ایمان علی نژادی، نسترن حیدری، حسین جوان بخت،
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
دوشکلی جنسی در نسبت طول انگشتان یک ویژگی مورفولوژیکی حاصل از برهمکنش بین هورمون‌های جنسی و ژن‌های Hox قبل از تولد بوده که تکوین هر دوی اندام‌های حرکتی دست‌ها و پاها و اندام‌های جنسی را کنترل می‌کند. وضعیت این روند و نسبت‌ها در گروه‌های مختلف جانوری از جمله در انسان، دیگر پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان بررسی شده است. در این مطالعه، دوشکلی جنسی از لحاظ نسبت بین طول انگشتان II تا IV (۲D:۳D, ۲D:۴D, ۳D:۴D) دست و پای چپ، در ۵۴ نمونه از وزغ‌ها متشکل از گونه Bufo viridis (۱۶ نمونه نر و ۱۹ نمونه ماده) و گونه Pelobates syriacus (۱۰ نمونه نر و ۹ نمونه ماده) در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در Pelobates syriacus ماده‌ها دارای میانگین طول بدن (SVL) بیشتری نسبت به نرها بودند و این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار بود (۰۵/۰P≤). در گونه Bufo viridis نیز ماده‌ها دارای میانگین طول بدن بیشتری از نرها بودند اما این اختلاف بین افراد نر و ماده از لحاظ آماری معنی‌دار نبود. نسبت اندازه طول انگشتان دست و پا در سمت چپ بدن برای هر دو گونه از لحاظ (۲D:۳D, ۲D:۴D, ۳D:۴D) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در هیچ کدام از صفات مورد بررسی در اندام‌های حرکتی جلویی و عقبی، اختلاف معنی‌داری بین افراد نر و ماده در گونه Bufo viridis مشاهده نشد. اما از لحاظ ۲D:۴D بین افراد نر و ماده در گونه Pelobates syriacus اختلاف معنی‌دار (۰۴۰/۰P=) وجود داشت و این نسبت در افراد نر بیشتر از ماده‌ها بود. بنابراین، وجود تفاوت‌های معنی‌دار در این انگشتان در گونه Pelobates syriacus هماهنگ با این الگوی تغییرات در بیشتر دوزیستان و دیاپسیدها است.
حسین جوان بخت، نسترن حیدری، ایمان علی نژادی،
دوره ۹، شماره ۱ - ( ۱-۱۴۰۱ )
چکیده
با وجود مطالعات رو به رشد در توصیف الگوهای دوشکلی جنسی در ویژگی‌های مورفولوژیک خارجی و همچنین در نسبت انگشتان در چهارپایان، دانش ما در مورد برخی از مسائل اساسی و همچنین برخی از گروه‌های جانوری هنوز کم است. وضعیت این روند و نسبت‌ها در گروه‌های مختلف جانوری از جمله در انسان، دیگر پستانداران، پرندگان، خزندگان و دوزیستان بررسی شده است. در این مطالعه، دوشکلی جنسی از لحاظ ویژگی‌های مورفولوژیک خارجی و همچنین نسبت بین طول انگشتانII تا IV (۲D:۳D, ۲D:۴D, ۳D:۴D) اندام جلویی و عقبی، در ۳۰ نمونه از وزغ‌های گونه Bufo eichwaldi (۱۵ نمونه نر و ۱۵ نمونه ماده) در شمال ایران مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد ماده‌ها دارای میانگین طول بدن (SVL) بیشتری نسبت به نرها بودند و این اختلاف از نظر آماری معنی‌دار بود (۵۰/۹۰ میلیمتر در نرها در مقابل ۹۳/۱۱۴ میلیمتر در ماده‌ها و ۰۰/۰P=). از لحاظ دیگر صفات مورفولوژیک نیز نتایج آنالیز T-test (تست T برای نمونه‌های مستقل) نشان داد که صفات قطر بین دو چشم (IOD)، قطر منفذ گوش (TD)، طول بازو (LHU)، طول پیش بازو (FOL) و طول پا (FL) دارای اختلافات معنی‌داری (P ≤ ۰,۰۵) بین افراد نر و ماده هستند. همچنین نسبت اندازه طول انگشتان دست و پا در سمت چپ بدن برای گونه مورد مطالعه از لحاظ ۲D:۳D, ۲D:۴D, ۳D:۴D مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در دو صفت شامل طول انگشت چهارم پا (D۴) و طول انگشت اول دست (F۱) اختلاف معنی‌داری بین افراد نر و ماده وجود دارد. همچنین از لحاظ ۲D:۴D بین افراد نر (۴۶۲۸/۰) و ماده (۴۸۵۳/۰) اختلاف معنی‌دار (۰۴۱/۰P=) در انگشتان دوم و چهارم اندام‌های عقبی و از لحاظ ۳D:۴D بین افراد نر (۶۳۲۳/۰) و ماده (۶۷۸۷/۰) اختلاف معنی‌دار (۰۴۰/۰P=) در انگشتان سوم و چهارم اندام‌های عقبی وجود داشت. در این مطالعه همچنین برخی ویژگی‌های زیستگاه، اکولوژی، تهدیدات و اقدامات حفاظتی مرتبط با گونه وزغ تالشی مورد بررسی قرار گرفت.
