34 نتیجه برای ایران
سید رضا صفوی،
دوره 6، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
Scorzonera incisa که گیاهی انحصاری ترکیه محسوب میشده است، از استان آذربایجان غربی در شمال غرب ایران جمعآوری گردیده و برای اولین بار از کشور گزارش می‌شود؛ این گونه بسیار شبیه به Scorzonera calyculata است که در نیمه غربی ایران و شرق عراق پراکنش دارد ولی به دلیل شکل خاص فندقه از آن جدا می‌شود. در این مقاله شرح، تصویر نمونه هرباریومی و نقشه پراکنش این گونه ارایه می‌شود.
سحرناز راکی زاده، فریده عطار، آرش ستوده،
دوره 6، شماره 3 - ( 7-1398 )
چکیده
ریخت شناسی فندقه در Centaurea در 49 آرایه مطالعه شده است. در این بررسی برای جداسازی بخش ها، 19 صفت تشخیصی ارائه شده است. بر اساس این صفات بعضی بخش ها، مانند بخش Cyanus با داشتن ناف کرک دار از بقیه بخش ها جدا می شوند. با وجود اختلافات زیاد، C. leuzeoides و C. gilanica در بخش Psephelloideae قرار گرفتند، که بخشی شامل گونه های با تفاوت های زیاد است. همچنین C. albonitens در مقایسه با سایر گونه های بخش Phaeopappus از ویژگی های متفاوتی برخوردار است، به عنوان مثال ویژگی هایی مانند رنگ پاپوس و نسبت طول پاپوس به طول فندقه از سایر گونه های بخش جدا شده است. همچنین در بخش Cynaroides اختلافات زیادی در صفات ریختی گونه C. phlomoides در مقایسه با دیگر گونه های Centaurea مشاهده شد. این گونه بر اساس صفاتی چون پاپوس کوتاه و طول ناف از بقیه گونه های این بخش جدا می شود. بنابراین، براساس یافته های این تحقیق، صفات ریختی فندقه فقط می توانند برای جدایی آرایه ها در سطح گونه مورد استفاده قرار گیرند. در این مقاله، کلید شناسایی بخش ها و همچنین عکسهای فندقه در آرایه های انتخابی ارائه شده است.
فائزه عاشقیان، صدیقه کلیج، ناصر جعفری،
دوره 6، شماره 4 - ( 10-1398 )
چکیده
هدف از این مطالعه مشخص کردن سازگاریهای ساختاری در سه جمعیت از پیچک ایرانی در سواحل استان مازندران است که تحت تاثیر تنشهای محیطی شدید منطقه ساحلی، جمعیتهای آن به شدت رو به کاهش است. به طور کلی بافت کلانشیمی حلقوی، مزوفیل ایزوبیلاترال، استل از نوع آمفی فلوئیک سیفونوستل، فراوانی لولههای شیرابهای محتوی لاتکس، بلورهای فراوان دروز و حضور بافت پریدرم در ریزوم را میتوان به عنوان مهمترین استراتژی‌های تشریحی گیاه برای تحمل شرایط سخت محیطی معرفی کرد. جمعیت ساری در مقایسه با جمعیتهای بابلسر و نور از بیشترین مکانیسم‌های ساختاری برای تحمل اکوسیستم ساحلی برخوردار بود. تفاوت‌های کمی در ویژگی‌های تشریحی مشاهده شده در سه جمعیت persicus Convolvulus به عنوان شواهدی بر تنوع فنوتیپیکی بالای درون گونه‌ای است. این تنوع درون گونه‌ای در ویژگی‌های مرتبط با تحمل تنش‌ها سبب سازگاری منطقه‌ای به شرایط می‌شود و توانایی گیاه را برای مقابله با تغییرات محیطی افزایش می‌دهد.
