راهله احمدپور، رویا قلاوند، سعیدرضا حسین زاده، نظام آرمند،
دوره ۹، شماره ۴ - ( ۱۰-۱۴۰۱ )
چکیده
جوانهزنی موفق عامل اصلی در استقرار مناسب و عملکرد گیاهچه است. اطلاعات ناشی از نحوه جوانهزنی بذرها در مواجهه با تغییرات دمایی در زمان کاشت، راهکاری برای شناسایی ارقام مناسب‌تر جهت کشت در منطقه مورد نظر است. به این منظور، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار جهت بررسی تغییرات دمایی بر شاخصهای جوانهزنی و رشدی ارقام پرکاربرد گیاه عدس در دانشگاه خاتم الانبیاء بهبهان طراحی شد. تیمارهای مورد بررسی پنج رقم عدس: گچساران، کیمیا، رباط، زیبا و بیله سوار و دما در سه سطح ۲۰، ۲۵ و ۳۰ درجه سانتیگراد (مشابه با شرایط پاییز استان خوزستان) در نظر گرفته شد. نتایج این مطالعه نشان داد که تمامی ارقام مورد بررسی در دماهای ۲۰ و ۳۰ درجه سانتیگراد نسبت به دمای ۲۵ درجه سانتیگراد کاهش معنیداری در تمامی صفات مورد بررسی (درصد و سرعت جوانهزنی، قدرت جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، آندوسپرم مصرفی، طول ساقهچه و ریشه‌چه، طول گیاهچه، وزن خشک ساقهچه و ریشه‌چه) داشتند. در برهمکنش اثرات رقم و دما مشاهده شد که رقم بیله‌سوار بیشترین شاخصهای جوانهزنی و رشدی را در دمای ۲۵ درجه سانتیگراد نسبت به سایر ارقام مورد بررسی داشت. این برتری در صفاتی نظیر سرعت جوانهزنی، قدرت جوانهزنی، شاخص بنیه بذر، وزن خشک ساقهچه و طول ریشه‌چه نسبت به سایر ارقام معنیدار بود. رتبه دوم بالاترین شاخصهای جوانهزنی و رشدی به رقم گچساران در شرایط ۲۵ درجه سانتیگراد اختصاص داشت که نسبت به سایر ارقام مورد بررسی (کیمیا، رباط و زیبا) افزایش معنیداری داشت. با توجه به کشت پاییزه عدس و نوسانات دمایی در این فصل (محدوده دمایی ۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد)، استفاده از ارقام بیله سوار و گچساران در شرایط دمایی ۲۵ درجه سانتیگراد، به عنوان ارقامی با شاخصهای عملکردی بالاتر نسبت به ارقام زیبا، کیمیا و رباط جهت کشت توصیه می‌گردد.
