30 و حداکثر 39 درجه سانتی‌گراد دیده شد. باد و دما میتواند علاوه بر چرخه جزرومدی بر تخم‌ریزی گونه به‌عنوان فاکتور استرس محیطی موثر باشد.
SayedHamid Matinkhah، Shadi Teifouri، Zahra Jafari،
دوره 12، شماره 2 - ( 6-1404 )
چکیده
The cultivation project of Kelussia odoratissima in Central Zagros was initiated to promote the sustainable use of rangelands, develop economically viable secondary products, mitigate soil erosion, and support marginal farmers while preserving the habitat of this endangered species. A total of 85 participants in the Kelussia cultivation project were surveyed to identify the key motivational factors influencing their engagement. Using a logit regression model in Shazam software, the study found that the most significant factors at the 1% statistical level were the "desire to conduct new experiments" and the "willingness to participate in similar projects." Additionally, factors such as "satisfaction with received assistance," "agricultural experience," "education," "age," "marital status," and "gender (female)" were significant at the 5% level in influencing project acceptance. The highest Weighted Aggregated Elasticity was observed for the "desire to conduct new experiments" variable. A 1% increase in new project opportunities resulted in a 0.93% increase in participation willingness, while female participation increased the probability of engagement by 0.014%. Given the economic potential of rangelands, it is recommended that future studies examine the socio-economic factors influencing project acceptance to enhance sustainable conservation efforts.
دکتر ناصر جعفری، زهرا پورنصراله، صغری رمزی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
تالاب رودبست در شهرستان بابلسر یکی از منابع تأمین‌کننده آب‌های کشاورزی و پناهگاه موجودات زنده در حاشیه سکونتگاه‌های انسانی است. حفظ کیفیت مطلوب این زیستگاه هم ازنظر محیط‌زیست طبیعی و هم انسانی حائز اهمیت است. ازاین‌رو این پژوهش به بررسی اکولوژیکی تالاب رودبست با استفاده از با استفاده از شاخص‌های زیستی جلبکی می پردازد. برای این منظور در فصول مختلف سال نمونه‌برداری انجام شد. نمونه های جمع آوری شده، تثبیت و به کمک میکروسکپ نوری و منابع کتابخانه شناسایی شد. برای بررسی سطح آلودگی از شاخص پالمر و شاخص‌های تنوع زیستی مختلف استفاده شد. 81 جنس متعلق به 7 شاخه جلبکی شناسایی شد. شاخه جلبک‌های سبز دارای بیشترین جنس‌های جلبکی و شاخه Chrysophyta دارای کمترین جنس‌های جلبکی می‌باشند. بیشترین فراوانی جلبکی در فصل تابستان و بهار بوده است. شاخه Chlorophyta و Bacillariophyta در بیشتر فصل‌های سال جلبک‌های غالب بوده‌اند. شاخص آلودگی پالمر ایستگاه‌های 3 و 4 در فصل تابستان با شاخص عددی 35 بیشترین مقدار و ایستگاه 2، 4 و 5 در فصل زمستان به ترتیب با داشتن شاخص عددی 6، 9 و 7 فاقد آلودگی یا آلودگی اندک بوده‌اند. در فصول تابستان و پاییز در تمامی ایستگاه‌ها شاخص عددی پالمر بزرگ‌تر از 24 را نشان دادند. علت اصلی آلودگی تالاب در فصل بهار ورود شاخه‌های فرعی بابلرود،که حاوی فاضلاب روستاها و پسابهای کشاورزی است، میباشد. علل افزایش آلودگی در فصل تابستان و پاییز را نیز می‌توان بالا بودن دمای آب، کاهش بارندگی در فصل تابستان و پاییز، افزایش برداشت آب تالاب برای کشت دوباره برنج در تابستان دانست.
ناصر جعفری، علی طراوتی، عارف شیخ امیری،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
این مطالعه با هدف ارزیابی شرایط اکولوژیکی و زیست محیطی رودخانه تالار با استفاده از دیاتومه های اپی لیتیک و اپیپلیک انجام شد. نمونه برداری به صورت فصلی از تابستان 1402 تا بهار 1403 در سه ایستگاه منتخب انجام شد. همزمان با نمونه برداری دیاتومه ها، نمونه های آب یک لیتری برای اندازه گیری پارامترهای فیزیکی و شیمیایی جمع آوری شد. نمونه های دیاتومه ها بر اساس پروتکل های استاندارد تهیه و شناسایی شدند. در مجموع 84 گونه از 24 جنس شناسایی شد. متنوع ترین جنس ها Navicula، Nitzschia و Gomphonema بودند. Navicula cryptotenella بالاترین فراوانی سلول را داشت و پس از آن Nitzschia Palea و Navicula rhynchocephala قرار گرفتند. شاخص های تنوع مانند شانون، سیمپسون و یکنواختی گونه ها تفاوت معنی داری نشان ندادند. نتایج تحلیل تطبیقی متعارفی (CCA) بین متغیرهای محیطی و گونه‌های اپی‌لیتیک نشان داد که محورهای اول و دوم به‌ترتیب 09/41 و 81/14 درصد از واریانس کل را تبیین کرده و در مجموع 9/55 درصد از واریانس محدودشده را توضیح می‌دهند. در مورد گونه‌های اپی‌پیلیک نیز، محورهای اول و دوم به‌ترتیب 37/37 و 40/14 درصد از واریانس کل را پوشش داده و مجموعاً 77/51 درصد از واریانس محدودشده را تبیین می‌کنند. همچنین، نتایج این تحلیل نشان‌دهنده‌ی همبستگی قوی بین متغیرهای محیطی (به‌ویژه pH و فسفات) و ساختار جامعه دیاتومه‌ها در هر دو زیستگاه است که بر نقش تأثیرگذار عوامل محیطی در شکل‌گیری الگوهای پراکنش این جوامع تأکید دارد.
