ویدا حجتی، مجتبی دیمه کار،
دوره ۷، شماره ۳ - ( ۹-۱۳۹۹ )
چکیده
منطقه شکارممنوع طالو و شیربند در ۱۲ کیلومتری شمال شرقی شهر دامغان در استان سمنان در جنوب سلسله جبال البرز واقع شده و از آب و هوای سرد و خشک در زمستان و گرم و خشک در تابستان برخوردار است. این منطقه دارای تنوع زیستی غنی بخصوص در فون خزندگان است. تاکنون، ۲۲ گونه مار از کل استان سمنان گزارش شده است. با توجه به اینکه مطالعه دقیقی در منطقه شکارممنوع طالو و شیربند صورت نگرفته است، تحقیق حاضر به منظور بررسی فون مارهای این منطقه از فروردین تا اواخر آبان‌ماه ۱۳۹۳ انجام شد. نمونه‌برداری با استفاده از دست (با رعایت نکات ایمنی)، چوب مارگیری و قلاب انجام گرفت. نمونهها بعد از انتقال به آزمایشگاه دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان، شناسایی و عکس‌برداری شدند. شش صفت متریک و مریستیک در آن‌ها اندازه‌گیری شد و با استفاده از نرم‌افزار SPSS۱۷ و Excel مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مجموع، ۴۵ نمونه مار جمع‌آوری شد که متعلق به ۱۰ گونه، هشت جنس و چهار خانواده بودند. گونه‌ها عبارتند از:Platyceps karelini karelini (Brandt ۱۸۳۸) ، Platyceps rhodorachis rhodorachis (Jan in Filippi ۱۸۶۵)، Platyceps ventrimaculatus ventrimaculatus (Gray ۱۸۳۴)،Hemorrhois ravergieri (Ménétries ۱۸۳۲) ،Telescopus fallax iberus Eichwald ۱۸۳۱، Spalerosophis diadema cliffordii (Schlegel ۱۸۳۷)، Psammophis schokari (Forskal ۱۷۷۵) ، Eryx miliaris (Pallas, ۱۷۷۳)،Macrovipera lebetina obtusa (Dwigubsky ۱۸۳۲) ، (Duméril, Bibron & Duméril ۱۸۵۴) Pseudocarastes persicus. بیشترین فراوانی مربوط به شترمار و کمترین فراوانی مربوط به سوسن‌مار بوده است. تمامی این گونه‌ها برای اولین‌بار از این منطقه گزارش می‌شوند. گونه Eryx miliaris نیز برای اولین‌بار از استان سمنان گزارش می‌شود. در ایران هشت گونه آندمیک وجود دارد که فقط گونه مار شاخ‌دار ایرانی (Pseudocarastes persicus) در منطقه مورد مطالعه یافت شد.
نسترن حیدری،
دوره ۸، شماره ۱ - ( ۳-۱۴۰۰ )
چکیده
نسبت طول انگشتان طی دوران تکوین جنینی سازماندهی شده و ممکن است با قرار گرفتن در معرض هورمون‌های استروئیدی جنسی درجات مختلفی از دوشکلی جنسی بین افراد نر و ماده در گروه‌های مختلف جانوری نشان بدهند. بین تمامی انگشتان یک فرد، نسبت بین انگشتان دوم به چهارم (۲D:۴D) بیشترین اهمیت را داراست. در این مطالعه، نسبت طول انگشتان دوم تا چهارم در هر دو سمت راست و چپ بدن در اندام‌های جلویی (دست‌ها) و عقبی (پاها) بدن در ۴۴ نمونه (شامل ۲۰ نر و ۲۴ ماده) از مارمولک‌های گونه blanfordiAcanthodactylus جهت تعیین وجود دوشکلی جنسی در نسبت بین انگشتان نمونهها مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه همچنین دوشکلی جنسی نمونهها از لحاظ دیگر صفات مورفولوژیک (۲۳ صفت متریک و مریستیک) مورد بررسی قرار گرفتند. دوشکلی جنسی در پنج صفت مورفولوژیک متریک و مریستیک مشاهده شد. اما از لحاظ نسبت اندازه انگشتان دست و پا، دوشکلی جنسی در اندازه طول انگشتان صرفاً در ۲D:۴D در سمت راست بدن در هر دوی اندام‌های حرکتی جلویی و عقبی مشاهده گردید. بهطوریکه، اندازه این صفت در نرها بیشتر از ماده‌ها بوده و این اختلاف نیز از لحاظ آماری معنی دار بود (P≤۰,۰۵).
