علیرضا رادخواه، سهیل ایگدری، هادی پورباقر، هاشم نوفرستی،
دوره 9، شماره 1 - ( 1-1401 )
چکیده
ماهی گامبوزیا (Gambusi holbrooki Girard, 1859) به‌عنوان یکی از گونه‌های غیربومی و مهاجم در آب‌های داخلی ایران به شمار می‌رود. این گونه در اکثر حوضه‌های داخلی ایران و پیکره‌های آبی حضور دارد و حتی در آب‌های شور نیز یافت شده است. سازگاری گسترده این ماهی با شرایط اکولوژیکی مختلف باعث شده است که بسیاری از ویژگی‌های زیستی آن مانند ریخت‌شناسی نیز تحت تاثیر محیط تغییر یابد. مطالعه حاضر به منظور بررسی دوشکلی جنسی ماهی گامبوزیا در رودخانه گاماسیاب انجام گرفت. از این‌رو، 59 قطعه ماهی گامبوزیا در شهریور 1396 از رودخانه گاماسیاب نمونه‌برداری شد. نمونه‌های ماهی پس از تعیین جنسیت، با استفاده از دستگاه کولیس زیستسنجی شده و صفات شمارشی نیز ثبت گردید. در مجموع، 37 صفت ریختی (شامل 8 صفت شمارشی و 29 صفت ریختسنجی) مورد بررسی قرار گرفت. پس از استخراج داده‌های ریختی، از آنالیز تجزیه به مولفه‌های اصلی (PCA) و تابع متمایزکننده (DFA) به‌منظور مقایسه صفات ریختی استفاده شد. نتایج نشان داد که از بین نمونه‌های به‌دست آمده، 30 قطعه ماهی نر و 29 قطعه ماهی ماده بودند. بر اساس نتایج، همه صفات ریختسنجی مورد بررسی به غیر از طول ساقه دمي، طول قاعده باله پشتي و فاصله انتهاي باله مخرجي تا انتهاي بدن، اختلاف معنیداری در بین جنس‌های نر و ماده نشان دادند (05/0>p). نتایج آنالیز DFA و PCA نشان داد که جنس‌های نر و ماده از نظر صفات ریختسنجی کاملاً از یکدیگر متمایز شدند. این یافته‌ها بیانگر دوشکلی جنسی در ماهی گامبوزیا در رودخانه گاماسیاب است. دوشکلی جنسی مشاهده شده در این گونه احتمالاً به دلیل انتخاب جنسی و افزایش موفقیت گونه در تولیدمثل صورت گرفته است.
واژه‌های کلیدی.