بهنام حمزه، مصطفی خوشنویس، پروانه عشوری، ولی اله مظفریان، هومن روانبخش،
دوره 7، شماره 1 - ( 1-1399 )
چکیده
آتش سوزی بر پوشش گیاهی اثر گذاشته و موجب تغییر مسیر توالی در آن می گردد. در این مقاله، پوشش گیاهی ایستگاه تحقیقات سیراچال که در تابستان 1393 دچار آتش سوزی شد، بر اساس شاخص های تنوع با مناطق سالم مانده از آتش مورد مطالعه و مقایسه قرار گرفت. طرح به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی اجرا شده است. ابتدا پوشش گیاهی منطقه از نظر فیزیونومی به سه بخش مشجر، مرتع مشجر و مرتع تقسیم گردید. سپس هر بخش به دو قسمت شامل بخش سوخته و بخش نسوخته (شاهد) که در مجاورت آن قرار دارد تفکیک گردید. درون هر بخش (سوخته و نسوخته) سه واحد نمونه برداری با استفاده از روش PNP به طور تصادفی مستقر شده و اندازه‌گیری‌های مربوط به پوشش گیاهی انجام گردید. بر اساس تحلیل داده ها، در مجموع 141 آرایه در قالب 28 تیره، 95 سرده شامل یک گونه بازدانه، 19 آرایه تک لپه ای و 121 آرایه دولپهای در دو بخش سوخته و نسوخته ایستگاه سیراچال شناسایی گردید. براساس تحلیل های آماری انجام شده با نرم افزارهای Past3 و SPSS، هیچ اختلاف معنی داری از نظر تعداد آرایه ها بین پوشش گیاهی بخش های مختلف سوخته و نسوخته وجود نداشت. از میان شاخص های بررسی شده در نرم افزار Past3، تعداد افراد و شاخص غنای منهینیک و تا حد زیادی شاخص تنوع شانون در بین تیمارهای مختلف در بخش های سوخته و نسوخته تفاوت معنی دار وجود دارد. طبق مقایسات میانگین دانکن تعداد افراد در بخش نسوخته با تاج پوشش زیر 25 درصد، بیشتر از بخش سوخته با این تاج پوشش است اما بین بخش سوخته با تاج بیش از 25 درصد و بخش نسوخته با تاج بیش از 25 درصد اختلاف معنی داری در تعداد افراد وجود ندارد. همچنین غنای گونه ای در بخش سوخته با تاج پوشش کمتر از 5 درصد به طور معنی داری بیشتر از بخش نسوخته با همین تاج پوشش است.
زینب قائدی، ریحانه صابری پیروز، الهام ابراهیمی، سحر بدری، فراهم احمدزاده،
دوره 7، شماره 2 - ( 4-1399 )
چکیده
روش های متفاوتی برای بررسی تاثیرات نوسانات اقلیم بر روی موجودات وجود دارد. از میان آنها جغرافیای تبارشناختی (Phylogeography) و مدلسازی توزیع گونه ای SDM (Species Distribution Model) مناسب ترین ابزار برای بررسی اثرات تغییر اقلیم در طی زمان بر تغییرات توزیع جغرافیایی گونه ها هستند. در این تحقیق به منظور بررسی تنوع ژنتیکی درون گونه ای سوسمار خاردم ایرانی Saara asmussi هفت نمونه از محدوده پراکنش این گونه در ایران جمع آوری و با استفاده از ژن سیتوکروم b بررسی شد. مدلسازی توزیع این گونه نیز با 41 نقطه حضور و لایه های اقلیمی Bioclime برای شرایط کنونی و آینده (سال 2050) با استفاده از بسته آماری SDM و با هدف بهره گیری از مدل همادی (Ensemble) انجام شد. نتایج آنالیزهای ژنتیکی نشان داد که نمونه بستک در استان هرمزگان از سایر نمونه ها مجزا است. تنوع هاپلوتایپی این گونه 8/0 به دست آمد. شبکه هاپلوتایپی، هاپلوتایپ مرکزی این گونه را در فلات مرکزی ایران نشان داد. همچنین مدل همادی در شرایط اقلیمی حاضر لکه هایی زیستگاهی مطلوب این گونه را در جنوب و فلات مرکزی ایران پیش بینی کرد که در سال 2050 مساحت این لکه ها کاهش و لکه ای با وسعت محدود در بلوچستان به عنوان زیستگاه مطلوب افزوده می شود. به طور کلی مطالعات ژنتیکی و پیش بینی های مدلسازی توزیع گونه ای نشان داد که جدایی نمونه های غربی از جنوب (بستک در هرمزگان) به دلیل ایجاد دو لکه زیستگاهی مجزا در این نواحی بوده است. همچنین براساس طرح های راهنما مدلسازی آینده، زیستگاه مطلوب این گونه در محدوده هاپلوتایپ مرکزی قرار گرفته است.
بیژن اسمعیل نژاد، جمال قره خانی، آوات سمیعی، هادی رضایی،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
کوکسیلا بورنتی عامل تب‌کیو است که بیش از 40 گونه کنه در انتقال آن نقش دارند. هدف از مطالعه حاضر بررسی گونه‌های کنه سخت در گردش بزهای شهرستان مشکین شهر در استان اردبیل و نقش آنها در انتقال کوکسیلا بورنتی بود. در یک نمونه‌گیری تصادفی از فروردین 1394 لغایت فروردین 1395، تعداد 365 بز از نظر آلودگی به کنه‌های سخت مورد بازرسی قرار گرفتند. تعداد 280 کنه جمعآوری شده از سطح بدن دام‌ها مورد شناسایی قرار گرفته و از نظر آلودگی به کوکسیلا بورنتی به روش مولکولی بررسی شدند. 8/40 درصد از دام‌ها حداقل به یک کنه آلوده بودند. هیالوما آناتولیکوم آناتولیکوم (9/33 درصد)، ریپی‌سفالوس سانگوئینوس (1/22 درصد)، ریپی‌سفالوس تورانیکوس (1/17 درصد)، هیالوما اکسکاواتوم (1/11 درصد)، ریپی‌سفالوس بورسا (5 درصد)، هیالوما دتریتوم (9/3 درصد)، هیالوما درومداری (6/3 درصد)، هیالوما اسیاتیکوم اسیاتیکوم (8/1 درصد) و هیالوما مارژیناتوم (1 درصد) گونه‌های شناسایی‌شده هستند. اختلاف آماری معنیداری بین میزان آلودگی دام‌ها به کنه و فصول مختلف، جنس و سن آنها مشاهده نشد (05/0=p). در بررسی مولکولی 280 کنه صید شده، 5 مورد از 40 دسته شامل هیالوما آناتولیکوم آناتولیکوم (3 pool)، هیالوما اکسکاواتوم (1 pool) و ریپی‌سفالوس سانگوئینوس (1 pool) آلوده به کوکسیلا بورنتی بودند. بررسی حاضر اولین گزارش از وضعیت آلودگی کنه‌ها به کوکسیلا بورنتی در شمال‌غرب ایران است. با توجه به زئونوز بودن تب‌کیو، مطالعه بیشتر در مورد ناقلین و میزبان‌های دیگر ضروری به‌نظر می‌رسد.
محمدرضا جوهرچی، یاسمین ناصح،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
در ایران عموما گونه Lonicera japonica را که پیچ امین‌الدوله ژاپنی است به نام یاس یا گلِ یاس می‌شناسند. درحالی که واژه یاس در گیاه شناسی به سرده‌هایی از تیره زیتونیان اطلاق می‌شود. اما در کتاب‌ها، واژگان و فرهنگ‌های گیاهشناسی، معادل فارسی این نام علمی چندان شناخته‌شده نیست و متخصصان علوم‌گیاهی و باغبانی آن را پیچ امین‌الدوله می‌نامند؛ درحالی که نام علمی پیچ امین‌الدوله گونةL. caprifolium است. در ادبیات و طب سنتی کهن ایران به ندرت اثری از واژه یاس دیده می‌شود و به‌جای آن واژه‌های یاسمن و یاسمین مصطلح بوده‌اند. به‌طوری که نام سرده Jasminum را برگرفته از یاسمن فارسی دانسته‌اند. دراین تحقیق با بررسی منابع قدیم و جدید با توجه به صفات ریختشناسی گیاهی و با استفاده از کلیدهای گیاهشناسی، انطباق اسامی صحیح یاس‌ها و یاسمن‌های ایران مشخص شده است. همچنین در این نوشتار حضور سرده Chrysojasminum در فلور ایران تایید میگردد.
Mohammad Reza Joharchi & Yasamin Nasseh
Department of Botany (Herbarium), Research Center for Plant Sciences, Ferdowsi University of Mashhad, Mashhad, Iran
Correspondent author: Mohammad Reza Joharchi, Joharchi@um.ac.ir
Abstract.
Key words.
رقیه زارعی، مهوش سیفعلی،
دوره 7، شماره 3 - ( 9-1399 )
چکیده
چکیده. هدف از مطالعه حاضر بررسی تغییرات شکلی ناحیه سر در جمعیتهای دامنه شمالی و دامنه جنوبی گونه Clinopodes flavidus در ارتفاعات البرز با استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی بر پایه لندمارک بوده است. به این منظور تعداد 17 لندمارک و شبه لندمارک روی ککسواسترنیت چنگال‌های سمی و هفت لندمارک و شبه لندمارک روی تارسانگولوم چنگال‌های سمی با استفاده از نرم افزار TpsDig2 قرار داده شد. داده‌های حاصل از لندمارک پس از تحلیل پروکراست با شیوه‌های آماری چند‌متغیره شامل تحلیل تجزیه مؤلفه‌های اصلی (PCA) و تحلیل متغیرهای کانونی (CVA) با استفاده از نرم افزارهای PAST و MorphoJ مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. نتایج نشان داد که تفاوت معناداری بین شکل ککسواسترنیت چنگال‌های سمی میان جمعیتهای این گونه در منطقه البرز وجود دارد (p<0.001). این مطالعه قابلیت استفاده از روش ریخت‌سنجی هندسی بر پایه لندمارک را برای تمایز جمعیتهای مختلف Clinopodes flavidus در منطقه البرز نشان می دهد.
فریده عطار، حسین معروفی، منصور میرتاج‌الدینی، آرش ستوده،
دوره 9، شماره 2 - ( 6-1401 )
چکیده
دو گونه جدید از سرده کوزینیا شرح داده می شود. کوزینیا برنمولریانا از غرب ایران که بر اساس بعضی صفات کلیدی مانند تعداد گل و برگک و شکل گلآذین در بخشه هاوسکنختی قرار می گیرد. این گونه با گونه نزدیکش یعنی کوزینیا هاوسکنختی و کوزینیا کرکسنسیس مقایسه می شود. دومین گونه جدید به نام کوزینیا سمناننسیس از شمال شرق ایران شرح داده می شود که بر اساس صفاتی چون تعداد گل، ساقه بالدار و شکل برگک در بخشه استنوسفاله قرار می گیرد و با نزدیکترین خویشاوندان خود یعنی گونه های کوزینیا الکسینکوانا و کوزینیا گلوکوپسیس مورد مقایسه قرار می گیرد. عکس های این گونه ها و نقشه های پراکنش ارایه می شوند.
محمود بیدارلرد، محمد دهدار درگاهی، عادل جلیلی،
دوره 10، شماره 1 - ( 3-1402 )
چکیده
گونه Solanum chenopodioides، به عنوان گزارش جدیدي براي فلور ایران از نواحی ساحلی دریای کاسپین، استان گیلان، معرفی می‌شود. این گونه در پارک ملی خشکی-دریایی بوجاق روي تل‌های ماسه‌ای موج شکن و به همراه سایر گیاهان ساحلی ماسهدوست میروید. این گیاه به کلاد Morelloid تعلق دارد. به واسطه شکل رویشی نیمه درختچه، حاشیه کامل برگها، دو رنگ بودن بخش میانی گلبرگ‌ها و ستههای مات، از گونه خویشاوند خود، S. nigrum قابل تشخیص است. S. chenopodioides بومی آمریکای جنوبی است. به عنوان علف هرز در بیشتر خشکی‌های زمین پراکنده شده است. این گونه برای فلور ایران به عنوان گونه بیگانه محسوب می‌شود. حمل و نقل کالا به ویژه پشم گوسفند به نقاط مختلف جهان، یکی از راه‌‌‌های پراکنش این گونه است. در این مقاله علاوه بر ارائه چند تصویر از گیاه، نکاتی نیز درباره پراکندگی و بوم‌شناسی این گونه ارائه می‌شود. گزارش گونه‌های بیگانه متعدد از پارک ملی بوجاق در طی سالهای اخیر، اعلان هشداری برای تضعیف اکوسیستم‌های موجود و دگرگونی پوشش گیاهی بومی پارک ملی است.
دکتر فاطمه ربیع زاده، دکتر فرزانه بهادری،
دوره 11، شماره 2 - ( 6-1403 )
چکیده
ایران با دارا بودن حدود 79 گونه از سرده پونه‌سا به عنوان یکی از مناطق پیدایش این سرده تلقی می‌شود. در حدود 77 درصد از گونه‌های شناسایی شده این سرده در ایران، گونه‌های انحصاری هستند. گونۀ پونه سای ایرانی که در منابع مرجع گیاه شناسی به عنوان گونه‌ای مستقل به نام پونه‌سا ناميده مي‌شد، در فلور ایران موقعیت آرایه‌شناختی گونه Nepeta persica به واریته‌ای از گونه Nepeta kotschyi تغییر یافته است. در این تحقیق صحت جایگاه آرایه‌شناختی این دو گونه با بررسی صفات مختلف ریخت‌شناختی و ریزریخت شناختی آنها مانند ارتفاع گیاه، اندازه برگها، تاج پوشش، نوع کرکها و فندقه، با استفاده از تصاویر استریومیکروسکوپ الکترونی (SEM) و مطالعات آماری SPSS و بررسی معنیداری صفات توسط نرم افزار ANOVA مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که اختلاف معنیداری در ویژگیهایی مانند شکل برگها، کرکها و روزنه های آن و همچنین ارتفاع آنها وجود دارد. هر چند در اندازه و شکل بذرها به وضوح اختلافی مشاهده نشد. هر دو گونه دارای فندقههای مشبک با زوائد زگیل مانند بودند. همچنین شکل ظاهری کرکهای بلند در برگهای دو گونه کاملا متفاوت هستند به طوریکه در گونه N. persica دارای زوائد زگیل مانند ولی در گونه N. persica با سطح صاف هستند. بر اساس داده های به دست آمده از مطالعات آرایه‌شناختی دو گونه N. persica و N. kotschy و نتایج مطالعات ریختشناسی و ریزریختشناسی و تصاویر میکروسکوپ الکترونی از سطح برگها که برای اولین بار در این مقاله آورده شده است پیشنهاد مستقل بودن دو گونه ارائه گردید.
خانم افسانه تیموری، دکتر عاطفه امیراحمدی، دکتر رضا نادری، دکتر فاطمه سلیمی، دکتر رضا شیخ اکبری مهر،
دوره 12، شماره 1 - ( 1-1404 )
چکیده
در زندگی امروزه شناسایی و معرفی گیاهان دارویی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. جنس Pycnocycla متعلق به خانواده چتریان است که در ایران دارای 8 گونه بومی است. گونه Pycnocycla spinosa (سگ دندان خاردار) به دلیل داشتن اثرات دارویی همواره قابل توجه بوده است. هدف از این پژوهش بررسی اثر سه رویشگاه (دامغان، سمنان و کرمان) بر روی خواص ضدمیکروبی عصاره‌های استخراج شده از گیاه سگ دندان خاردار با استفاده از حلال‌های مختلف میباشد. برای بررسی خواص ضدمیکروبی از غلظت mg/ml 2 عصاره‌های متانولی، اتیل استاتی و هگزانی و روش انتشار دیسک در آگار بر علیه دو باکتری بیماری‌زا گرم منفی یرسینیا انتروکولیتیکا و سالمونلا انتریکا استفاده شد. نتایج نشان داد که عصاره‌های تهیه شده اثرات متفاوتی بر روی باکتری‌ها داشتند. همچنین مناطق مختلف جغرافیایی ایران، به دلیل شرایط اقلیمی متفاوت، دارای اثرات متفاوتی بر باکتری‌ها بودند. عصاره‌های تهیه شده از کرمان، به‌ویژه با حلال متانول و اتیل استات، بیشترین فعالیت ضد میکروبی را علیه باکتری سالمونلا انتریکا نشان دادند. بنابراین نوع حلال و نوع رویشگاه می‌تواند تاثیر بسزایی بر روی خواص ضد میکروبی گیاهان داشته باشد.
دکتر منیژه پاکروان، خانم اعظم جوانبخت،
دوره 12، شماره 1 - ( 1-1404 )
چکیده
سرده ختمی (Alcea) یکی از گیاهان دارویی ارزنده است که از دیرباز در طب سنتی مورد استفاده قرار میگرفته است. شباهت گونه ها و تنوع صفات سبب شده تا دانشمندان از روش های مختلف بیوسیستماتیکی جهت کمک به شناسایی گونه ها استفاده کنند. در این تحقیق ویژگی های تشریحی ساقه در 18 گونه از ختمی های ایران مورد بررسی قرار گرفت. بخش های مشابهی در ساقه توسط برش های دستی و رنگ آمیزی مضاعف به وسیله رنگ های سبز متیل و کارمن زاجی مورد بررسی قرار گرفت و تصاویر میکروسکوپی تهیه گردید. مهمترین صفات مورد بررسی در این تحقیق تعداد لایه های سلول های کلانشیمی در پوست، ضخامت و تعداد لایه های فیبرهای اسکلرانشیمی آوند آبکش، تعداد دستجات آوندی، پارانشیم اشعه آوندی، ضخامت آوند های آبکش و چوب و ساختار مغز بود. سپس آنالیز خوشه ای به روش Ward توسط نرم افزار SPSS بر اساس 8 صفت کمی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج نشان داد که برخی صفات تشریحی ساقه که در گونه های نزدیک به هم مشاهده می گردد، تنها می تواند در تشخیص گونه ها مورد استفاده قرار گیرد و در گروه بندی گونه ها چندان مفید نمی باشد
خانم سیده مریم موسویان کلات، خانم لطیفه پور اکبر، آقا مجید عزیزی،
دوره 12، شماره 3 - ( 6-1404 )
چکیده
زیره سیاه ایرانی گیاهی معطر و دارویی از خانواده چتریان میباشد. به منظور بررسی اثر کوددهی و همچنین سن غده بر ارتفاع گیاه، درصد سبزشدگی، درصد گلدهی، و اجزاء عملکرد، آزمایشی در شرایط مزرعه در قالب 9 کرت اصلی شامل کود NPK در سه سطح (شاهد (بدون اعمال کود)، کود 1 ( 5/2 گرم در لیتر)، کود 2 (با غلظت 2 برابر و 5 گرم در لیتر) و سن غده در دو سطح سه و چهار ساله (غدههای متوسط و سه ساله دارای وزنی در حدود 1 گرم و غدههای بزرگ و چهارساله، 3 الی 4 گرم) در سال 1402-1403 در منطقه کلات استان خراسان رضوی انجام گردید.
نتایج نشان داد وزن غده اثر مستقیم و مثبتی بر روی درصد سبزشدن، گلدهی، رشد گیاه و عملکرد آن دارد. بیشترین درصد سبز شدگی(%۱۰۰) و گلدهی (۱۰۰%) در غدههای بزرگ و کمترین درصد سبزشدگی (%51) و گلدهی (% 93/16) در غده متوسط بدون کوددهی مشاهده شد. همچنین مشاهده شد کاربرد تیمار تغذیهای (کود NPK) نیز تأثیر مثبت بر خصوصیات فیزیولوژیکی گیاهان دارد به طوریکه بیشترین وزن هزار دانه (36/1گرم) مربوط به غده بزرگ و کود ۲، و کمترین میزان آن (69/0گرم) در غده متوسط و کود شاهد مشاهده شد. بالاترین ارتفاع بوته نیز مربوط به غده بزرگ و کود۲ ، و کمترین میزان آن (7/42) در تیمار شاهد و غده متوسط بود. همچنین مشاهده شد بطور کلی میتوان بیان کرد، اعمال تیمار کود 20- 20-20 (NPK) و استفاده از غدههایی با سن (وزن) بیشتر موجب بهبود رشد و عملکردزیره سیاه ایرانی گردید
